مجموعه مقالات «اسطورۀ تاریخ و آزاده‌گی» کار دیگری از دکتور شمس‌الحق آریان‌فر پیرامون معرفی کارنامه و فکر شهید احمدشاه مسعود است که در تابستان ۱۳۹۴ خورشیدی به نشر رسیده است.
این مجموعه که مشتمل به شش مقاله و ستایش‌نامۀ قهرمان ملی کشور در قالب شعر است، از نشانی بنیاد شهید مسعود چاپ شده است. طراح جلد و برگ آرای «اسطورۀ تاریخ و آزاده‌گی» مسعود مشتاق بوده و در دو هزار نسخه و ۷۴ برگ لباس چاپ به تن کرده است.
آقای آریان‌فر در بخش‌های از مقالۀ «مسعود، قهرمان ملی و آزاده‌گی» می‌نویسد: شهید احمدشاه مسعود به تاریخ پیوسته است. اینک اسناد تاریخ کارنامۀ روشن و شهادت ناظران، نشان می‌دهد که مسعود آزاده‌ترین مرد و قهرمان تاریخ معاصر نه‌تنها افغانستان، بلکه منطقه و جهان است.
به باور آقای آریان‌فر: تحولات افغانستان و تحمیل رنج‌های طاقت‌فرسا برگردۀ ملت مظلوم و مقاوم این خطه، در پیوند با مداخلات کشورهای جهان و منطقه به ویژه: شوروی، امریکا، پاکستان، ایران و ازبکستان در مقاطع مختلف دگرگونی‌های این خاک، هستی یافته است. احمدشاه مسعود به عنوان مرکزی‌ترین چهره در روند تحولات این کشور، همیشه در محراق توجه دوست و دشمن قرار داشته است. شماری او را فاتح جنگ سرد، برتر از ناپلیون، چریک آزادی، شیرِ پنجشیر و عقاب هندوکش گفته اند.
دکتر آریان‌فر در مقالۀ دیگری با عنوان «احمدشاه مسعود نبوغ کثیرالابعاد» می‌نویسد: عظمتِ مسعود در ابتکار و سازمان‌دهی ویژۀ امور سیاسی و اجتماعی و نظامی بود که او را در برابر ابرقدرت‌ها پیروز کرد و سرفرازی بخشید. در ادامۀ این مقاله آمده است: نوآوری‌های مسعود در طرح برنامه‌ها و عملیات‌های نظامی، به حدی درخشنده است که حتا مخالفان‌اش نیز به آن مهر تایید می‌گذارند. به یاد داشته باشیم که مسعود از لحاظ تقوا، عمل، صداقت، ایثار، مبارزه و جهاد،‌ جز مخالفان عقیدتی‌اش، مخالف و منتقدی نداشت. آنانی که با او مخالفت داشتند، ‌در اوج دشمنی ناگزیر بوده اند از شکوه و شهامت، اخلاق و ایثار مسعود، با احترام یاد کنند. از آغاز جهاد تا شهادت احمدشاه مسعود، ایثار، اخلاص، اخلاق، رشادت، شهامت، توانایی‌های نظامی و سیاسی مسعود بر همه‌گان هویدا بود. حتا دشمن‌اش که روس‌ها بودند، می‌گفتند: مسعود با ما می‌جنگید، اما دوستش داشتیم و مسعود خوشبخت می‌گفتیم. از این‌رو، آنکه با مسعود تا امروز مخالفت کرده و یا می‌کند، فقط‌وفقط از حسادت، تعصب و یا از کفر آن افراد سرچشمه گرفته است و بس.
آقای آریان‌فر نوشته است: یکی از کسانی که با طالبان نزدیک بود، حکایت می‌‎کرد: در روزهای شهادت احمدشاه مسعود من در کابل بودم و در یکی از قرارگاه‌های طالبان با هم‌وطنان یک‌جا زنده‌گی می‌کردم. در آن روزها هر لحظه و هر جا سخن از مسعود بود. حتا همان طالبانی که با او جنگ داشتند، سخنی نداشتند که در ضدیت با او در جهت حقانیت خود ابراز کنند. یکی از روزها که بیش از سی نفر مهمان و بزرگان طالب در یک اتاق بودیم، بازهم سخن از مسعود شد و یکی از طالبان که قدرت‌مند هم بود، با تأثر گفت: مرد واقعی و مسلمان واقعی او بود، ما همه نوکر پاکستان هستیم.
در مقالۀ «حضور پُرشکوه احمدشاه مسعود در جهان معاصر» می‌خوانیم که جهان شخصیتی به این محبوبیت را کمتر دیده است. این شخصیت متعالی و پُر شکوه که جهانی‌ست و آزاده‌گان جهان به نام و کارنامۀ و حتا لباس و کلاه پکول آن افتخار می‌کنند، از افغانستان و قهرمان ملی این خطۀ باستانی و مردخیز است.
احمدشاه مسعود بزرگ و خشور آریایی، مسعود، قهرمان ملی و آزاده‌گی، احمدشاه مسعود نبوغ کثیرالابعاد، حضور پُرشکوه احمدشاه در جهان معاصر و احمدشاه مسعود در شناخت با معیارهای عقلانی، عینی و جهانی در بخش مقالات این مجموعه آمده و بخش دوم آن ویژۀ ستایش از قهرمان ملی کشور است که شعر شماری از شاعران تاجیکستانی را در خود جا داده است.
گفتنی است که دکتر شمس‌الحق آریا‌ن‌فر از چهره‌های معروف و پُرکار فرهنگی افغانستان و یکی از همکاران قلمی روزنامۀ ماندگار است. بخشی از مقالات آمده در مجموعۀ «اسطورۀ تاریخ و آزاده‌گی» پیش از این در شماره‌های ویژۀ روزنامۀ ماندگار به نشر رسیده اند.