پاکستان در سال ۲۰۱۹ شاهد فراز و نشیبهای زیادی در داخل و روابط با کشورهای مختلف بود، همچنین تداوم تنشها در روابط با افغانستان، هند و تلاشهایی برای ترمیم روابط شکننده با امریکا و همچنین چالش دولت عمران خان در برابر جناح مخالف همزمان با تشدید بحران اقتصادی، از جمله اتفاقهای مهم در پاکستان بود.
پاکستانی‌ها در این سال شاهد بی‌سابقه‌ترین تورم، افزایش چندبارۀ نرخ سوخت و بحرانی شدن معیشت بودند. در کنار این مشکلات، تشدید تنش‌ها با هند به عنوان رقیب سنتی پاکستان در شبه‌قاره و فشار امریکا بر پاکستان برای انجام اقدامات بیشتر در بحث صلح افغانستان بودند.
به نسبت متأثر بودن افغانستان از پاکستان، از آن‌جایی که این کشور در همسایه‌گی افغانستان قرار دارد و کنش‌های داخلی در آن تأثیرات بی‌شماری در افغانستان داشته است، روزنامۀ ماندگار این گزیده‌یی از رویدادها، دستاوردها و چالش‌های مهم در سال ۲۰۱۹ در پاکستان را گزین کرده و پیشکش خواننده‌گان می‌کند.
جنوری
– محمد بن زاید آل‌نهیان، ولیعهد امارات در پاسخ به سفر نخست‌وزیر پاکستان به ابوظبی، سفر یک‌روزه به اسلام‌آباد انجام داد.
– عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان به دعوت اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، به این کشور سفر کرد. در جریان این بازدید، گفت‌وگوهای راهبردی میان دو کشور برگزار شد.
– نخست‌وزیر پاکستان همچنین در این ماه سفر دو روزۀ رسمی به قطر انجام داد.
– در همین ماه، قاضی آصف سعید خان به عنوان بیست‌وششمین رییس قوۀ قضاییۀ پاکستان انتخاب و سوگند خدمت یاد کرد.
– دولت پاکستان با هدف ترویج گردشگری و تسهیل فعالیت‌های سرمایه‌گذاران خارجی، سیستم جدید صدور روادید فرودگاهی برای ۵۰ کشور و ویزۀ الکترونیکی برای اتباع ۱۷۵ کشور را به اجرا گذاشت.
– حملۀ انتحاری گروه تروریستی تحریک طالبان به دفتر معاون فرمانده پولیس ایالت بلوچستان در شهر لورالایی این ایالت، ۹ کشته و ۲۲ زخمی برجای گذاشت.
– در همین ماه، ایالت بلوچستان پاکستان شاهد حادثۀ مرگبار تصادف جاده‌یی بود. در این حادثه، ۲۶ تن کشته و ۱۶ نفر دیگر نیز مصدوم شدند.
فبروری
– رزمایش بین‌المللی نیروی دریایی پاکستان موسوم به «امان-۲۰۱۹» به مدت پنج روز با حضور ۴۵ کشور در سواحل کراچی برگزار شد.
– عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان در این ماه برای شرکت در هفتمین نشست بین‌الاقوامی دولت‌ها، سفر یک‌روزه‌یی به امارات انجام داد.
– در همین ماه و چند روز پیش از سفر ولیعهد سعودی، جنرال راحیل شریف، فرمانده ایتلاف نظامی عربستان در رأس یک هیات به پاکستان سفر و با مقام‌های عالی‌رتبۀ سیاسی و نظامی این کشور دیدار کرد.
– محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان برای انجام سفر دو روزۀ رسمی وارد اسلام‌آباد شد. او با عمران خان، روسای مجالس سنا و ملی و فرمانده ارتش پاکستان دیدار کرد.
– روابط شکنندۀ پاکستان و امریکا نیز در این ماه با پیشرفت همراه بود، زمانی که دولت اسلام‌آباد زمینۀ گفت‌وگوی مستقیم میان طالبان و واشنگتن را فراهم کرد.
– مناسبات تنش‌آلود پاکستان و هند به عنوان دو رقیب سنتی شبه‌قاره به دنبال حملۀ تروریستی در کشمیرِ تحت کنترل دولت دهلی‌نو و اتهامات هند علیه پاکستان، با سردی بیشتری مواجه شد. پس از آن، نبرد هوایی میان دو کشور رخ داد. پاکستان دو فروند جنگندۀ هندی را ساقط و خلبان یکی از جنگنده‌ها را به اسارت گرفت. پس از آن، عمران خان به نشانه حُسنِ‌نیت و جلوگیری از تشدید تنش‌ها، دستور تحویل خلبان هندی به این کشور را صادر کرد.
مارچ
– تنش‌ها میان اسلام‌آباد و دهلی‌نو در این ماه نیز ادامه پیدا کرد و دو کشور تصمیمی برای خویشتن‌داری نداشتند. وزیر امور خارجۀ پاکستان در اعتراض به دعوت از همتای هندی جهت حضور در جلسۀ شورای وزیران سازمان همکاری اسلامی به میزبانی ابوظبی، در این نشست شرکت نکرد.
– افزایش اختلافات میان رقبای شبه‌قاره، نگرانی‌های کشورهای منطقه و جهانی را در پی داشت و از پاکستان و هند خواسته شد تا از هرگونه تشدید تنش‌ها که منجر به درگیری احتمالی می‌شد، خودداری کنند.
– دعوای سیاسی میان دولت عمران خان و جناح مخالف نیز در این ماه پس از موافقت دیوان عالی پاکستان با قرار وثیقۀ ۶ هفته‌یی نواز شریف، نخست‌وزیر پیشین این کشور وارد مرحلۀ جدیدی شد.
– فدریکا موگرینی، رییس وقت سیاست خارجۀ اتحادیۀ اروپا سفر رسمی به پاکستان انجام داد. بانو موگرینی طی دیدار با رهبران این کشور، ضمن محکومیت اسلام‌هراسی، نسبت به تشدید تنش‌ها میان پاکستان و هند ابراز نگرانی کرد.
– مردم پاکستان در بیست‌وسوم مارچ، هفتادونهمین سالگرد تصویب قطع‌نامۀ تشکیل این کشور مسلمان در ۲۳ مارچ ۱۹۴۰ میلادی (چهارم حمل ۱۳۱۹) را با عنوان «روز پاکستان» جشن گرفتند.
ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی که همزمان برای سفر رسمی به پاکستان آمده بود، به عنوان مهمان ویژه در این مراسم حضور یافت.
اپریل
– عمران خان، ۲۱ ابریل به دعوت رسمی حسن روحانی، برای سفری دو روزه به ایران رفت. نخست‌وزیر پاکستان قبل از عزیمت به تهران و مذاکره با مقام‌های بلندپایۀ ایران، توقف کوتاهی در شهر مشهد داشت.
– نیروهای دایرۀ مبارزه با تروریسم در شهر کراچی یک تروریست وابسته به گروه غیرقانونی جندالله را بازداشت کردند.
– عمران خان در این ماه برای حضور در دومین همایش بین‌المللی کمربند و جاده-۲۰۱۹ به چین رفت. او در حاشیۀ این سفر با مقام‌های عالی‌رتبۀ بجنگ دیدار و در خصوص گسترش همکاری‌ها میان دو کشور گفت‌وگو کرد.
– در پی انفجار تروریستی در بازار «تره‌بار» منطقۀ «هزارگنجی» شهر کویتۀ مرکز ایالت بلوچستان پاکستان، ۱۶ نفر کشته و ۳۰ تن دیگر زخمی شدند.
– در همین ماه مهاجمان ناشناس در بزرگراه ساحلی مکران واقع در ایالت بلوچستان پاکستان، بس حامل مأموران امنیتی و نیروی دریایی را متوقف کرده و سپس ۱۴ نفر از آنان را به ضرب گلوله کشتند.
– وزارت داخلۀ پاکستان، سیاست جدید صدور ویزۀ این کشور را اعلام کرد که براساس آن، ۴۸ کشور می‌توانند با ورود به پاکستان ویزۀ فرودگاهی دریافت کنند.
– کنفرانس بین‌المللی همکاری‌های ایران، پاکستان و ترکیه با حضور دیپلمات‌های برجستۀ دو کشور، استادان دانشگاهی و کارشناسان در انقره برگزار شد.
می
– کمیتۀ تحریم‌های سازمان ملل، مسعود اظهر، سرکردۀ گروه جیش محمد که متهم به دست داشتن در حملات تروریستی در هند است را در فهرست تروریسم جهانی قرار داد.
– دیوان عالی پاکستان درخواست نوازشریف، نخست‌وزیر پیشین این کشور برای تمدید قرار وثیقۀ ۶ هفته‌یی را رد کرد و پس از آن، نواز شریف دوباره به زندان منتقل شد.
– در همین ماه ارتش پاکستان موشک بالستیک زمین‌به‌زمین «شاهین-۲» با قابلیت حمل کلاهک هسته‌یی را با موفقیت آزمایش کرد.
– عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان پیروزی نارندرا مودی، نخست‌وزیر وقت هند در انتخابات پارلمانی این کشور را به او تبریک گفت و تأکید کرد که پاکستان مشتاقانه به دنبال همکاری با دولت جدید هند برای صلح و ثبات در جنوب آسیا است.
– مسلمانان روزه‌دار پاکستان در آخرین جمعۀ ماه رمضان و به مناسبت روز جهانی قدس، در راهپیمایی‌های این روز شرکت کرده و اقدامات کشور اسرایل در برابر مردم فلسطین را محکوم کردند.
– عمران خان در این ماه برای شرکت در چهاردهمین اجلاس سازمان همکاری اسلامی به عربستان سفر کرد. او در حاشیۀ این نشست با سران سعودی و روسای جمهوری مصر و افغانستان دیدار کرد.
– بمب‌گذاری در یک زیارتگاه در شهر لاهور، ۹ کشته برجای گذاشت.
جون
– عمران خان در این ماه برای شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در بیشکک، به قرقیزستان سفر کرد. او در حاشیۀ این اجلاس با پوتین، رییس جمهوری روسیه دیدار و در خصوص گسترش مناسبات دفاعی رأی‌زنی انجام داد.
– شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر سفر دو روزۀ رسمی به پاکستان انجام داد. او با رهبران عالی سیاسی و نظامی این کشور دیدار کرد.
– شاه‌محمود قریشی، وزیر امور خارجۀ پاکستان در همین ماه به بروکسل رفت و در نشست کمیتۀ سیاسی امنیتی اتحادیۀ اروپا ضمن ابراز نگرانی از تشدید تنش‌ها میان ایران و امریکا گفت: حضور نیروهای امریکایی در خلیج فارس، تهدید جدی برای صلح منطقه است.
جولای
– در همین ماه عمران خان با هدف ترمیم روابط شکنندۀ اسلام‌آباد-واشنگتن، راهی سفر رسمی به امریکا شد. پیش از این سفر، دولت ترامپ گروه شبه‌نظامی ارتش آزادی‌طلب بلوچستان را به فهرست سازمان‌های تروریستی اضافه کرد.
– در همین ماه یک هیأت پارلمانی عراق به ریاست شیخ همام حمودی، رهبر شورای عالی اسلامی این کشور به پاکستان سفر کرد.
– سقوط یک فروند هواپیمای نظامی متعلق به ارتش پاکستان در فاصلۀ چند کیلومتری از فرودگاه نظامی در شهر راولپندی منجر به جان باختن ۱۸ نفر شامل پنج خدمه و ۱۳ غیرنظامی شد.
– حادثۀ برخورد قطار مسافربری با قطار باری در جنوب ایالت پنجاب پاکستان، ۲۴ کشته برجای گذاشت.
اگست
– در همین ماه تلاشِ جناحِ مخالف در مجلس سنا برای برکنار صادق سنجرانی، رییس مجلس سنای پاکستان ناکام ماند.
– بمب‌گذاری در یک مسجد واقع در شهر کویتۀ پاکستان، چهار کشته و ۲۳ زخمی برجای گذاشت.
– علاوه بر این انفجار، بمب در منطقۀ «دیر» در شمال غرب پاکستان منجر به کشته شدن شش نفر شد.
– در همین ماه عمران خان تصمیم گرفت تا مدت مأموریت جنرال قمر جاوید باجوا، فرمانده ارتش پاکستان را برای سه سال آینده تمدید کند.
– در ادامۀ تنش‌ها میان اسلام‌آباد و دهلی‌نو، نخست‌وزیر پاکستان طی تماس تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی از او خواست تا برای کمک به تنش‌زدایی در شبه‌قاره نقش‌آفرینی کند.
– پاکستان در این ماه نیز موشک بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌یی را با موفقیت آزمایش کرد.
سپتمبر
– سفرهای رسمی عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان به عربستان و امارات، حضور در اجلاس سالانۀ مجمع عمومی سازمان ملل و دیدار با رهبران کشورهای مختلف جهان از تحولات مهم این کشور در طول این ماه بود.
– وزیر امور خارجۀ پاکستان که در جریان سفر عمران خان به نیویورک همراه او توقفی کوتاهی نیز در ریاض داشت، اعلام کرد: پاکستان از حاکمان سعودی خواسته تا در تصمیم‌گیری‌های خود در خصوص صلح و ثبات منطقه‌یی، عجله نکنند و از هرگونه اقداماتی که سبب تحت تأثیر قرار گرفتن صلح در منطقه می‌شود، اجتناب کنند.
– در همین ماه تصادف جاده‌یی در شمال پاکستان، ۲۶ کشته برجای گذاشت که در میان آن، ۱۶ سرباز ارتش نیز بودند. این تصادف در پی واژگونی یک بس مسافربری رخ داد.
– عمران خان ضمن سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، با رهبران کشورهای مختلف دیدار کرد و در نشست‌های مهم خبری و اندیشکده‌های مختلف شرکت نمود.
– وقوع زمین‌لرزه به قدرت پنج‌وهشت دهم ریشتر در بخش‌هایی از پاکستان، منجر به کشته شدن ده‌ها نفر شد.
– سفر مشترک وزیران امور خارجۀ عربستان و امارات نیز با هدف آنچه که تلاش برای کمک به حل تنش‌ها در شبه‌قاره عنوان شد، در همین ماه انجام شد.
– پس از لغو مذاکرات میان امریکا و طالبان از سوی ترامپ، پاکستان به آن واکنش نشان داد و بار دیگر بر موضع خود مبنی بر نظامی نبودن راه‌حل افغانستان تأکید کرد.
اکتوبر
– سفر هیأت طالبان به ریاست ملاعبدالغنی برادر به اسلام‌آباد، سفر عمران خان به ایران و عربستان برای پیشبرد ابتکار میانجیگری، سفرهای نخست‌وزیر پاکستان و فرمانده ارتش این کشور به چین و تشدید درگیری‌های مرزی پاکستان با هند و افغانستان نیز از تحولات مهم این ماه است.
– انفجار سیلندر گاز در قطار مسافربری در منطقۀ شرقی ایالت پنجاب پاکستان، دستِ‌کم ۷۵ کشته و صدها نفر مصدوم برجای گذاشت.
– در همین ماه جلسۀ کارگروه اقدام مالی ویژه در شهر پاریس برگزار شد و اف‌ای‌تی‌اف، پاکستان را برای چهار ماه دیگر در فهرست خاکستری ابقا کرد.
– نخست‌وزیر پاکستان در همین ماه برای پیشبرد ابتکار میانجیگری، راهی ریاض شد و طی دیدار با پادشاه و ولیعهد سعودی دربارۀ صلح و ثبات در منطقه رأی‌زنی کرد.
– جنرال قمر جاوید باجوا، فرمانده ارتش پاکستان نیز همزمان با سفر رسمی عمران خان به بیجنگ، عازم چین شد و طی دیدار با مقام‌های عالی‌رتبۀ نظامی چین، در خصوص امنیت منطقه‌یی و همچنین اوضاع خلیج فارس رأی‌زنی کرد.
نوامبر
– سفرهای رسمی عمران خان به چین، امارات و مالزی، تشدید اختلافات میان دولت عمران خان و جناح مخالف که منجر به راه‌اندازی تظاهرات ضددولتی از کراچی به مقصد اسلام‌آباد و تحصن در پایتخت، آزادی مشروط نواز شریف از زندان و سفر او به خارج برای معالجه و پرتاب موشک بالستیک شاهین-۱ از سوی ارتش پاکستان، از تحولات این ماه محسوب می‌شود.
– در همین ماه وزارت امور خارجۀ پاکستان در اعتراض به اقدام موهن عناصر اسلام‌ستیز در نروژ، سفیر این کشور اروپایی را احضار کرد.
– پاکستان در همین ماه با هدف تسهیل برای سفر زایران هندی به ویژه پیروان مذهب سیک، گذرگاه مرزی کرتارپور را افتتاح کرد که طی آن، شهروندان سیک هند می‌توانند بدون ویزه قادر برای حضور در معبد کرتارپور به پاکستان سفر کنند.
– در همین ماه مولانا فضل‌الرحمان، رییس حزب جمعیت علمای اسلام در اسلام‌آباد دست به تحصن زد و اعلام کرد که تا پایان کار دولت عمران خان، دست از تجمع اعتراضی برنخواهد داشت. با این حال، او و هوادارانش پس از ۱۳ روز تحصن به صورت مسالمت‌آمیز پایتخت را ترک کردند.
دسمبر
– در این ماه دولت استرالیا تصمیم گرفت تا کمک‌های هفتادسالۀ این کشور به پاکستان را متوقف کند.
– آصف علی زرداری، رییس‌جمهوری پیشین پاکستان و سرپرست حزب مردم در ارتباط با پروندۀ پول‌شویی در حبس به سر می‌برد، توانست با موافقت دادگاه با قرار وثیقه، از زندان آزاد شود.
– استقبال پاکستان از تصمیم کاخ سفید برای ازسرگیری مذاکرات با طالبان و سفر زلمی خلیل‌زاد، نمایندۀ ویژه امریکا در امور افغانستان.
– در همین ماه عمران خان برای ششمین‌بار به عربستان سفر کرد. پیش از سفر او، وزیر خارجۀ پاکستان در سفری از قبل اعلام نشده راهی ریاض شده بود.
– سفرهای رسمی جنرال قمر جاوید باجوا، فرمانده ارتش پاکستان به امارات و سفر عمران خان به بحرین نیز در این ماه انجام شد.
– نخست‌وزیر پاکستان همچنین در همین ماه برای شرکت در نشست مجمع عمومی پناهجویان به ژنو رفت و ضمن سخنرانی در این مراسم، با رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه دیدار کرد.
– رأی نهایی در خصوص پروندۀ قضایی جنرال مشرف، حاکم نظامی سابق پاکستان پس از شش سال صادر شد و دادگاه ویژه این کشور پرویز مشرف را به جرم خیانت به کشور محکوم به اعدام کرد. رای دادگاه با واکنش شدید از سوی دولت و ارتش همراه شد.
– قاضی گلزار احمد به عنوان بیست‌وهفتمین رییس دیوان عالی (قوۀ قضاییۀ) پاکستان فعالیت خود را آغاز کرد.
– عمران خان از شرکت در نشست اسلامی کوالالامپور منصرف شد. به گفتۀ منابع آگاه در پاکستان، فشار برخی از متحدان عربی پاکستان دلیل غیبت عمران خان در کوالالامپور بود.
– فرمانده نیروی دریایی روسیه با سفر به پاکستان ضمن دیدار با همتای پاکستانی خود، از ظرفیت‌های نیروی دریایی پاکستان در شهرهای لاهور و کراچی نیز بازدید کرد.
به نظر می‌رسد با فرارسیدن سال ۲۰۲۰ میلادی، چالش‌های اقتصاد و سیاسی پاکستان از جمله فشار اپوزیسیون، مسایل اقتصادی، تداوم تنش‌ها در مرزها با هند و افغانستان همچنان گریبان‌گیر مردم و دولت این کشور باشد. در عین حال، عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان مصمم به بهبود اوضاع اقتصادی این کشور و تحکیم روابط با کشورهای منطقه و جهان است.