«ما به ثابت‌کردن خود برای دیگران نیاز نداریم»
بهار سال ۱۳۸۶ خورشیدی بود، من و غفار صالحی هم‌کار خوبم در «رادیو صبح بخیر افغانستان» جهت انجام یک گفت‌وگوی ویژه نزد استاد ربانی رفتیم.
در آن روزها جبهۀ ملی تازه تاسیس شده بود و حامد کرزی با شتاب‌زده‌گی از تاسیس این جبهه انتقاد کرده و برخی از اعضای این جبهه را مرتبط به خارجی‌ها (ایران) عنوان کرده بود.
از استاد ربانی دربارۀ همین دیدگاه کرزی پرسیدم؛ جواب استاد ربانی جالب بود، او گفت: کرزی صاحب حکومت‌داری را تازه دارند تجربه می‌کنند، همان‌گونه که ناخوانده امضا می‌کند، نافهمیده هم گپ می‌زند، ما نیازی به اثبات‌کردن خود برای کرزی صیب و همراهان شان نداریم…
من در دو-سه باری که با ایشان مصاحبه داشته‌ام یک نتیجه‌گیری داشته‌ام «نرم صحبت می‌کند اما بسیار محکم.»
ازش پرسیدم چندسال مبارزۀ سیاسی کرده است، اندکی درنگ کرد و بعد تر گفت ۴۵ سال.
پرسیدم، وقتی از امروز به عقب نگاه می‌کنید و به این همه سال مبارزه چه‌قدر خود را موفق احساس می‌کنید؟
گفت: در اهداف بزرگی که به‌خود ترسیم کرده بودیم از جمله شکست تجاوز ارتش سرخ در افغانستان و بعدهم شکست‌دادن رژیم طالبان موفق بودیم، اما یاد تان باشد انسان‌ها به اندازه‌یی که عمل می‌کنند، اشتباه نیز می‌کنند و عمل‌کرد ما نیز خالی از اشتباهات نبوده است.
گفتم، پیام تان به نسل جوان چی است؟
گفت: بیدار باشید، افغانستان کانون توطیه‌های داخلی، منطقه‌یی و بین‌المللی گوناگون است و اوضاع این کشور همیشه پیچیده‌تر از آن است که مردم عادی تصور می‌کنند، زیرا در بسیاری موارد واقعیت‌های اصلی صحنۀ سیاست در این کشور به مردم گفته نمی‌شود.
در فرجام ازش دربارۀ خاطراتش پرسیدم و این‌که آن‌ها را نوشته است یا خیر؟
گفت: چیزهایی نوشته‌ام، یادداشت‌های زیادی دارم اما تا اکنون زمان امان نداده است تا دربارۀ شان یک فکر اساسی بکنم و به چاپ برسد و مردم بدانند که قضاوت‌های شان دربارۀ من چه‌قدر با واقعیت‌های زنده‌گی من نزدیک بوده است.
اکنون این وظیفه به‌دوش فرزندان و اعضای خانوادۀ مردی‌ست که سیاست سه‌دهۀ گذشته افغانستان با نام او در بالاترین سطوح رهبری و تاثیرگزاری بر اوضاع این کشور پیوندی ناگسستنی خورده است.
فهمیدن این‌که انسان‌هایی مانند استاد ربانی دربارۀ این کشور چی فکر می‌کردند، چه کارهایی انجام داده‌اند و چه‌گونه با فراز و فرودهای سیاست، رهبری و تلاش در راستای رسیدن به اهداف شان دست و پنجه نرم کرده‌اند، جدا از صف‌بندی‌های حزبی، تنظیمی و سمتی و زبانی برای نسل نو افغانستان بسیار مهم و ارزشمند است.