مـعرفی فـلاخان (پلخـمان)بـازی

گزارشگر:شجاع الحق نوری-ماندگار/ سه شنبه 1 حوت 1396 - ۳۰ دلو ۱۳۹۶

mandegar-3کشور ما افغانستان همانند تعدد قومی و زبانیاش، بازی‌های سنتی زیادی را در خود پرورش داده که از قدیم‌ها آغاز و منحیث یک ارزش به مردمان امروزی انتقال یافته است. اجداد و نیاکان ما این بازی‌ها را قرن‌ها پیش آغاز کرده و نسلی پس از نسلی از سوی مردم استقبال شده است.
موضوع ما ارتباط می‌گیرد به بازی سنتی فلاخان(پلخمان)بازی که سابقۀ بسیار ‌کهن دارد. از این بازی حتا پیامبر خداوند، حضرت داوود علیه سلام در برابر لشکر جالوت استفاده کرده است. در کشور ما نیز در جنگ‌های ملی از وسیله‌‌یی به نام پلخمان استفاده گردیده است. روایت‌هایی نیز موجود است که از این وسیله همانند اسلحۀ گرم در برابر نیروهای متجاوز‌گر انگلیس، چنگیز و دیگران استفاده شده است.
پنجشیر که از شمار ولایت‌های با سابقۀ کهنِ فرهنگی و بازی‌های مشهور می‌باشد، سرگرمی‌ها و بازی‌های چون بزکشی، پهلوانی، سُرچه‌گردی، کمان‌بازی، سنگ‌پرتوی، آب‌بازی و کوه‌گردی دارد که هر کدام دارای قدامت تاریخی می‌باشند و با کارشیوۀ خاصی اجرا می‌شود و طرفداران زیادی دارد.
فلاخان از واژۀ فلاخن گرفته شده که به معنای قلاب سنگ، ابزاری برای پرتاب کردن سنگ و آن رشته‌یی بود که آن را از نخ یا ابریشم می‌بافتند. فلاخان و یا پلخمان وسیله‌یی است که از پشم خالص گوسفند بافته می‌شود و دارای دو دسته و کاسه می‌باشد. دستۀ اول آن یک جای انگشت وسطی یا انگشت بند‌ دارد و نوکِ پایانی‌اش در کاسه وصل می‌باشد. دستۀ دوم نیز دارای شکل است که یک سرش به کاسه و در سر دیگرش پتک به خاطر صدا کشیدن بسته می‌شود. به هر اندازه که صدای بلند بکشد، به همان اندازه شدت آن زیاد و فاصله‌های دور را می‌پیماید. فلاخان از خود بافت‌های متفاوت دارد که چهار بافت، هشت بافت و دوازده بافت می‌باشد که اندازه‌اش نظر به سن و سال هر شخص، ساخته می‌شود. نوعیت بافت آن مارپیچ، رنگارنگ و سیاه و سفید نام‌دارد.
علاقه‌مندان آن عام مردم می‌باشد، اما بیشتر جوانان و نوجوانان از آن پذیرایی می‌کنند. گاهی حتا محسن سفیدان نیز به اجرای بازی فلاخان کشانده می‌شوند. پنجشیر از شمار ولایت‌هایی است که فضای آن بیشتر به برگزاری فلاخان جنگی مساعد است.
این بازی بیشتر در فصل زمستان در محلات‌یی که برف موجود باشد، راه‌اندازی می‌شود. هنگام پلخمان‌بازی در بین کاسۀ پلخمان، به نام پندی(کلوله‌یی از برف) را می‌گذارند و شلیک می‌کنند. بعضی اوقات برای زدن حریف، بین کلولۀ برف، سنگ را نیز می‌گذارند؛ گاهی وقت‌ها تنها سنگ را در کاسۀ پلخمان جا می‌دهند که خیلی خطرناک و حتا سبب کشتن انسان‌ها شده است. از سنگ پلخمان‌بازی در جنگ‌های گروهی استفاده صورت گرفته است. هم‌چنان چند سالی می‌شود که از رشمۀ ساخت شرکت‌ها نیز برای بند پلخمان استفاده می‌گردد. از این پلخمان برای هرچه برد دور پندی استفاده می‌گردد که آن را دور برک می‌گویند.
مسابقۀ پلخمان‌بازی جدی، جالب و دیدنی می‌باشد که توجه هر بیننده‌یی را به خود جلب می‌کند. وقت بازی فلاخان مشخص نیست، تا مغلوب ساختن یک تیم توسط تیم دیگر، بازی ادامه دارد. شروع آن قسمی است که بازی کنان برف را توسط هر دو دست پندی (محکم) می‌سازند؛ پندی یعنی کلوله کردن برف توسط دست که در بین کاسۀ پلخمان به صورت درست جا بگیرد. پلخمان‌بازان، پندی را چنان سخت می‌سازند که گویی سنگ است و با آن حریف هدف قرار می‌دهند. هر دو طرف تا آخرین حد تلاش می‌کنند تا از ضربات جانب مقابل خود را محافظت کنند، در غیر آن خطر جدی متوجه جان‌شان خواهد بود.
تیم مغلوب شده توسط تیم غالب تعقیب و تا این‌که به خانه‌های‌شان مخفی و یا به دامنه‌های کوهای نزدیک فرار کنند و بازی ختم می‌گردد. این بازی در صورتی که از فاصلۀ خیلی‌ها نزدیک صورت گیرد، بسیار خطرناک می‌باشد، اگرچه از فاصلۀ دور بین دو تیم مسابقه می‌شود با آن‌هم بعضی خطرات را درپی دارد باید بسیار محتاط بود.
از فلاخان وسیلۀ خوب برای نگه‌داری مواشی از دست حیوانات درنده نیز استفاده می‌کنند تا آسیب به مواشی نرسد. در بعضی کشور‌های جهان وسیلۀ خوب برای دفاع کردن از خاک، ناموس و اراضی کشور نیز استفاده می‌شود، مانند کشور فلسطین که سالاها است در مقابل دشمن تا دندان مسلح با فلاخان یک وسیله خوب و ارزان است کار می‌گیرند.

اشتراک گذاري با دوستان :

Comments are closed.