بسیاری از دانشمندان بر این باوراند که تمدنی که امروزه آن را می‌شناسیم، از سومر باستان آغاز شده است. تمدن سومر باستان، قدیمی‌ترین و اسرارآمیزترین پیشینۀ تاریخی را در میان تمدن‌های شکل گرفته بر روی زمین داراست. سومر، اولین تمدن شهری در جنوب بین‌النهرین (جنوب عراق امروزی) بود که در این مطلب، به بررسی ۲۰ واقعیت جالب توجه در مورد آن خواهیم پرداخت.

تعریف “فرهنگ”، از تمدن سومر باستان آغاز شد.
زبان سومری، از نظر “زبان‌شناسی” با تمامی زبان‌های هم دورۀ خود متفاوت بوده است؛ از این‌رو بسیاری از مردم بر این باوراند که “همه چیز” از سومر آغاز گردیده؛ چرا که سومریان باستان، دارای پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌یی در زمینۀ هنر، معماری، پزشکی، ریاضیات، نجوم و … بوده‌اند که کسب اطلاع از آنان ما را شگفت‌زده خواهد کرد!
-۱ سومر، اولین تمدن شهری شکل‌گرفته بر روی کرۀ زمین است. بسیاری از باستان‌شناسان بر این باوراند که اولین تمدن سیارۀ ما، اولین‌بار در بین‌النهرین (عراق امروزی) شکل گرفته‌است.
-۲ به گفتۀ محققان، قدمت متون و کتیبه‌های کشف‌شده در سومر، به حدود ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازگشته و به شهرهای اوروک (Uruk) و جمده‌النصر (Jemdet Nasr) تعلق دارد.

-۳ باستان‌شناسان، بر این باوراند که تمدن “سومر” به‌طور رسمی در حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح شکل گرفته باشد.
-۴ خط میخی، به‌عنوان اولین سیستم‌ نوشتاری اختراع‌شده بر روی زمین شناخته می‌شود. بر اساس اطلاعات موجود، خط میخی، در اواخر چهارمین هزارۀ پیش از میلاد، توسط سومریان ابداع‌شده و زبان نوشتاری پیش از آن، برگرفته از زبان‌های اکدی، ابلایی، ایلامی، هیتی، لووی، حتی، هوریان و اورارتو بوده‌است. این نوشتار، از خط میخی اوگاریتی و خط میخی فارسی باستان الهام‌گیری شده و به تدریج، با الفبای فنیقی در طول امپراتوری نئو-آشوری جایگزین شد.
-۵ بر اساس اطلاعات موجود، خط میخی از ابتدای توسعه، به مدت ۳۰۰۰ هزارسال مورد استفاده قرار گرفته‌است. قدمت کاربرد آن به ۳۴ قرن قبل از میلاد مسیح، تا قرن دوم میلادی باز می‌گردد.
-۶ لازم به ذکر است که سخن‌گویان مذهبی، برای اولین‌بار در میان سومریان باستان آمده تا مردم باورهای دینی آنان‌را با استفاده از سیستم نوشتاری خود ضبط کنند.
-۷ علاوه بر یک سیستم گفتاری و نوشتاری بسیار پیش‌رفته، این فرهنگ باستانی در طول تاریخ چند هزارسالۀ خود موفق به توسعه بسیاری از مهارت‌های چشم‌گیر در زمینۀ معماری شد. از سایر دستاوردهای شگفت‌آور تمدن سومر باستان، می‌توان به پیشرفت‌های قابل ملاحظه در زمینۀ هنر، دانش پیچیدۀ ریاضیات، نجوم و سایر علوم اشاره کرد.
-۸ سومریان باستان، در حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، یک سیستم پیچیده را برای حساب و اندازه‌گیری اختراع کردند. این دستاورد، در نهایت منجر به پیشرفت‌های اساسی در زمینه‌های مختلفی هم‌چون محاسبات ریاضی، هندسه و جبر شد.
-۹ تمدن سومر باستان، یک فرهنگ مذهبی بسیار پیچیده را در زمین شکل داده بود. در طول تاریخ فرهنگ چندهزارسالۀ سومریان و بنابر شواهد بر جای‌مانده از کتبیه‌های آن‌ها، هر شهر در سومر باستان، توسط یک خدای به‌خصوص محافظت می‌شد. با توجه به اطلاعات موجود، در این دوران تاریخی، خدایان و انسان‌ها همراه با یک‌دیگر بر روی زمین زنده‌گی می‌کردند.
-۱۰ یکی از جذاب‌ترین ساختارهای معماری این منطقه، زیگورات (Ziggurat of Ur) است. این سازۀ باستانی، در شهر Ur (شهر ناصریه عراق امروزی) ساخته شد و قدمت آن به ۲۱ قرن پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. البته زیگورات در ۶ قرن پیش از میلاد مسیح، شروع به فرو ریختن کرد، اما به دستور پادشاه نبونعید (King Nabonidus) بازسازی شد.
-۱۱ یکی از بزرگ‌ترین شهرهای تمدن سومر باستان، Uruk نام داشت. به گفتۀ محققین، این شهر باستانی در زمان اوج خود، ۸۰ هزار نفر جمعیت داشت. نکتۀ جالب این‌که در آن دوران، جمعیت کل سومر باستان بین ۸۰۰ هزار تا ۱٫۵ میلیون نفر بوده و جمعیت کل کرۀ زمین، برابر با ۲۷ میلیون نفر تخمین زده شده است.
-۱۲ یکی از قدیمی‌ترین داستان‌های خلقت انسان، بر روی کتیبه‌یی با قدمت ۵ هزار پیش از میلاد مسیح، در شهر باستانی نیپور (Nippur) کشف شده‌است. داستانی تحت عنوان پیدایش اریدو (The Eridu Genesis) که از خلقت جهان و حتی طوفان نوح در آن سخن به‌میان آمده‌است.
-۱۳ با توجه به اطلاعات موجود در افسانه‌ها کتبیه‌های سومر باستان، در ابتدا “خدایا انسان‌نما” بر روی زمین حکومت می‌کردند. جالب توجه است که مشابه با همین حکایت را در متون قدیمی مصر باستان نیز می‌توان یافت.
-۱۴ متون کشف‌شده در سومر باستان، شامل نوشته‌هایی شخصی، نامه‌های اداری، معاملات، رسید، قوانین، دستورات مذهبی، سحر و جادو، متون علمی شامل ریاضیات، نجوم و … بود.
-۱۵ در قرن نوزدهم میلادی، یکی از قدیمی‌ترین کتبیه‌های باستانی سومر، از کتابخانۀ زیرزمینی پادشاه آشوربانیپال در نینوا کشف شد. طبق نظر محققان، سومریان باستان در حدود ۵ هزارسال پیش، به مطالعه اثرات برخورد یک سیارک از نوع آتن پرداخته‌اند.
-۱۶ فهرست پادشاهان سومری، یکی از جذاب‌ترین اکتشافات باستان‌شناسی از تمدن سومر باستان بوده و اسامی کامل پادشاهان سومر و محل دقیق حکومت آنان‌را در خود جای ‌داده‌است. یکی از جزییات جالب در مورد فهرست مذکور، این است که تعداد ۸ پادشاه سومری، حدود ۲۴۱,۲۰۰ سال، از زمان رانده‌شدن پادشاهی از بهشت بر زمین، بر کل سیاره حکومت کرده‌اند.
-۱۷ شهر اِریدو (Eridug) قدیمی‌ترین شهر کرۀ زمین و اولین سکونت‌گاه سومریان باستان بوده‌است. پس از رانده‌شدن پادشاهی از بهشت به کرۀ زمین، اولین پادشاه سومری در شهر اریدو، Alulim نام داشت. او در حدود ۲۸ هزار و ۸۰۰ سال حکومت کرد. Alaljar به‌عنوان پادشاه بعدی، ۳۶ هزارسال حاکمیت را بر عهده داشت و دو پادشاه بعدی در مجموع ۶۴ هزار و ۸۰۰ سال در زمین به حکومت پرداختند. در واقع لیست پادشاهان سومری، مربوط به دورانی‌ست که خدایان همراه با انسان‌ها در زمین زنده‌گی می‌کردند.
-۱۸ سومریان باستان، از آنوناکی هم صحبت می‌کنند؛ آنوناکی به‌عنوان گروهی از خدایان در چندین فرهنگ باستانی از جمله سومری، اکدی، آشوری و بابلی حضور داشته‌ است.
-۱۹ آنوناکی‌ها، به‌عنوان یکی از بحث‌برانگیز‌ترین موضوعات داغ و جذاب در میان مردم سراسر جهان شناخته می‌شود. میلیون‌ها نفر از سراسر جهان بر این باور هستند که آنوناکی‌ها، خالقین نسل انسان بوده و در واقع خدایانی با ساختار گوشت و خون هستند که در گذشته‌یی دور در زمین حضور یافته‌اند.
-۲۰ سومریان خدایان متعددی را پرستش می‌کردند که از جمله آنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آنو (Anu): صاحب بهشت و خدای اصلی
انلیل (Enlil): خدای هوا
انکی (Enki): خدای دانش
ارشکیگال (Ereshkigal): فرشته‌یی از عالم اموات
اینانا (Inanna): خدای نبردها
نامو (Nammu) – ننهورساج (Ninhursag) – نانا (Nanna): خدایان ماه
اوتا (Utu): خدای خورشی