اشاره: پس از لغو گفت‌وگوهای صلح طالبان با ایالات متحدۀ امریکا، برگزاری انتخاباتِ ۶ میزان پرسمان اصلی افغانستان شد و حالا همه نگاه بر چگونه برگزار شدن این انتخابات دوخته شده است.
روزنامۀ ماندگار برای دریافت دیدگاه‌ چهره‌ها و نخبه‌گان سیاسی و اجتماعی کشور در بارۀ این روند، سلسله گفت‌وگوهایی را با چهره‌های سیاسی و نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز کرده و در این نوبت دیدگاه‌های متفاوت بازتاب و دانسته خواهد شد.
در این سلسله این بار گفت‌وگویی با چمن شاه اعتمادی، رییس دبیرخانۀ کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی انجام داده‌ایم و از روند کار و آماده‌گی‌های این کمیسیون برای انتخابات پیش رو پرسیده‌ایم که اینک می‌خوانید:

—————————–

*جناب اعتمادی! کمیسیون شکایات انتخاباتی چه آماده‌گی برای برگزاری انتخابات دارد؟
آماده‌گی‌ها برای برگزاری انتخابات عمدتاً به کمیسیون انتخابات بر می‌گردد؛ اما در این میان کمیسیون شکایات انتخاباتی نیز آماده‌گی برای هرچه بهتر برگزار شدن انتخابات پیش از انتخابات و بعد از انتخابات دارد. نخستین کار کمیسیون شکایات در راستای هر چه بهتر برگزار شدن انتخابات، رسیده‌گی به شکایات است که شامل مبارزات پیش از وقت، تخلفات و جرایم انتخاباتی صورت گرفته توسط تیم‌های انتخاباتی می‌باشد.
در مورد پروسۀ انتخابات و بعد از انتخابات به عنوان یک ابتکار جدید، کمیسیون سمع شکایات سه گزینۀ مهم را برای بهتر برگزار شدن انتخابات انجام داده‌است. نخست «مرکز تماس» را با حمایت یوناما و نهادهای بین‌المللی ایجاد کرده‎‌است که شهروندان از تمامی نقاط کشور به شمارۀ ۱۳۲ و ۱۸ ساعت در روز تماس گرفته و شکایات و مشکلات‌شان را بیان کرده می‌توانند و اگر مشکلات جدی باشد به مرکز گزارش داده می‌شود و اگر قضیه عادی باشد، از طریق ولایات بررسی می‌شود.
مسألۀ دوم ایجاد سیستم «ای.دی.آر» است که به هدف ثبت شکایات به طور الکترونیکی صورت می‌گیرد. شهروندان می‌توانند شکایات‌شان را به طور انلاین پیش و بعد از انتخابات با ما در میان بگذارند. در مرکز یک نفر و در ولایت ده نفر مسوولیت جمع‌آوری شکایات به طور الکترونیکی را دارند و شکایاتی که در مرکز ثبت می‌شود هم‌زمان و به طور مستقیم به کمیسیون شکایات انتخاباتی در مرکز انتقال پیدا می‌کند.
بحث سوم ناظمین و ناظرین است که استخدام آنان نهایی شده و حدود ۵۵۵۰ ناظر را برای انتخاباتِ ۶ میزان استخدام می‌کنیم که برای هر مرکز یک ناظر و برای هر ولسوالی یک ناظم استخدام می‌شود تا روند برگزاری انتخابات را نظارت کنند.

*چه تعداد از شکایات تاکنون در کمیسیون شکایات به ثبت رسیده و به چه تعداد آنان رسیده‌گی صورت گرفته است؟
آمار دقیق شکایات از روز شنبه به ۸۰ شکایت رسیده است که به ۹۰ درصد این شکایات رسیده‌گی صورت گرفته است. عمدتاً تیم‌هایی که در رقابت بسیار شدید قرار دارند مانند تیم ثبات و همگرایی و دولت‌ساز نظر به شکایات رسیده به کمیسیون شکایات بیشترین تخلفات را مرتکب شده‌اند.
بیشترین شکایات مربوط به همین دو تیم است، اما با مضامین مختلف؛ اما عمده‌ترین شکایات رسیده استفاده از امکانات دولتی و مامورین حکومتی در کارزارهای انتخاباتی است. نهادها و شهروندان شکایات‌شان را از این دو تیم برمبنای همین دو محور درج کرده‌اند.

*کمیسیون شکایات برخی از چهره‌های حکومتی را از حق رأی محروم ساخته‌است، این تصمیم‌تان بر چه اساسی صورت گرفته و مبنای قانونی‌تان چه بوده‌است؟
فیصله‌های کمیسیون شکایات انتخاباتی فیصله‌های نهایی است. کمیسیون می‌تواند افراد و یا اشخاصی را بنابر دلایل قانونی از حق رأی محروم نماید و قانون به کمیسیون این صلاحیت را داده‌است تا نامزدان متخلف را از فهرست نامزدان حذف و ماموران حکومتی متخلف را از حق رأی محروم سازد.
حضور افراد در هر سطح و سقفی که باشد در مبارزات انتخاباتی جواز ندارد. کمیسیون شکایات انتخاباتی با توجه به قانون، شماری از چهره‌های حکومتی را به دلیل سوءاستفاده از سمت‌شان در کارزارهای انتخاباتی از حق رأی محروم کرده‌است.
مسألۀ مهم دیگر این است، کسانی ‌که علیه شان شکایت درج شده بود و حکم علیه شان صادر و ابلاغ شده‌ بود، نیامدند تا استیناف‌خواهی و قضیه‌شان را پیگیری کنند. بنابراین، حتا اگر دفاتر ولایتی کمیسیون هم در موردشان فیصله کرده باشد، فیصله نهایی و قابل اجرا است.
کمیسیون شکایات براساس قانون صلاحیت دارد که اخطاریه بدهد، جریمه نماید و حتا نامزدان را از فهرست نامزدی حذف و شهروندان متخلف را از حق رأی محروم سازد.

*یکی از خواست ‌شهروندان و نامزدان انتخابات این بود که مکانیسمی ساخته می‌شد تا دست نامزدان حکومتی را از استفاده از امکانات دولتی در زمان مبارزات انتخاباتی کوتاه می‌ساخت، آیا چنین مکانیسمی وجود دارد؟
مکانیسم مبارزه با نامزدان متخلف که از امکانات دولتی استفاده می‌کنند، قانون است. در قانون به صراحت ذکر شده که نامزدان حق استفاده از امکانات دولتی را در مبارزات انتخاباتی ندارد و اگر تخلف یا جرایم انتخاباتی را مرتکب شوند، براساس قانون مجازات خواهند شد.
کمیسیون شکایات تصامیمش را مبنی بر اجرای قانون به نامزدان ابلاغ کرده ‌بود که خوشبختانه این تصیمم نتیجه هم داده‌است. طور مثال با نامزدانی که پوسترهای‌شان را در امکان دولتی و یا شخصی بدون اجازه صاحب‌اش نصب کرده بودند، برخورد صورت گرفته است و پوسترها از امکان عمومی جمع‌آوری شده‌است.

*نظر به دریافت‌های شما کدام تیم انتخاباتی دولتی بیشترین تخلفات را مرتکب شده و از امکانات دولتی استفاده کرده‌اند؟
نمی‌شود قضاوت کرد که کدام تیم بیشترین استفاده را برده‌است، اما براساس اسناد رسیده به کمیسیون شکایات انتخاباتی، بیشترین سوءاستفاده را تیم دولت‌ساز انجام داده و مرتکب تخلف شده است. یعنی تیم دولت‌ساز در استفاده از منابع و امکانات دولتی نسبت به تیم ثبات و همگرایی پیش‌تاز بوده است.

*برگزاری یک انتخابات شفاف و سالم بسته‌گی به عملکرد شما دارد، آیا شما به طور واقع‌بینانه به شکایات رسیده‌گی کرده توانستید و مطمین هستید که مردم گواه یک انتخابات نسبتاً شفاف خواهند بود؟
در این شکی نیست که پروسۀ انتخابات در افغانستان به شدت آسیب دیده و هر دور از دور قبلی بدتر بوده‌است و یک نوع بی‌باوری نسبت به روند انتخابات میان مردم و مسوولین کمیسیون‌های انتخاباتی ایجاد شده‌است؛ این مسأله سبب شده تا باور مردم نسبت به برگزاری انتخابات سالم از بین برود و قضاوت افکار عامه متاسفانه این است که انتخابات یک حرف است و نتایج و جمع‌بندی آن به غیر از آرای مردم صورت می‌گیرد. اما کمیسیون نهایت تلاش خود را انجام می‌دهد تا اگر این فاصله را از بین برده نتوانستیم، حداقل کم نمایم؛ اما این‌که موفق خواهیم شد یا خیر، زود است و آن را زمان ثابت خواهد کرد.

*کمتر از ده روز به برگزاری انتخابات زمان باقی مانده‌است؛ اما مردم باورمند نیستند که انتخابات برگزار شود. چه فکر می‌کنید، انتخابات برگزار خواهد شد؟
یکی باور مردم نسبت به برگزاری انتخابات است و مسأله دیگر صلاحیت و وظیفۀ ماست که مسوول و مامور برگزاری انتخابات و رسیده‌گی به شکایات انتخاباتی را داریم و مسوول شفاف نشان دادن انتخابات هستیم؛ اما این‌که قضایا در این ده روز باقی مانده چه خواهد شد از صلاحیت ما نیست. کمیسیون شکایات مامور تأمین امنیت، مامور گفت‌وگوهای صلح و … نیست، ما فقط مامور برگزاری انتخابات هستیم و تلاش ‌می‌کنیم که زمینۀ برگزاری یک انتخابات شفاف و سالم را برای شهروندان کشور فراهم نمایم.

*در پایان این گفت‌وگو پیام‌تان را به مردم افغانستان و نامزادان انتخابات ریاست‌جمهوری بگویید.
آن‌چه‌ به مردم افغانستان مربوط می‌شود، حضور پُررنگ در پای صندوق‌های رأی است. بنابراین، از شهروندان عزیز می‌خواهم که حتا اگر اعتراض هم دارند، اعتراض‌شان را با حضور در پای صندوق‌های رأی ابراز بدارند، زیرا حضور مردم در روز انتخابات تمثیل دموکراسی نو پا در کشور مانند افغانستان که با چالش‌های فراوانی دست و پنچه نرم می‌کند، است و باید بدانند که حضورشان سرنوشت‌ساز است، پس باید ثابت کنند که با حضورخود سرنوشت‌شان را رقم می‌زنند.
از تیم‌های انتخاباتی توقع ما این است که «هر که آب از دم شمشیر خورد نوشش باد»، هر که رأی برد باید به وعده‌های که به مردم افغانستان داده‌است، عمل کند.

*تشکر از این که برای ما فرصت گذاشتید.
از شما هم.