جنگ افغانستان به سوی یک راه‌حل سیاسی نزدیک می‌شود، چنانچه امریکا، افغانستان و قدرت‌های دیگر راه‌هایی را برای گفت‌وگو جستجو کرده‌اند.
این موجی است که از طرف یک جریان‌های بی‌ثبات [طالبان] در افغانستان دامن‌زده می‌شود. اما آیا پاکستان اکنون درگیری این جنگ است و چه می‌خواهد؟
زمانی که برای آخری‌ بار در ۲۰۱۹ در برنامۀ «thinkfest» در شهر لاهور اشتراک کردم، افغانستان سر زبان‌ همه بود، این یک برنامۀ مشترک میان متفکران، نویسنده‌گان و خبرنگاران از سراسر جهان بود.
برخی از پاکستانی‌ها پیروزمندانه برای من‌ گفتند که کشورشان جنگ افغانستان را برده است. این به‌خاطری بود که طالبان از سال ۱۹۹۰ تا پساز ۲۰۰۱ توسط پاکستان به شکل دوام‌دار حمایت می‌شوند. آنان مستقیماً به یک حکومت ضد هندی در افغانستان باور دارند. امریکا در تلاش شکستن طالبان است تا آنان را به صلح آماده کند.
دیدگاه پاکستان این است که جنگِ افغانستان تنها از راه گفت‌وگو و ایجاد راه‌حل سیاسی پایان می‌یابد. هند از آغاز آمادۀ هم‌سویی با طالبان نبود و این گروه تروریستی را آلۀ دست پاکستان می‌دانست. هند بررسی می‌کند که باید با طالبان گفت‌وگو کند و منافع خود را در افغانستان حفظ داشته باشد.
پاکستان اغلباً به عنوان یک چهرۀ شرور در افغانستان شناخته می‌شود. در حالی که این یکی از قربانیان جنگ پشت پرده است. در حقیقت هیچ کشوری در کنار افغانستان به اندازۀ خود این کشور از این تنش‌ها رنج نکشیده است.
اعمال وخشیانه‌یی که توسط ترویستان طالبان پاکستانی (تحریک طالبان پاکستانی) صورت گرفت، در این جنگ بیش ۴۵ تا ۸۰ هزار پاکستانی قربانی شده است که بشتر از قربانیان جنگ هند- پاکستان است.
سرکوبی طالبان توسط مقامات امنیتی پاکستان، خشونت را کاهش داده است. اما در لاهور تهدید امنیتی گسترده است. پاکستان به یک چالش‌ مسحور کنندۀ بیرونی مواجه است. اما آیا می‌توان گفت که در این پارامتر طالبان برده‌اند؟
با این همه، هنوز پاکستانی‌ها نتوانسته‌اند که دشمنان را خود شکست دهند و این ایالات را به دست گیرند. اما دقیق نمی‌توان آنان را برنده حساب کرد. در حالی که برندۀ شدن در یک چارچوب تنها یک پدیدۀ نظامی نیست، پیروزی طالبان در این بحران، پیروزی یک جریان سیاسی بنیادگراست. متأسفانه دولت افغانستان ضعیف و چند شاخه است. در حالی طالبان با انسجام بیرونی باقی مانده‌اند و با حفظ تغییرات اخیر در روند رهبری آنان، این انسجام باقی‌مانده است.
گروه طالبان در سایه حکومت و در ساحات دور دست پیشرفت داشته‌اند. جلوگیری از خدمات صحی و آموزش و پرورش برای باشند‌ه‌گان محلی و ایجاد روابط دیپلوماتیک با قدرت‌های منطقه‌یی به‌ویژه با ایران و روسیه از امیتازات این گروه است. ایجاد پروپاگند، امیتاز خوبی برای جذب سربازان تازه نفس شده است.
هنوز آینده روشن نیست، اگر امریکا بدون دقت افغانستان را ترک کنند، این کشور درگیر جنگ داخلی می‌شود و هجوم گروه مهاجران بر پاکستان، سبب بی‌ثباتی آن کشور می‌گردد. اما اگر مذاکرات سبب شود تا طالبان شریک قدرت با دولت افغانستان شوند.این به مراتب برای اسلام آباد بهتر از حکومت پسا ۲۰۰۱ که نزدیک به هند است.
سال‌هاست که دولت افغانستان و حامی‌اش امریکا پاکستان را به حمایت از گروه تروریستی طالبان می‌کنند. ادارۀ ترامپ پاکستان را تحت فشار قرارداده است تا همکاری با طالبان را در افغانستان متوقف سازد.
این تهدیدها خاموشی شدنی هستند و در اخیر اسلام آباد می‌تواند نفس راحت بکشد. اما پاکستان در میان طالبان چقدر نفوذ دارد؟
روابط پاکستان با این گروه پیش از ۱۱ سپتامبر همواره سخت بوده است، این رابطۀ آمر و مامور نبوده؛ طالبان درخواست پاکستان را برای دست برداشتن از حمایت اسامه‌بن لادن و جلوگیری از تخریب بُت‌های بامیان رد کردند. افزون بر آن، طالبان حاضر به گفت‌وگو در مورد گذرگاه دیورند نشدند، «گذرگاه بحث برانگیز که افغانستان و پاکستان جدا ساخته است».
زمانی که پرویز مشرف با حملۀ امریکا برای شکست طالبان در افغانستان موافقت کرد، پاکستان شماری زیاد از رهبران بلند پایه طالبان را به‌ویژه عبدالسلام ضعیف سفیر پیشین طالبان در این کشور بازداشت و به زندان گوانتانامو فرستاد، بیشتر از نصف رهبران این گروه در سال ۲۰۱۰ بازداشت شدند. اسلام‌آباد برای گفت‌وگوی طالبان با دولت افغانستان در سال ۲۰۱۵ در مری زمینه سازی کرد، اما پیشنهادشان مخفی مانداین نشست بود.
باهمۀ فشارها، طالبان تلاش کردند تا استقلال خود در پاکستان حفظ کنند. در ابتدا با باز کردن دفتر سیاسی در قطر (بیرون از دسترس حکومت پاکستان) و دوم باایجاد روابط نزدیک با کشورهای دیگر به ویژه ایران؛ طالبان روابط برونی خود را گسترش دادند، نه تنها با تهران با روسیه، ازبیکستان، و چین. چنانچه در پنل تنک‌فست در مورد افغانستان با افراسیاب ختک، ناجم سهوتی، سوسن لوهید گفتم: طالبان پیشرفت خوبی نسبت به ۱۹۹۰ داشته‌اند؛ در آن زمان تنها پاکستان، عربستان سعودی و امارت طالبان را به رسمیت می‌شناختند. اما طالبان در آینده به مراتب کمتر وابستۀ اسلام آباد هستند.
این جریان ممکن بررسی برای جذب همکاری به شکل مستقل از کشورهای بیرونی داشته باشند، به‌ویژه کمک‌های سخاوت‌مندانه و پیشرفته از طرف کشور هند دریافت کنند. تمام جهان چشم به پاکستان است، اما برای قدرت‌های منطقه موقف دیرینۀ هند در افغانستان مهم ‌پنداشته می‌شود. این به‌خاطری که مودی نخست وزیر هند تا هنوز به شکل روشن در مورد مذاکره با طالبان موقف نگرفته است.
ایران یک رابطۀ محکم با طالبان دارد و اگر طالبان به قدرت شریک شوند، بیشتر از این فزونی میابد. تهران به عنوان یک شریک تجاری افغانستان در کنار پاکستان است. ایران با ایجاد بندر تجاری چابهار به هند مهلت داد تا به افغانستان واردات داشته باشد و پاکستان را عقب زند. تمام این برنامه‌ها برای کاهش نقش پاکستان در آینده اقتصادی افغانستان است. اما افغانستان هنوز به گذرگاه‌های پاکستان نیاز دارد تا کالاهای خود را به جنوب و غرب آسیا صادر کند. این راه‌ به مراتب نزدیکتر نسبت به ایران تمام می‌گردد، نمی‌شود اسلام آباد را شارت‌کت زد.
چین که یک فهرست طولانی از تماس با طالبان را دارد، نقش پاکستان می‌تواند در افغانستان افزایش یابد، هند مصروف سرمایه‌گذاری در پاکستان که بخش از کردیدور اقتصادی ان کشور را تشکیل می‌دهد است و همواره گفته است این راه‌بارزگانی پشاور پاکستان را به جلال آباد افغانستان متصل می‌سازد. چین گفته است که این یک راه‌اقتصادی است و برای ثبات منطقه‌یی مهم است، این کشور به‌شکل جدی برای کاهش تنش‌ها میان افغانستان و پاکستان تلاش می‌کند. به همین سبب نشست سه‌جانبه در سال ۲۰۱۷ که موضوعات امنیتی و اقتصادی را در بر می‌گرفت راه‌اندازی کرد.
پاکستان می‌تواند از رژیم طالبان در کابل نفع ببرد، اما این رابطه نمی‌تواند بسان قایق رانی صاف باشد. این رابطه روی سخره‌هاست.