سال جدید تعلیمی در مناطق سردسیر کشور آغاز گردید. در این روز حدود یک میلیون طفل دیگر به عنوان جدید آموزان نیز راه مکتب را در پیش خواهند گرفت.
با آنکه آغاز مکاتب در کشور با اشتیاق و ذوق تمام همراه است مگر مشکلات و چالش‌های هم وجود دارد که می‌توان با تدبیر و کارخردانه آن را برطرف کرد.
یکی از این چالش‌ها مسدود بودن حدود یک‌هزار و سه صد مکتب در ولایت‌های ناامن است که زمینۀ آموزش را از هزاران دانش‌آموز درکشور گرفته است.
در کنار ناامنی، بسیاری از مکاتب از سوی گروه‌های مسلح حتا نیروهای دولتی به عنوان قرارگاه نظامی و یا هم موضع مورد استفاده قرار گرفته اند به همین ترتیب مسایل دیگر چون عدم موجودیت تعمیرهای مناسب برای مکاتب در برخی از شهرها و ولایت‌های کشور، کمبود کتاب درسی، عدم تطبیق نصاب درسی به گونۀ یک‌سان، کمبود آموزگاران مسلکی، نبود ظرفیت کاری، معدود بودن صنف‌های درسی… مشکلات اساسی است که معارف کشور را رنج می‌دهد.
در حال حاضر، بیشتر از پنج میلیون طفل که ۴۲ درصد از ۱۲ میلیون طفل واجد شرایط مکتب را تشکیل می‌دهند به مکتب دسترسی ندارند، شش هزار مکتب در کشور فاقد ساختمان است. صدها مکتب دیگر دورتر از منازل رهایشی اند و در بسیاری از مناطق با وجود آنکه از لحاظ امنیتی در وضعیت خوبی قرار دارند دختران به دلیل باورهای سنتی اجازه پیدا نمی‌کنند تا دورۀ لیسه را تعقیب کنند.
به همین سان از یک‌صدوهشتاد هزار آموزگار کشور تنها ۲۷ درصد آنان معیارهای مسلکی را دارند، کیفیت پاسخ‌ نگویی در مکاتب نیز با پرسش‌های زیادی مواجه است، کمبود ساختمان‌ها برای مکاتب، کمبود کتاب درسی منجر به تقلیل ساعات درسی می‌شود، ضمناً فقدان کارکنان مسلکی در بخش اداری و کمبود متخصصین برای ایجاد ظرفیت، مشکلات دیگر نیست که معارف را رنج می‌دهد.
مسأله دیگر که می‌تواند بر مشکلات موجود در معارف کشور بیفزاید، تجارتی شدن روند آموزش و پرورش در کشور است. امروز در کنار هزاران مکتب دولتی و دها مکتب خصوصی که در کشور فعالیت دارند مگر بسیاری از این مکاتب معیاری نیستند، آموزگاران مسلکی کم دارند، ظرفیت آموزش در آنها پایین است بعضی از این مکاتب با آنکه اشتهارات و تبلیغات وسیع دارند توان تدریس شاگردان بالاتر از صنف هشتم را ندارند پراکنده‌گی وسیع در بخش معارف خصوصی، ضرورت مدیریت این مکاتب را جدی‌تر ساخته است.
متخصصان امور آموزش، فعالان جامعۀ مدنی به این باور اند که پاسخ‌دهی به این مشکلات نیاز به یک مدیریت قوی و تدابیر جامع دارد در حالی که مسوولان وزارت معارف نمی‌توانند در مورد چگونگی رنگ لباس شاگردان مکاتب کشور تصمیم بگیرند. ضمناً کوشش‌ها برای تقویت ظرفیت کادری و کاری در معارف باید بیشتر گردد و وزارت معارف از طریق شوراهای حمایت از معارف، منابر مساجد، بزرگان قومی و امکانات دیگر باید از سیاسی شدن معارف جلوگیری کنند حتا برای مخالفان مسلح باید تفهیم شود که با معارف و اهل معارف نه تنها دشمنی نکنند بل ازآن حمایت کنند. زیرا معارف یک پدیدل همه‌گانی و افغانستان‌شمول است که باید آن را درک و از آن حراست کردف حرف‌ها و شعارهای کلیشه دیگر نمی‌تواند ذهن را در ساحۀ معارف در اسارت خود داشته باشد رفع این مشکلات نیاز به تحرک و کار دلسوزانه دارد باید همه اقشار با معارف همگام شوند و معارف را به عنوان یک پروسه ملی حمایت کنند.