بخش چهل‌ودوم

مصاحبه‎های رادیویی
مصاحبۀ رادیویی در اوایل دهۀ سومِ قرن بیستمِ میلادی در بریتانیا رایج گردید. در اوایل مردم به این معتقد بودند که تنها صاحب‏نظران و اشخاصِ بارسوخ باید مصاحبه شوند که در آن هنگام مصاحبه به شکلِ بحث بود و بعدتر مجری پیـدا کرد. اما امروز مصاحبه‎ها بخش اعظمِ برنامه‎های رادیویی را تشکیل می‎دهند و در تمام رادیوها مصاحبه‎ها با مصاحبه‎شونده‎گان صورت می‎گیرد.
صاحب‏نظرانِ رسانه‎ها به این نظر اند که وجه مثبتِ پوشش خبری رادیو، سرعت و تعددِ آن است و مصاحبه یکی از بهترین وسایلِ دریافت خبر به شمار می‎رود و اخباری که از طریق مصاحبه‎ها به دست می‎آید، علاقه‎مندانِ فراوان پیدا نموده و برنامــه‎های خبری را اعتبارِ بیشتر می‎بخشد.
مصاحبه‎ها به نشراتِ رادیوها رنگ و تنوع بهتر بخشیده، کارشناسان و صاحب‏نظرانِ بیشتری در دسترس قرار گرفته‌اند که مصاحبه‎کننده و مسؤولینِ رسانه‎های صوتی با استفاده از این نوع مصاحبه، ابتکاراتِ فراوانی را به‎کار برده و همگام با تکنالوژی به پیش می‎روند. علاوتاً به‌طور متداوم نرم‎افزار‎های فراوان در خدمتِ این نوع رسانه قرار دارد.
مصاحبه‎های رادیویی بر اساس نحوۀ نشر، به دو دستۀ نشر مستقیم و ثبتی تقسیم شده‏‌اند و به همین ترتیب بر اساس محل ثبت در استدیو و خارجِ استدیو دسته‌بندی شده که هریک از آن‎ها را بررسی می‎کنیم.

مصاحبه‎های رادیویی برای نشر مستقیم
مصاحبه‎های نشر مستقیم در رادیوها، یکی از عام‎ترین شیوه‎های مصاحبه است که هر رادیو آن را روزانه اجرا می‎نماید و بسا برنامه‎های رادیویی کلاً از مصاحبه‎های نشر مستقیم تشکیل شده است.
در این نوع مصاحبه‎ها، مصاحبه‎کننده می‏تواند حضوری یا از طریق خط تلیفون مصاحبه انجام دهد و روی موضوعاتِ مختلف صحبت کند. همچنان میزهای مدورِ رادیویی یا بحث‎های رادیویی نیز از طریق
نشر مستقیم انجام‌پذیر است.
مصاحبه‎کننده در نشرات مستقیم رادیویی، اصول و قواعدی را باید مد نظر گیرد که در مباحثِ قبلی روی آن صحبت شده و نیز بداند که برای مصاحبه یک سلسله پرسش‎ها را روی کاغذ یادداشت نماید تا در طرح سوالات یا رساندنِ مصاحبه به هدف دچار مشکل نشود. مصاحبه‌کننده چون با مصاحبه‎شونده نمی‏تواند تماس چشمی برقرار کند، باید به نحوی سعی کند تا او را همراهی نماید اما این همراهی بسیار ماهرانه صورت می‎گیرد و از تولید صدا‎هایِ مشکوک و گنگ خودداری می‌شود.
در مصاحبه‎های رادیویی نشر مستقیم، مصاحبه‎کننده یا تهیه‎کنندۀ برنامه باید قبل از مصاحبه، موضوع و وقتِ آن را برای مصاحبه‎شونده بازگو کند. اگر مصاحبه‎شونده شخصی بی‌تجربه باشد، بسیار امکان دارد که گفت‎وشنود به انجماد فکریِ وی منجر گردد که در این صورت مصاحبه‎کننده با طرح پرسش خارج موضوع، مصاحبه را از مسیرش موقتاً خارج ساخته دوباره به هدف برمی‌گرداند.
در بحث‎های رادیویی همان اصولی مراعات می‎گردد که زیر عنوان «میز مدور» بیان گردید و در آن گفته شد که مراعات نمودن نوبت بین مهمانان ضروری است علاوتاً در بحث رادیویی، مجری بی‌طرفی کاملش را حفظ می‎نماید و از تعرضِ مهمانان بر یکدیگر جلوگیری می‎کند.
مصاحبه‎کننده سعی نماید که توازن در دیدگاهِ مهمانان مراعات شود و اگر متوجه گردید که نظراتِ یک مصاحبه‎شونده تعرض به مصاحبه‎شوندۀ دیگر است یا هتک حرمت صورت می‎گیرد، ماهرانه به قطع صحبتِ او اقدام نماید. به همین ‎ترتیب، مصاحبه‎کننده مدافعِ کسانی خواهد بود که از طرف مصاحبه‎شونده مورد تعرض قرار می‎گیرند، اما این دفاع باید بسیار ماهرانه صورت گیرد.
در مصاحبه‎های مستقیمِ رادیویی، محل مناسبی که سروصدا در ماحول نباشد، باید انتخاب گردد و یا اگر مصاحبه در جریان یک مسابقۀ ورزشی، کارخانۀ تولیدی، کمپاینِ انتخاباتی و یا در بازار صورت می‎گیرد، باید مصاحبه‎کننده به شنونده‌گان این حقیقت را بگوید تا آن‎ها بدانند. از طرفی هم ممکن است مصاحبه‎کننده و یا مصاحبه‎شونده در جـریان مصاحبه هدفِ خشونت قـرار گــیرند و یا مزاحمان در مصاحبه‎های‌شان دخالت کرده و مجبور به پایان دادن مصاحبه شوند. بنابراین لازم است که مصاحبه‎کننده خاصیتِ تطابق با حالاتِ غیرمنتظره را داشته باشد.
اگر مصـاحبه‎کننـده یک مصاحبۀ انتقادی را انجام می‎دهد، مواظب گفته‎های خود باشد که هدف تبلیغات قرار نگیرد و بگوید که نظر شخصیِ او نیست و به نقل قول‎های مخالفین استناد نماید، اما در هر حالت توازن را در مصاحبه باید مراعات کند.
اگر مصاحبۀ مستقیمِ رادیویی در استدیو صورت می‎گیرد، باید مصاحبه‎کننده به آلات نشر و استدیو آشنایی کامل داشته‌ باشد و حتی‌الوسع سعی کند تا مصاحبه نشرمستقیم را نیز ثبت نماید.
به خاطر بایدداشت که گفت‎‌وشنود برنامه‎های تفریحی شنونده‎گانِ زیاد دارد و در این نوع مصاحبه‎ها مصاحبه‎کننده علاوه بر هنر‎های مسلکی، ذوق خوش‌طبعی نیز داشته باشد که در مصاحبه با مرحوم ظاهر هویدا در شماره‌های قبلی خوانده شد.

مصاحبه‎های رادیویی ثبتی
مصاحبه‎هــای ثبتی نیر مــانند مـصاحبۀ مستقیم، روی موضوعاتِ مختلف مـی‎باشد، اما در ایــن نــوع مــصاحبه‎ها مصاحبه‎کننده و مصاحبه‎شونده راحت‌تر صحبت می‏توانند و چون وقتِ ویراستاری آن زیاد است، عده‌یی از مصاحبه‎کننده‎گان چند سوال را که حیثیتِ گرم‎کننده را دارد، مطرح می‎کنند، ولی مواظب باید باشند که ویراستاری این نوع مصاحبه‎ها دشوارتر است؛ چون احتمال حذف یک قسمتِ عمده و مهمِ مصاحبه وجود دارد و این حذف نمودن می‏تواند مشکلاتِ فراوانی را برای مصاحبه‎کننده و یا رسانه به بار ‎‏آورد.
اگـر مصاحـبه از طریق خط تلیفون ثبت می‎گردد، چند خط تلیفون آزمایش و از بهترینِ آن استفاده شود. بنابراین علاوه بر خط تلیفون، مصاحبه‎کننده باید با تکنالوژی ویراستاری یا نرم‎افزارها آشنایی داشته باشد. اگر مصاحبه در بیرون از استدیو ثبت می‎شود، باید مانند سایر مصاحبه‎ها مواظب سروصدای بیرون بود و در صورت امکان محل مناسبی برای ثبت انتخاب شود.
اگر مصاحبه رو در رو بود، مصاحبه‎کننده هنگام مصاحبۀ ثبتی تمام هنرهای مسلکی و آداب مصاحبه را به کار بَرد و حتی‌الوسع سعی نماید که زمان‌بندی مصاحبه را یادداشت نماید تا هنگام تهیۀ خبر یا ویراستاری از ضیاع وقت جلوگیری شود.
یکی از ویژه‏گــی‎هــای مصاحـبۀ ثــبتی رادیویــی ایــن اســت که مصاحبه‎کننده و مصاحبه‎شونده می‏توانند گفته‎های‌شان را تکرار نمایند و یا در صورت عدم درک مصاحبه‎شونده از پرسش مصاحبه‎کننده، پرسش را با طرحِ متفاوت ارایه کند. زمانی که مصاحبه تمام شد و ویراستاری آن صورت گرفت، بهتر است تا یک کاپی مکمل آن را به تهیه‎کننده یا مسؤول برنامه بسپارد و در قسمت نشر با وی صحبت کند.