سرانجام نتایج اولیۀ انتخابات پارلمانی حوزۀ کابل، پس از تقریباً نزدیک به سه ماه جار و جنجال، از سوی کمیسیون انتخابات اعلام شد. بسیاری‌ها وقتی فهرستِ اولیه را دیدند، نسبت به آن واکنش نشان داده و آن را فهرستی غیرواقعی خواندند. اما کمیسیون انتخابات گفته است که معترضان به این فهرست می‌توانند شکایاتِ خود را از طریق کمیسیون شکایاتِ انتخاباتی پی‌گیری کنند. این‌که واقعاً در کمیسیون شکایات به اعتراض‌ها رسیده‌گی خواهد شد، هنوز نمی‌توان امیدوار بود ولی در یک مورد کمیسیون شکایات انتخاباتی هرات با ابطالِ بیش از ۱۴ هزار رای و احیای آرای برخی از نامزدان که از فهرستِ اولیه افتاده بودند، این امیدواری را به‌وجود آورد که این کمیسیون شاید بتواند به نحوِ درست سیاه را از سفید جدا کند.
کمیسیون انتخابات هرچند نمی‌خواهد به بی‌کفایتیِ خود در امر مدیریتِ انتخابات اعتراف کند ولی مهم‌ترین حامیانِ آن دیگر نتوانستند که در برابر قانون‌شکنی‌ها و بی‌تفاوتی‌هایِ این نهاد همچنان سکوت اختیار کنند. پس از آن‌که سرور دانش معاون دومِ آقای غنی کمیسیون را به ندانم‌کاری متهم کرد، داکتر عبدالله رییس اجرایی با طنز تلخی گفت که اگر جمعیت افغانستان برابر با چین می‌بود، به احتمال زیاد نتایج انتخابات روز قیامت اعلام می‌شد. این چیزی غیراز بی‌مبالاتی و عدم کفایتِ کاری بوده نمی‌تواند.
در این‌که انتخاباتِ افغانستان پُر از چالش و مشکلات است، هیچ تردیدی وجود ندارد و به همین دلیل هم مکانیسمِ کاملاً راحت و بدون دغدغه برای آن در نظر گرفته شده، که هرچند میزان تقلب را افزایش می‌دهد ولی در عین حال شرایطی را میسر می‌سازد که نتایج انتخابات به‌صورتِ نسبتاً دقیق و در بازۀ زمانی کوتاه اعلام شود. اما نه به کوتاهیِ کشورهای دیگر. چرا که در بسیاری از کشورهای جهان، نتایج انتخابات به محض برگزاری آن اعلام می‌شود و درصد تقلب نیز آن‌قدر پایین است که اصلاً به شمارش درنمی‌آید.
اما در افغانستان برگزاری انتخابات از چالش‌برانگیزترین روندهاست. از این روند از همان ابتدا با مشکلات همراه بود و تا امروز نیز مشکلاتِ آن رفع نشده است. مشکلات اصلیِ انتخابات افغانستان متأسفانه از سوی همان نهادهایی به وجود می‌آید که خود در تعیین کمیشنران و اعضای ارشد کمیسیون نقش کلیدی دارند. این‌ها هستند که انتخابات را دچار بحران و نابسامانی می‌کنند. اعضای کمیسیون‌ها نیز وقتی می‌بینند که اولیای امور کشور خود دزدان چراغ به دست اند، جرأت پیدا می‌کنند و آن‌ها نیز به قانون‌شکنی و تصمیم‌های فراقانونی در جهتِ منافعِ خود دست می‌زنند.
اگر ارگ از قدرتِ خود برای مهندسی انتخابات استفاده نکند، کمیسیون انتخابات به هیچ‌وجه جرأت آن را پیدا نمی‌کند که با آرا و سرنوشتِ مردم بازی کند. کمیسیون فعلی انتخابات، یک کمیسیون فاقد صلاحیت و دست‌نشانده است. اگر قرار باشد با همین کمیسیون افغانستان به سوی انتخابات ریاست ‌جمهوری برود، بهتر است که از همین حالا منتظر بحرانِ کلان در کشور باشیم. اعضای این کمیسیون آن‌قدر فاسد و به‌اصطلاح مردم چشم‌سفید شده‌اند که حاضر نیستند یک رای را هم بدون پول و رشوه به حساب بیاورند.
وضع کمیسیونِ انتخابات بسیار خراب است و نخستین گام برای اصلاح آن، پس از اعلام نتایج نهایی، این می‌تواند باشد که کُل کمیشنران کمیسیون انتخابات به شمول افراد تصمیم‌گیرنده در آن از وظایف برکنار و به نهادهای عدلی و قضایی سپرده شوند. برخی از نهادهای ناظر بر انتخابات مدعی اند که علیه کمیسیون انتخابات به اندازۀ کافی شواهد و اسناد محکمه‌پسند وجود دارد. یکی از این نهادها اعضای کمیسیون را به فساد مالی و اخلاقی متهم می‌کرد و مدعی بود که در این مورد اسناد و شواهد نیز در دستِ آن‌هاست. اگر واقعاً چنین است، پس چرا قوۀ قضاییه هیچ کاری انجام نمی‌دهد؟
اگر اعضای فعلیِ کمیسیون انتخابات محاکمه نشوند، افراد بعدی نیز به مشکل این‌ها دچار خواهند شد. وقتی افراد احساس کنند که عملکردشان هیچ پیامدی ندارد، آن‌وقت دست به هر کاری می‌زنند. به گفتۀ آن فیلسوف «در جایی که خدا نیست، هر کاری مجاز است.» اگر یک بار اعضای فاسد کمیسیون انتخابات به دادگاه بروند، آن‌گاه دیگران نیز پایِ خود را پس می‌کشند، به شرط این‌که منافع ارگ ایجاب کند. و اما حالا توپ در میدان کمیسیون شکایات است و باید دید که این کمیسیون با فهرست‌های تقلبی چه خواهد کرد؟ آیا این کمیسیون قادر خواهد شد که آرای پاک از ناپاک را جدا کند؟ چه موانعی بر سرِ راه این کمیسیون وجود دارد؟
تا به حال از کمیسیون شکایات انتخاباتی به جز حرف‌های کلان و در یک مورد تصمیمی که به نتیجه نرسید، چیزِ دیگری دیده نشده است. نشود که این کمیسیون نیز همان راهی را برود که پیش از این کمیسیون انتخابات رفته است و همۀ آن وعده و وعیدها فریب‌کاری‌یی بیش نبوده باشند. احتمال چنین اتفاقی بسیار زیاد است و به همین دلیل باید نهادهای ناظر بر انتخابات و نامزدان معترض، هوشیارانه و قدرتمند در راه به کرسی نشاندنِ خواسته‌های‌شان عمل کنند.
روزی باید کمیسیون‌های انتخاباتی کشور اصلاح شوند تا بتوانند انتخابات‌هایی را برگزار کنند که منعکس‌کنندۀ خواست و آرای مردم باشد، ولی تا آن زمان به نظر می‌رسد راهِ طولانی‌یی را در پیش داشته باشیم.