احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
- ۰۵ عقرب ۱۳۹۸
محمد اشرفغنی در نشست جنبش عدم تعهد در باکو، از مسوولیتهایِ جنبش عدمِ تعهد در قبال افغانستان یاد کرده و گفته است که بعضی همسایهگانِ افغانستان اصولِ جنبش عدمِ تعهد را نقض میکنند. آقای غنی در حالی از نقض تعهدِ همسایهها سخن میگوید که افغانستان از دو و نیمدهه پیش، از آثار و تبعاتِ شکستهشدنِ اصولِ جنبش عدم تعهد رنج میبرد. جنبش عدم تعهد، همان توافقیست که کشورهای زیادی در دورۀ جنگ سرد برای تعیین نوعیتِ رابطه با همدیگر ایجاد کردند و نخواستند متعهد به یکی از قطبهایِ جهانی باشند. اگرچه شکل گرفتن این جنبش در آن زمان تأثیراتِ خاصی در تعاملات جهانی و پایان دادن به نزاعِ دوقطبی جهان داشته، اما افغانستان در اینمیان نتوانسته است که با قامتِ بلند در میان یکصدوبیست کشور عضو غیرمتعهدها باقی بماند. دلیلِ آن هم این بوده که کشورِ ما به توجه به موقعیتِ حساسِ جغرافیایی همواره در کانون جنگهای نیابتی و رقابتهای کلانِ منطقهیی و جهانی قرار داشته و قدرتهای رقیب به شکل غیرمستقیم بازیهایشان را در این زمین به اجرا درآوردهاند و هیچگاه سازمان جنبش عدم تعهد در دوران جنگهای داخلی و همچین تجاوز غیرمستقیم پاکستان به افغانستان در پوشش طالبان، واکنشِ تعیینکنندهیی نشان نداده و این کشور را به شکل غیررسمی از جنبش عدم تعهد بیرونشده تلقی کرده است.
مسلماً پس از حادثۀ یازدهم سپمتامبر که جهان وارد مرحلۀ جدیدی از تحولات شد و تعهداتِ تازهیی زیر چترِ مبارزه با تروریسم برای کشورهای عضو جنبش عدم تعهد نیز به میان آمد، دیگر منطقی برای زنده ماندنِ این جنبش در عمل باقی نماند. از جانب دیگر، افغانستان با حملۀ امریکا زیر نامِ مبارزه با تروریزم و شکلگرفتن بازیهای پیچیدۀ منطقهیی، به هیچ عنوان به معیارهای شامل در جنبش عدم تعهد وفادار نماند و گذشته از آن، بازیهای پیچیدۀ پس از آن، اهمیتِ جنبش عدم تعهد را به صفر تقرب داد. به عبارت دیگر، جنبش عدم تعهد با شکل گرفتن مبارزه با تروریسم و تکقطبی بودن نظم جهانی به ریاست امریکا، فلسفۀ وجودیاش را از دست داده است.
در عین حال آقای غنی در نشست جنبش عدم تعهد در حالی شرکت میکند که افغانستان با این سازمان هیچ همخوانییی ندارد. آقای غنی از برخی کشورها شکایت میکند که تعهداتِ جنبش عدم تعهد یا غیرمتعهدها را در قبالِ افغانستان مراعات نمیکنند، اما خود نمیداند که افغانستان در جنبش عدم تعهد قرار ندارد. چنانکه این کشور پس از یازدهم سپتمبر عملاً زیر چترِ ایالات متحدۀ امریکا رفته و نیز با حضور ناتو در افغانستان، به عضوِ غیراروپاییِ ناتو بدل گردیده است. با این حساب، از هر نوع اعمال و رفتارش باید به ناتو و امریکا جوابده باشد. آقای غنی چرا نمیداند که افغانستان دیگر عضو کشورهایِ شاملِ عدم تعهد نیست و هیچیک از عناصر و مؤلفههای شمولیت در این سازمان بینالمللی را در خود ندارد.
اشرفغنی در حالی در هجدهمین اجلاس جنبش غیرمتعهدها یا عدم انسلاک اشتراک نموده که مقدراتِ سیاسی و اقتصادی کشورِ ما به دستِ ایالات متحدۀ امریکاست. به گفتۀ احمدولی مسعود: نه جنگ و نه هم صلحِ این کشور در اختیار ماست؛ هم جنگ و هم صلحِ ما به توییت و فرمانِ ترامپ بستهگی دارد؛ چنانکه در گذشته به دستِ اوباما و سلفش، بوش بوده است. از جانب دیگر، فیصلۀ صلح و جنگِ ما در اختیار پیمان نظامی آتلانتیک شمالی قرار گرفته و به همین دلیل افغانستان برای برخی از کشورهای منطقه به نقطۀ غیرقابل اعتماد تبدیل شده است. در کنار این مسأله، ما در عرصههای مختلفِ حیات اجتماعی، سیاسی، نظامی و اقتصادی و… وابستهگی بیحدوحصر به کشورهای خارجی داریم؛ چنانکه میبینیم سربازانِ بیش از چهل کشور جهان، در وطنِ ما حضور فعال دارند و همین دم بحث صلحوجنگ به اشتراکِ قدرتهایِ مدعی و بدون حضورِ دولت افغانستان به پیش برده میشود. بنابراین افغانستان باید از موقعیتِ واقعیاش که وابستهگی مطلق است، در مناسبات با جهان به پیش برود، نه از موقعیتی که سالها قبل از آن بیرون شده است.
شرکت رییسجمهور غنی در نشست جنبش عدم تعهد نشان میدهد که او در سیاست خارجی نیز مثل سیاست داخلی، با مخاطبانش روراست نیست. اما اذعان باید کرد که افغانستان نه اکنون در عمل شاملِ جنبش غیرمتعهدهاست و نه بر اساسِ پویشهایِ موجود میتوان پیشبینی کرد که در آیندۀ نزدیک به سلکِ عدم تعهد برگردد.
Comments are closed.