آن‌چه دیروز در شهر مزار شریف اتفاق افتاد، نشان از حرکتی منسجم و شکوهمند داشت که حداقل در شانزده سالِ گذشته کمتر نظیرِ آن را شاهد بوده‌ایم. بدون شک همه‌ساله در افغانستان در هفتۀ شهید برنامه‌های زیادی اجرا می‌شده و مردم به‌دلیلِ رابطۀ عاطفی و ارزشی‌یی که با شهدایِ خود دارند، تلاش می‌ورزند که از این هفته به بهترین نوعِ آن گرامی‌داشت کنند، ولی انکار نمی‌توان کرد که برنامه‌های سال روان در هفتۀ شهید، از جهاتِ متفاوت چهرۀ دیگری از این هفته و همبسته‌گی مردم را به نمایش گذاشت. گسترده‌گی برنامه‌های هفتۀ شهید در ولایت‌های کشور، به‌ویژه کابل و هرات و بلـخ، نشان داد که شهروندانِ افغانستان در لحظه‌های حساسِ تاریخی می‌توانند متحدانه در کنار هم قرار بگیرند و به عنوان مشتی واحد در برابرِ توطیه‌ها و سبوتاژها ایستاده‌گی کنند. به چند نمودِ بارزِ برنامه‌های هفتۀ شهید در سالِ روان اگر نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که چطور این هفته به هفته‌یی پویا و مملو از پیام‌های ارزشمند تبدیل شد:
نخستین و مهم‌ترین تفاوت و ویژه‌گی برنامه‌های امسال هفتۀ شهید، ارایۀ طرح «وفاق ملی» از سوی احمدولی مسعود رییس عمومی بنیاد قهرمان ملی و مبتکر آجندای ملی می‌تواند باشد. آقای مسعود با درک وضعیتِ حساس و شکنندۀ کشور، طرح وفاق ملی را به‌هدفِ ایجاد بستری تازه برای گفتمانِ ملی ارایه کرد. آقای مسعود معتقد است که افغانستان بیش از هر زمانِ دیگری، به‌دلیل سیاست‌های برخی حلقات و گروه‌های سیاسی در ورطۀ مناسباتِ قومی و زبانی غلتیده و خطر ازهم‌پاشیِ شیرازۀ ملی به‌شدت کشور را تهدید می‌کند. آقای مسعود باور دارد که اگر جلوِ این تهدید که تقریباً از قوه به فعل آمده گرفته نشود، نه‌تنها دستاوردهای شانزده سالِ اخیر به نابودی می‌رود، بل کشور عملاً به آغازِ دهۀ هفتاد برخواهد گشت. آقای مسعود برای جلوگیری از چنین فاجعه‌یی، «وفاق ملی» را مطرح کرده که با استقبال کم‌سابقۀ همه‌گانی به‌ویژه در شهر‌های کابل و هرات و بلخ مواجه شده است. از سیاسیونِ کشور شروع تا نهادهای جامعۀ مدنی، مجاهدین، گروه‌های مختلفِ مردم از تمام مناطق، طرح وفاق ملی را راهِ بیرون‌رفت از وضعیتِ فعلی عنوان کرده و از آن حمایتِ همه‌جانبه به عمل آورده‌اند. آقای مسعود طرح وفاق ملی را برای این‌که از محکِ آرای مردم بگذرد، به گونۀ گشوده و باز ارایه کرده تا همۀ جریان‌ها و گروه‌های سیاسی که به آینده و ثباتِ کشور می‌اندیشند، این امکان را بیابند که نظرات و دیدگاه‌هایِ خود را در آن منعکس سازند. آقای مسعود پیش از ارایۀ رسمی طرح وفاق ملی، همه‌روزه با شخصیت‌های مطرحِ سیاسی و فرهنگی کشور از تمام نقاط دیدارها و گفت‌وگوهای مفصل صورت داد و بارها آن را از صافی اذهانِ عمومی گذشتاند. حالا طرح وفاق ملی به عنوان راه بیرون‌رفت از وضعیت بحرانی کشور، به طرحی فراگیر تبدیل شده و تقریباً حمایتِ اکثریتِ جریان‌های سیاسی را به‌دست آورده است.
دومین ویژه‌گی برنامه‌های سال روان هفتۀ شهید، حضور گسترده و شکوهمندِ مردم در مراسم‌های مختلفِ این هفته بود. در سال روان، حضور مردم در این هفته و شرکت در برنامه‌ها متفاوت از سال‌های گذشته بود و نشان داد که در لحظاتِ حساس تاریخی، نیرویی که می‌تواند کشور را از تهدیدهای مختلف برهاند، مردم است؛ مردمی که صبورانه دردها و نابسامانی‌ها را تحمل می‌کنند اما وقتی که روز حادثه فرا برسد، با تمام توان و هستیِ خود از کشور و ارزش‌هایِ آن پاسداری می‌کنند.
سومین ویژه‌گی برنامه‌های امسال هفتۀ شهید، رویکرد انتقادی و اصلاح‌گرانۀ سیاسیونِ کشور در برابر خودکامه‌گی و تمامیت‌خواهی می‌تواند حساب شود. در مراسم شهر مزارشریف سخنرانان از هر طیف و گروهی که صحبت کردند، بر ایجاد اصلاحات و نظامی عادلانه در کشور تأکید ورزیدند. رویکرد انتقادی سیاسیونِ کشور و ارایۀ طرح‌های منسجم برای رهایی از وضعیت خطرناکِ فعلی، نشان داد که آب‌دیده‌گی سیاست‌مدارانِ کشور بیش از هر زمانِ دیگری باعث دلگرمی مردم می‌تواند باشد. سیاست‌مدارانِ کشور در مراسمِ مزارشریف به‌صورتِ یکدست اعلام کردند که همۀ تلاش‌ها باید در محور ایجاد نظامی پاسخ‌گو، با قاعدۀ وسیع و مشارکتِ کلیۀ جریان‌ها و احزابی تمرکز پیدا کند که بیشترین سهم را در دگرگونی‌هایِ دهه‌های پسین داشته‌اند. اما اگر چنین نشود، مطمیناً افغانستان فرصتی را که به‌دست آورده، در ایجاد جامعۀ با ثبات و امن از دست خواهد داد و همۀ تلاش‌های شانزده سالِ اخیر نقش برآب خواهند شد.