احمدولی مسعود /
با وجود تلاش‌های بی‌وقفه و تجربۀ طولانى‌مان طی یک و نیم دهه از تدوین آجنداى ملى تا ارایۀ دولت وحدت ملى و راه اندازی برنامۀ وفاق ملی، رهیافت ما در مورد بیشترین رقم رهـبران سیاسی و دولتی کشور بقول عطار می‌رساند که « ما هنوز اندرخم یک کوچه‌ایم». از میان ارزش‌هـایى هـمچون احساس ملی، تفکر ملی و عملکرد ملی، سه مرحلۀ اساسی در امر رسیدن به وحدت ملی، حداقل یکى هـم در میان زمامداران تا هنوز جوانه نزده است. حکومت موجود بنام وحدت ملی، بهترین مثال براى اثبات این مدعاست.
اصولاً، کشمکش امروزی افغانستان، میان دو ذهنیت در محور دو حوزۀ کلان عمومى می‌چرخد.
نیروهایی‌که با نفى واقعیت‌های برآمده از مبارزات چهـار دهـه مردم افغانستان، قربانی‌های بیشمار و تغییرات بنیادین در جامعه، همۀ توش و توان خود را بکار میبرند تا افغانستان را بقول خودشان به گذشتهء پر افتخار ! رجعت بدهند. گذشته هـاییکه، تک هویتی، تمرکز طلبی، تمامیت خواهی، استبداد، تبعیض حکومتی و فساد قدرت از جمله شاخص‌هـایى‌که باعث دَور باطل ناکامی‌های تاریخی کشور می‌باشند. این گروه امروزه نیز مقوله‌ها و ارزش‌هایی چون وحدت ملی، مصالح ملی، منافع ملی … را در جهـت کاملاً معکوس آن بگونۀ ابزاری، شعاری، فرمانى استفاده مینمایند.
در مقابل، نیروهایی که به پیش‌تازی، عدالت اجتماعی، تعریف نو از وحدت ملی، شهروند مداری، حقوق انسانی، دموکراسی، انتخابات و نظم نو ملی معتقدند.
من یقین دارم که ذهنیت پوسیدۀ رجعت به گذشته با تمام تقلاهایش در نهـایت محکوم به زوال است و ارزش‌های نوین، کارت‌های انسانی، اندیشه‌های راستین، برابری، عدالت و نظم نو ملی که مطالبات هـمگانى مردم بخصوص نسل جوان را تشکیل می‌دهـد، سرانجام پیروز میدان خواهد بود.