احمدولی مسعود نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گوید پس از اول جوزای سال جاری عمر حکومت وحدت ملی تمام می‌شود و باید چارچوب‌های حقوقی حکومتِ پس از حکومت وحدت ملی سنجیده شود.
آقای مسعود که روز پنجشنبۀ هفتۀ گذشته در پنجمین سالروز تأسیس «جمعیت فکر» در کابل سخن می‌زد، افزود که شورای تشریک مساعی روی میکانیزمِ بدیل حکومت وحدت ملی کار دارند.
این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری همچنان می‌گوید که رییس حکومت وحدت ملی و رییس‌جمهور پیشین روی به دست آوردن امتیاز پایان جنگ افغانستان رقابت دارند و در این میان، مردم افغانستان، جامعۀ مدنی، زنان و در مجموع مردم افغانستان دور زده شده اند.
این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که پیش از این، از «ادارۀ موقت» و «حکومت سرپرست» به عنوان بدیل‌های حکومت وحدت ملی پس از اول جوزا یاد شده است.
احمدولی مسعود، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در این محفل گفت که همیشه این پرسش در ذهنش وجود داشته است که چرا کشورهای اسلامی استقرار ندارند؟ آقای مسعود می‌گوید که همیشه حل این پرسش بوده است که مشکل از کجا ناشی می‌شود و چگونه می‌توان به آن رسیده‌گی کرد؟
او افزود که افغانستان از سال ۱۹۷۹ به این‌سو در بی‌توازنی، بی‌موازنه‌گی و غیرمتعال‌بوده‌گی به سر می‌برد. به گفتۀ احمدولی مسعود: افغانستان سال‌هاست که جایگاهش را در محیط بین‌الملل تثبیت کرده نتوانسته است. این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری می‌افزاید که در این مدت، حکومت‌های افغانستان نتوانستند حتا هویت و مشروعیت خود را در داخل تثبیت و استقرارش را تضمین کند.
احمدولی مسعود اظهار داشت که پس از هجده سال تجربۀ حکومت مدرن، هنوز اقتصاد، سیاست، جنگ و حتا فرهنگ متعلق به مردم افغانستان نیست. او بیان داشت که در هجده سال گذشته «جمع انگشت‌شماری» با حمایت خارجی و قومی، حکومت را در این کشور به دست داشته اند، اراده‌یی هم برای آیندۀ افغانستان نداشته و تنها پیاده کنندۀ سیاست‌ها و اهداف خارجی‌ها بوده اند.
رییس عمومی بنیاد شهید مسعود در این نشست، خاطراتی از شهید احمدشاه مسعود را نقل کرد و گفت که قهرمان ملی طرف‌دار نظامی در افغانستان بود که به قول خودش «هم بتوانیم با خود زنده‌گی کنیم و هم با دنیای بیرون». او با اشاره به این‌که قهرمان ملی وحدت ملی را در گرو عدالت اجتماعی می‌دانست، گفت: «شهید احمدشاه مسعود طرفدار تقسیم قدرت از مرکز به ولایت‌ها بود».
آقای احمدولی مسعود اظهار داشت که طرح «آجندای ملی» و «وفاق ملی» امتدادِ طرحی است شهید احمدشاه مسعود چند ماه پیش از شهادتش بنیاد آن را گذاشته بود. به گفتۀ او، طرح آجندای ملی با الهام از طرح شهید مسعود ریخته شده است و باور ما در این طرح و نهاد، کار جمعی است.
این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری بیان داشت که آنچه امروز به نام گفتمان «بین‌الافغانی» مطرح می‌شود، ۱۵ سال پیش از سوی نخبه‌گان آجندای ملی مطرح شده بود، اما به آن وقعی گذاشته نشد.
او از طرح «وفاق ملی» ملی به عنوان بستری برای گفتمانِ حل بحران‌های افغانستان یاد کرد و از سیاست‌مداران و نخبه‌گان علمی و دولتی خواست تا مشترکات مردم افغانستان را در حول طرح وفاق ملی به بحث گرفته و نقشۀ راه برای آیندۀ افغانستان ترسیم کنند.
احمدولی مسعود در اخیر سخنانش اظهار داشت که کار فکری برای مردم افغانستان بسیار اهمیت دارد و سیاست‌مداران و حکومت‌داران باید روی فکر و اندیشه‌سازی طرح‌ها و ایده‌های تازه بریزند.
جمعیت فکر چه کرده است؟
عبدالحفیظ منصور، بنیانگذار جمعیت فکر و نمایندۀ مردم در پارلمان در این محفل از چگونه‌گی هسته‌گذاری این نهاد سخن گفت و بیان داشت که پنج سال پیش با جمعی از جوانان به هدف از بین بردن روایت‌های و قرائت‌های افراطی و خشونت‌پرورِ و ارایۀ قرائت‌های معتدل و میانه‌روانه از دین این نهاد را بنیان گذاشتند.
آقای منصور گفت که آن زمان تشخیص داند که آسان‌ترین و موثرترین کار برای از میان بردن قرائت‌های خشونت‌پرور و افراطی از دین و فرونشاندنِ شعله‌های جنگی که از قرائت‌های دینی تغذیه می‌شود، این است تا گفتمان ایجاد شود و آموزش داده شود.
او با بیان این‌که بی‌باوری به خود، یکی از مشکلات مردم و جامعۀ ما است، اظهار داشت: «در جمعت فکر سانسور پیش از نشر و یا سانسور پیش از بیان وجود نداشت و ندارد. تریبون آزاد بود و هر کس هرچه می‌خواست بیان می‌کرد و دیگران نقد و پرسش می‌کردند. شرط ما در جمعت فکر این بود که سخنران و نویسنده باید حرف تازه و نو می‌داشت و فکرش را می‌نوشت تا چاپ شود».
بنیانگذارِ جمعیت فکر می‌گوید که در جمعیت فکر، به دین، قوم، زبان و سمتِ عضو و اشتراک کننده‌گان هرگز دیده نشده و در آینده نیز ملاک عضویت و اشتراک در این نهاد، زبان، قوم و سمت نخواهد بود.
به گفتۀ عبدالحفیظ منصور: جمعیت فکر یک نهاد فکری است و ربطی به نهادهای سیاسی، احزاب، حکومت، سفارت‌خانه و سایر نهادهای استخباراتی و غیره هم ندارد. او می‌گوید که پیش از این گفته می‌شد بدون حمایت خارجی کار نمی‌توان کرد، اما جمعیت فکر ثابت کرد که بدون حمایت خارجی نیز می‌شود کار کرد.
آقای منصور اظهار داشت که نهادهای فکری در افغانستان زیاد طول نمی‌کشید، اما جمعیت فکر پنچ سال مداوم کار کرده است و در آینده هم کار خواهد کرد. او گفت که باورها این بود در جمعیت فکر درگیری صورت می‌گیرد و مخالفان بین هم درگیر می‌شوند، اما جمعیت فکر تثبیت ساخت که ظرفیت تحمل و بردباری در این نهاد وجود دارد.
بنیانگذار جمعیت فکر می‌گوید که مقابله با دهشت و ترور دو ابزار دارد: ابزار سخت و ابزار نرم. او به این باور است که باید اندیشه و فکر تروریستان تغییر کند، زیرا فکر با حملۀ نظامی از بین برده نمی‌رود و باید فکر را با فکر از بیان برد. حفیظ منصور پیشنهاد می‌کند که برای مهار افراط‌گرایی نیاز است فکر معتدل پخش و ترویج و جوانان با آن مسلح و مجهز شوند.
در سوی دیگر، داکتر محیی‌الدین مهدی، نویسنده و نمایندۀ مردم در مجلس نماینده‌گان پیراموان وضعیتِ کارهای فکری در افغانستان صحبت کرده و وجود نهاد جمعیت فکر را برای بهتر شدنِ کارهای فکری با اهمیت برشمرد.
او پیشنهاداتی نیز برای بهتر شدن کارهای جمعیت فکر ارایه کرد. به باور آقای مهدی، پس از این اگر نشست‌های جمعیت فکر از سخنرانی‌های «پراکنده» بیرون شده و روی یک «نصاب» مشخص به پیش برده شود، بهتر خواهد بود.
در پایان این محفل، دکتر کمال‌الدین حامد رییس موسسۀ تحصیلات عالی پیشگام، فعالیت نهادهای همچون جمعیت فکر را با ارزش بر شمرده و گفت که فعالیت‌های جمعیت فکر، سبب شده تا نزدیک به سی مجمع دیگر نیز فعالیت‌های نظیر این نهاد داشته باشند.
به باور او، چاپ و نشر مقالات پژوهشی در مجموعه‌های منتشر شده از نشانی جمعیت فکر، موجب خلق روایتِ اعتدال‌گرایی هم در زمینۀ باورهای دینی و هم باورهای سیاسی و قومی در افغانستان شده است. به گفتۀ داکتر حامد، افراط‌گرایی هم در بُعدِ اعتدال و هم در بُعد بنیادگرایی هر دو نادرست اند و بازهم نیاز است در بُعد اعتدال‌گرایی نیز دچار افراط و تفریط نشویم.
گفتنی است که جمعیت فکر پنج‌سال پیش از امروز فعالیت‌هایش را در کابل آغاز کرد و در این مدت علاوه بر، صدها نشست سخنرانی و پرسش و پاسخ، دوزاده عنوان مجموعه مقالات را منتشر کرده است.
اسلام و تجدد، استعفای عقل، روایت سوم، از عقلانیت فقهی تا عقلانیت کلامی، رأی و روایت، آخوند درویزه، اندیشه‌های امام ابوحنیفه، نگاهی به قرائت شهرور، سلف و سلفیت معاصر، ریشه‌های افراط‌گرایی دینی، احمدشاه مسعود، آرمانگرای واقع‌بین و عقل و نقل نام‌های این مجموعه مقالات است.
این محفل با دادن تحایف به فعالان جمعیت فکر و صرف عصریه به پایان رسید.