وزیر انرژی و آب خطوط راهبردی این وزارت را در مدیریت منابع آب توضیح داد.
آقای عثمانی که دیروز دوشنبه، ۲۶ سرطان به مجلس نماینده‌گان فراخوانده شده بود، جغرافیای آب، مدیریت منابع آب و حکم‌رانی آب (سیاست و آب) را سه محور استراتژیک این وزارت عنوان کرد.
به گفتۀ آقا عثمانی، شناخت منابع آبی کشور نخستینِ پیش‌شرط دیپلوماسی و مدیریت منابع آب‌ها به شما می‌رود.
علی احمد عثمانی، وزیر انرژی و آب گفت: برنامۀ وزارت انرژی و آب بالای سه محورِ موجودیت منابع آبی در کشور، محور مدیریت منابع آب و محور دیپلوماسی آب در جریان است و شامل اولویت‌های منابع آبی برای وزارت انرژی و آب به شمار می‌آید.
آقای عثمانی می‌گوید که برنامه‌ریزی مدیریت منابع آب که پیش‌نویس نخست آن در نشست ملی منابع آب ارایه گردید، اکنون در حال نهایی شدن است.
وزیر انرژی و آب بیان داشت که این برنامه در دو بخشِ مدیریت منابع آب و فرهنگ‌سازی مصرفِ آب توجه دارد و اصل اساسی مدیریت جامع منابع آب و حکمرانی در منابع آب را نیز مبنا قرار داده و به تکنالوژی نوین هم تمرکز دارد.
آقای عثمانی تأکید کرد که برنامۀ فعلی قرار است ساختار سنتی ادارۀ وزارت انرژی و آب را به یک ساختار هدف‌مند و هوش‌مند تبدیل کند و در این برنامه، تمرکززدایی از میز وزارت و دادن صلاحیت تصمیم‌گیری برای حوزه‌ها نیز شامل است.
به گفتۀ او، برنامۀ جدید بالای امنیت پروژه‌ها و ساخت بندها توجه جدی دارد که ساخت و عملیاتی کردن این پروژه‌ها را به مرحله‌های مختلف تقسیم کرده است.
آقای عثمانی می‌گوید: وزارت انرژی و آب در مجمع در نظر دارد تا از مجموع عوامل موثر در مدیریت آب‌های کشور استفاده کرده و برنامه‌های مدیریت آب‌ها را در یک مسیر سوق دهد.
دیپلوماسی آب‌های مرزی
علی احمد عثمانی در قسمتی از سخنانش با اشاره به سروصداهایی که سخنان رییس‌جمهور ایران مبنی بر آب‌های افغانستان در دو کشور به وجود آورده بود، گفت که شناخت منابع آبی کشور نخستینِ پیش‌شرطِ دیپلوماسی و مدیریت منابع آب به شمار می‌رود.
آقای عثمانی در نشست دیروز مجلس نماینده‌گان گفت: “قبل از آغاز دیپلوماسی آب، ما نیاز داریم بدانیم منابع آب ما در کجا است؟ توزیع آب چه مقدار است؟ چی توانایی‌هایی برای تأمین آب و تأمین انرژی دارد تا بتوانیم برنامۀ مدونی را برای دیپلوماسی و مدیریت آب‌ها معرفی کنیم”.
او از آغاز فعالیت‌های موثر در وزارت انرژی و آب در گذشته و زمان مأموریت خود سخن گفت و تأکید کرد که همکاران بین‌المللی، ویژه بانک جهانی و کشور جاپان، بیشترین کمک را در بخش شناخت منابع آب با افغانستان انجام داده اند.
وزیر انرژی و آب با بیان این‌که در شناخت منابع آب مشکلات بی‌شماری وجود دارد، تصریح کرد: “اولین مشکل ما، «مقدار بارنده‌گی» در کشور است؛ مقدار بارنده‌گی در کشور ما یک سوم متوسط جهانی است. دوم این‌که افغانستان در کمربند خشک جهان واقع شده است؛ و تنها مسأله‌یی که کشور ما را متفاوت ساخته است تا وضعیت اندک بهتری از لحاظ منابع آب داشته باشیم، کوه‌های سر به فلک کشیدۀ افغانستان است، اما در مناطقی هم که کوه‌های بزرگ را نداریم، شبیۀ صحراهای آسیای مرکزی شبه‌جزیره را دارد که ولایت‌های بلخ، جوزجان، فاریاب، فراه، بادغیس، نیمروز، هلمند و قندهار را شامل می‌شود، مقدار بارنده‌گی بسیار کم است”.
آقای عثمانی «پراکنده‌گی باران‌ها» در سطح کشور را یکی از چالش‌های دیگرِ شناختِ منابع آب‌ها عنوان کرد و بیان داشت که بارنده‌گی به صورت متوازن در سطح کشور توزیع نمی‌شود. اما خوبی در این است که بارانی که در کوه‌ها سرچشمه می‌گیرد، در تابستان به سمتِ دشت‌ها و مناطق هموار و گرم ما حرکت می‌کند.
به باور آقای عثمانی، زمانِ بارنده‌گی یکی دیگر از مشکلاتِ در شناخت منابع به شمار می‌رود. او میگ‌وید: زمان بارنده‌گی با فصل کشاورزی در کشور ما یکسان نیست؛ ۷۵ درصد بارنده‌گی ما در زمستان صورت می‌گیرد که نبازمندی‌های کشاورزی ما را مرفع نمی‌سازد.
وزیر انرژی و آب اظهار داشت که «تغییر اقلیم» یکی از مشکلات عمدۀ ما است که نه‌تنها در کشور ما، بلکه در سطح منطقه به یک نگرانی تبدیل شده است. تغییرات اقلیم نخستین قربانی را از منابع آب گرفته است.
او گفت: در تازه‌ترین پژوهشی که به کمک «جایکا» صورت گرفته است، افغانستان حدودِ ۹ ملیارد متر مکعب از آب‌های سطحی خود را در سال از دست داده‌ایم؛ اکنون حدود ۴۹ میلیارد متر مکعب آب داریم.
نوع مدیریت یکی از قربانی‌های دیگر تغییرات اقلیم از سوی وزیر انرژی و آب عنوان شد. به گفتۀ آقای عثمانی، ده تا بیست سال پیش، بارنده‌گی در زمستان وقتی در کوهستان‌ها صورت می‌گرفت، به شکل برف و یخ ذخیر می‌شد و در تابستان این تغ و برف‌ها آب شده و به رودخانه‌ها و دریاها می‌رفت، اما امروزه با توجه به تغییرات اقلیمی و گرمی هوا، سطح یخچال‌های ما کم شده و ارتفاع برف و یخ بسیار بالا رفته است و به شکل سیلاب‌ها از دسترس ما خارج می‌شود.
این درحالی است که چند هفته پیش، حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران در یک سخنرانی در آن کشور، ایجاد بندهای آب را در افغانستان به ضرر محیط‌زیست بعضی از استان‌های کشورش خوانده که این سخنان او از سوی حکومت و شهروندان افغانستان «مداخلۀ آشکار» در امور افغانستان خوانده شد.
آقای روحانی گفته بود: احداث سدهای متعدد در افغانستان و بند‌ها از کجکی، کمال‌خان، سلما و دیگر سدها و بندها در شمال و جنوب افغانستان، در ولایت خراسان ما و سیستان و بلوچستان تأثیر محیط زیستی گذاشته است.