بخش ششم/

مصاحبه برای دانستن
مصاحبه برای اهدافِ مختلف در رسانه‎ها به کار می‎رود که یکی از اهدافِ مصاحبه دانستن موضوعات در عرصه‎های مختلف زنده‎گی می‎باشد.
رسانه‎ها برای درکِ احساساتِ مردم به مصاحبه روی می‎آورند و می‎خواهند بدانند که مردم دربارۀ حادثه، خبر یا یک رویداد خاص چه احساسی دارند. به طور مثال، یکی از نقاط کشور را سیلاب خساره‎مند می‎سازد و خبرنگار برای تهیه گزارش به محل حادثه می‎شتابد. خبرنگار برای دریافت احساس مردم باید دست به مصاحبه بزند، چون در مصاحبه خصوصاً مصاحبه‎های رادیویی و تلویزیونی، احساساتِ مردم به طور واقعی بیان می‎گردد که برای گزارش‎گر مشکل است تا آن احساسات را خودش بیان کند.
ژورنالیست برای دریافت تجارب کارشناسان یا بازیگرانِ اصلی به مصاحبه رو می‎آورد و آنچه را که یک کارشناس و یا بازیگر تجربه نموده است، در میان پرسش‎ها حلاجی کرده به مخاطبان عرضه می‎دارد و بسا اوقات ضرورت می‎افتد تا از بازیگران یک حادثه که سال‎ها قبل اتفاق افتاده گزارش تهیه گردد. بنابراین در لابه‌لای مصاحبه پرسش‎ها را طوری مطرح می‎سازد که بازیگر ذهناً به سال‎های قبل میلان نموده و گذشته‌ها را به خاطر می‎‏آورد و بیان می‎کند.
گزارشگر یا ژورنالیست به‌خاطر دانستنِ عواطف و میل عده‌یی از مردم به مصاحبه روی می‎‏آورد و این مصاحبه است که در هنگام طرح پرسش از مصاحبه‎شونده به میل باطنی و عواطفِ آن‎ها بیشتر پی برده می‎شود.
بازیگران عمدتاً به اعمالی دست می‎زنند که به نزد عامِ مردم توجیه شده نمی‏تواند، درحالی‌که آن‎ها برای تصامیم‌شان دلایلی برای گفتن دارند که کمتر کسی متوجه آن‎ها است، اما در بین پرسش‎های یک مصاحبه علل تصامیم و موضع‎گیری‎های شان را می‏توان به مخاطبان آشکار ساخت. این مطلب را می‏توان دریافت کرد که در قبال موضع‎گیری‎های خودشان و یا کسانی که بر آن‎ها تأثیر می‎گذارد، چه برای گفتن دارند.

چرا مصاحبه می‎کنیم؟
طوری‎ که ذکر کـردیم، مـصاحبه را برای اهداف گوناگون انجام می‎دهیم. عمده‎ترین آن بحث روی مسایل مهم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‎باشد و رسانه یک موضوع را با اشخاص مختلف به بررسی می‎گیرد و از زوایای متفاوت آن موضوع یا سوژه را مورد بحث قرار می‎دهد. به همین ترتیب، ژورنالیست به مصاحبه روی می‎‏آورد تا روی وقایع و دست‎آوردها روشنی انداخته شود، چون در یک اعلامیۀ مطبوعاتی یا خبر کوتاه نمی‏توان به جزییات یک دستاورد روشنی انداخت.
هم‎چنان در یک مصاحبه می‏توان ایده‎ها و نـظریات تفـسیر شود؛ زیرا مصاحبه‎شونـده به زبـان خـودش معلومـات اضافـی را در دسـترس مصاحبه‎کننده قرار داده و از آن طریق به مخاطبان می‎رساند.
زمانی که یک شخص یا حکومت و یا یک نهاد در قبال یکی از مسایل ذی‌علاقه موضع‎گیری می‎نماید، این موضع‎گیری به نظر اکثریت گنگ و غیرمنطقی جلوه می‎نماید، اما مصاحبه‎کننده موضوع را طی یک‌ مصاحبه حلاجی و موشکافی کرده و جزییات و باریکی‌ها را برملا می‎سازد.
خبرنگار دست به تهیۀ یک خبر می‎زند، اما هراس دارد که آیا این خبر مورد قبول رسانه و در عام مردم قرار می‎گیرد یا نه. بنابراین یکی از بهترین شیوه‌ها برای مستندسازی یک خبر همین مصاحبه با بازیگران، شاهدان عینی و یا اشخاص و گروه‌های ذی‌نفع می‎باشد.
در یک مصاحبه برای مصاحبه‎شونده فرصت مساعد می‎گردد تا به خواسته‌ها و ایده‎هایش روشنی بیش‌تر بیندازد و یا اگر یک مقام متهم به کار غیرقانونی باشد، به رد اتهامات علیه‌اش بپردازد و یا هنرمند بیشتر زوایای تاریک زنده‎گی‌اش را بیان کند. در کُل، این مصاحبه است که فرصت حرف زدن به مصاحبه‎شونده می‎دهد و مصاحبه‎شونده را از آنچه است بهتر معرفی می‎نماید و یا در کل مـصاحبه‎شونده را شهرت خوب می‎بخشد و بر محبوبیتِ او می‎افزاید.
اخبار و یا گزارش متنی، رادیویی یا تلویزیونی بعد از یک مدت کوتاه خسته‏کُن و یک‎نواخت می‎نماید، اما آوردن یک قطعه از یک مصاحبه ـ که در رسانه‎های چاپی آن را نقل قول یا کوتیشن ، در رادیو بـــه نام اکچولتی و در تلویزیون به آن کلپ می‎گویند ـ به آن تنوع می‎دهد. به این ترتیب به نوشته‎ها و گزارش‎ها توسط نقل قول، صدا یا چهرۀ انسانی روح تازه بخشیده می‎شود.
عدۀ زیادی از رسانه‎ها با کمبود مواد نشراتی مواجه می‎شوند و در دقایق آخر وقت نشر، تهیه کننده‎گان متوجه خلایی می‎گردند که جبران آن دشوار است؛ اما گرداننده‎گان برنامه خصوصاً رادیوها می‏توانند با توسل به یک مصاحبه هم به تنوعِ برنامه پرداخته و هم خلایِ ایجاد شده را به وجه احسن پُر نمایند و یا قسمتی از مصاحبه را به دست نشر بسپارند و برنامه را غنی‎تر سازند.
مصاحبه‎ها به صورتِ مستقل بخش عمده‌یی از رسانه‎ها خصوصاً رسانه‎های صوتی و تصویری را تشکیل می‎دهند. رسانه‎ها به اساس سطح مصاحبه‎ها، موضوع، مصاحبه‎کننده و مصاحبه‎شوندۀ آن ارزیابی می‎گردند و بسا از برنامه‎ها و یا رسانه‎ها صرفاً به اساس همین پرسش و پاسخ‎های آن مورد قضاوت قرار می‌گیرند. ده‎ها برنامۀ پرسش و پاسخ در رسانه‎های مشهور جهان صرف به‌خاطر گرداننده یا مجری‌شان چنان شهــرت جـهانی پیـدا نمـوده که رسـانه را به‌خاطر همان برنامه‌اش می‎بینند و یا می‎شنوند.

چه زمانی مصاحبه؟
گرداننده‌گان و مجریان برنامه‎های مصاحبه قبل از این‌که به مصاحبه مبادرت ورزند، مسایل و موانع سر راه مصاحبۀشان را تحلیل و ارزیابی نموده دست به انجام آن می‎زنند. اندیشمندان مسلک ژورنالیزم یک روش را که روش ‌گول نامیده می‎شود، معرفی می‎دارند و می‎گویند باید یک خبرنگار یا مجری قبل از اقدام به مصاحبه این نکات را مدنظر گیرد.
در روش گول حرف جی مخفف گول یا هدف است که هر مصاحبه‎کننده باید هدف از مصاحبه را به‌خوبی درک کند و یا تهیه‌کنندۀ برنامه هدف را واضح و مفصل به مصاحبه‎کننده بیان نماید تا وی مصاحبه را در همان مسیر قرار داده و راه‎هایی را جست‌وجو کند که طی پرسش‎های دقیق به هدف برسد.
حرف او به موانع اطلاق می‎شود یعنی زمانی که مصاحبه‎کننده یا تهیه‌کننده اقدام به یک مصاحبه می‎نماید، موانع را تحلیل نموده و برای از بین بردن موانع راه‎ها و طرح‎هایش را ارایه نماید.
حرف اِی یعنی دست‎آوردها . وقتی که مصاحبه را در نظر دارید، از خود بپرسید که با انجام این مصاحبه چه به‌دست می‎آید و یا این‌که وقتی مصاحبه تمام شد باید پرسیده شود که «آیا مصاحبه به هدف رسید و یا این‌که آنچه می‎خواستم از مصاحبه دریافت کنم، دریافت گردید؟»