«دیدگاه‌های احمدشاه مسعود» که گزیدۀ سخنان قهرمان ملی کشور را پیرامون مسایل ملی، منطقه‌یی و جهانی دارد، توسط دکتر شمسالحق آریانفر، از پژوهشگران نامآشنای افغانستان گزینش شده و بنیاد شهید مسعود آن را به نشر رسانده است.
رسالۀ «دیدگاه‌های احمدشاه مسعود» در دو هزار نسخه و ۵۱ یک برگ به سال ۱۳۸۵ در کابل نشر شده و از نخستین کارهای منسجم برای گردآوری دیدگاهای شهید احمدشاه مسعود پیرامون مسایل گوناگون می‌شود.
دکتر آریانفر در مقدمۀ «دیدگاه‌های احمدشاه مسعود» می‌نویسد: از احمدشاه مسعود که تمامیت زیست آگاهانه خویش را در جنگ و مبارزۀ مسلحانه در برابر استبداد و متجاوزان سپری کرد، جز یکی دو مقاله، کتاب و رسالۀ مفصلی بر جای نمانده است، اما این شخصیت بزرگ با در نظرداشت این همیشه در متن حادثات قرار داشته در شرایط و مقاطع مختلف، طی بیش از دو دهه مصاحبه‌ها و سخنرانی‌هایی داشته است.
آقای آریانفر می‌نویسد که شهید احمدشاه مسعود در رابطه با اوضاع کشور، دوستان و دشمنان، مداخله و تجاوز، جنگ و امنیت اظهار نظرها و بیاتانی داشته و دیدگاهایش را به صورت واضح بیان کرده است.
دکتر آریانفر به این باور است: احمدشاه مسعود به گونۀ زیست فردی، اجتماعی و نظامی‌اش، در عرصۀ سیاسی نیز نه‌تنها از بصیرت ژرف‌نگری برخوردار بوده که اساسی‌ترین و مهم‌ترین پدیده‌ها و مشکلات جهان و منطقه را اندیش‌مندانه به بررسی گرفته است، به گونه‌یی که صحت سخنان و نظریات ایشان در جریان زمان تسجیل گردیده و حتا بعد از شهادتش نیز تحقق عملی آن بیانات را شاهد هستیم.
اهداف مسعود و اصول مبارزاتی آن، مسعود و پاکستان، مسعود و منافع ملی، مسعود و اعتدال، مسعود و فرهنگ، مسعود و دموکراسی، مسعود و حقوق زن، معیارهای دوستی نزد مسعود، آزاده‌گی و عمل‌کرد مستقلانه، جنگ و مقاومت و آزادی، مسعود، طالبان و القاعده، مسعود و صلح، مسعود و برخورد با اسیران، مسعود و مواد مخدر، مسعود و جهانیان، مسعود امیدوار به آیندۀ افغانستان، مسعود و روشنفکران، مسعود و هدف مبارزه، مسعود و وحدت ملی و مسعود و آزادی از بخش‌های آمده در این مجموعه اند.
دکتر آریانفر با استفاده از سخنرانی‌ها و گفت‌و‌گوهای قهرمان ملی که در برهه‌های مختلفی از زنده‌گی و مبارزه انجام داده است، دیدگاه‌های احمدشاه مسعود را گردآوری کرده و در پایانِ هر تکه از سخنان قهرمان ملی، منبعی که برای نخستین‌بار آن را به متن پیاده کرده نیز آورده شده است.
شناسۀ رسالۀ «دیدگاه‌های احمدشاه مسعود» با نقلِ برشی از بخش مسعود و وحدت ملی که برگ‌های ۴۸ تا ۵۰ آن را در برگرفته، به سرانجام می‌رسانم:
*آرزو دارم، مردم کشور با هر تعلق قومی، مذهبی، زبانی و حزبی، وحدت ملی و اتحاد خود را حفظ کنند و در سایۀ آن و با تکیه بر دین مبین اسلام، شاهد پیروزی و اعتلای کشور خود باشند.
*یکی از مسایلی که امروز جداً ما سر او {به آن توجه} داریم، این است که دوباره در داخل افغانستان{به} طرف یک وحدت ملی برویم. از این سبب از همه شخصیت‌های مختلف دعوت کردیم و ما آغوش خود را به روی همه باز کردیم که بیایید مشترکاً در برابر متجاوز ایستاده شویم و در آینده هم حکومت مشترکی داشته باشیم… مردی در این است، با وجودی که{هر کسی} هر چیز در دل خود دارد، از سبب خیر افغانستان، نجات افغانستان سر{روی} خواسته‌های حود پای بماند و برویم به طرف وحدت ملی.
*در ارتباط با مشکلات قوم‌گرایی هم وظیفۀ ما است و هم وظفیۀ عام روشن‌فکران و تحصیل‌کرده‌ها که در این قسمت خودشان قدم بردارند، مگر تذکر من این است که مردم افغانستان در سطح پایین، بین خود این مشکل را ندارند و متأسفانه آن مشکل از طرف یک تعداد روشن‌فکران ایجاد شده است.
*خواهش من از هر مرد و زن افغانستان این است که تعصبات و چند پارچه‌گی‌ها و نفاقی را که دشمنان اسلام و دشمنان افغانستان خواستند در داخل افغانستان دامن بزنند، نباید این مسایل در بیرون سرایت کند و خواهش من از همۀ هم‌وطنان این است که وحدت ملی خود را حفظ کنند و به طور دقیق متوجه باشند که چه کسانی از افغانستان دفاع می‌کند، واقعاً چه کسی در خط منافع افغانستان قرار دارد و چه کسی آلۀ دست خارج و مزدور عمال بیگانه است. وحدت خود را حفظ داشته باشند و نباید که مسایل زبانی، قومی و نژادی در صفوف مردم در بیرون تفرقه‌یی را به وجود بیاورد که خدای نخواسته سبب بروز مشکلاتی به آنان گردد، قسمی که در داخل به وجود آمده است.