نویسنده:سمیع الله "فرجاد" - ۲۷ جدی ۱۳۹۸
پس از آنکه وزیر خارجۀ پاکستان، در یک پیام تصویری، از پیشرفتِ گفتوگوهای صلح میان امریکا ـ طالبان خبر داد و گفت که طالبان با کاهش خشونتها توافق کردهاند؛ سخنگوی طالبان در قطر نیز در یک رشتهتوییت نوشت که دو طرف روی امضای توافقنامۀ صلح به تفاهم رسیدهاند و در این شب و روزها روی تشریفات و زمانِ مراسمِ امضای توافقنامه بحث جریان دارد. به نظر میرسد که طالبان و پاکستان روی صلحِ طالبان با امریکا به توافقاتی نزدیک شدهاند و اظهارات وزیر خارجۀ پاکستان نشان میدهد که بدون پاکستان، صلح در افغانستان حتا با یک گروه هم به نتیجه نمیرسد. ممکن است امریکا در برابر این توافق پاکستان، جورآمدهایی با آن کشور داشته باشد که اکنون مجال طرحِ آن نیست.
هنوز مشخص نشده که طالبان و امریکا روی چه مواردی توافق کردهاند، اما واضح است این توافقات میتوانند بسیار زود بشکنند؛ زیرا طرفهای امریکا و طالبان و حتا پاکستان به گونهیی پیشامد دارند که یکی به طرفِ دیگری قابل اعتماد نیستند و نیز بازییی که در افغانستان جریان دارد، احتمالِ شکنندهگیِ توافقات میان طالبان و امریکا را در صورتی که رسماً اعلام هم شود، تذکر میدهد. طالبان در گذشته نشان دادهاند که شکنندۀ توافقاتِ صلح اند و هیچ مذاکرهیی با این گروه در بیستوشش سال عمرِ آن به نتیجه نرسیده و در در دقیقۀ ۹۰ بارها توافقات در سر میز اعلان خبری آن، شکسته و برهم خورده است. اکنون تجربۀ صلح طالبان با امریکا نیز همین است. نه ساختار طالبان تغییر کرده و نه هم تفاوتی در موقعیتِ بازی در افغانستان بهوجود آمده است در عین حال، تجربۀ امریکا در سالهای اخیر با کشورهای مختلفِ رقیبِ آن کشور نشان میدهد که توافقاتِ آن شکننده است. تجربۀ توقف مذاکره با طالبان هم برای دوبار در مدت اخیر، نشاندهندۀ این واقعیت است. ممکن است که بار دیگر هم هر دو طرف روی دلیلی توافقاتِ احتمالیشان را بشکنند؛ مگر اینکه پاکستان و امریکاییها به توافقاتی رسیده باشند و هندوستان و ایران نیز در این توافقات و صحنه به نحوی حضور داشته باشند که ما شاهد تفاوتی در تصمیمگیری طالبان و امریکا باشیم تا حداقل توافق طالبان و امریکا در افغانستان به نتیجه برسد. اکنون بحث وارد شدن به مرحلۀ گفتوگوهای میانافغانی مطرح است که معلوم نیست چه زمانی آغاز خواهد شد و چگونه به نتیجه خواهد رسید؛ اما قصه هرچه که باشد، امریکا در یک تجربۀ تاریخیِ ناشی از ادامۀ هژمون در منطقه یا سیاست انزوا قرار دارد. این وضعیت صلحِ افغانستان را بهشدت متحول میسازد. همانطور که نمیشود بهسادهگی حکم کرد که امریکا میرود یا میماند و یا هم اینکه دوران منزوی کردنِ خودش را از آسیا روی دست گرفته است یا خیر، نمیتوانیم روی نتایج توافقاتِ احتمالیِ طالبان و امریکا به قاطعیت سخن بگوییم؛ اما این را میشود مطرح کرد که شاید گفتوگوهای امریکا و طالبان به نتایجی برسد و توافقاتی رسماً حاصل شود، ولی این توافقات به صلح در افغانستان منجر نخواهد شد؛ زیرا تا کنون هیچ قدمی برای صلح در افغانستان در این گفتوگوها برداشته نشده است، جز اینکه طالبان زندهتر و برازندهتر شدهاند تا این حد که طرفِ امریکا واقع شوند.
بنابرین باید امریکا، طالبان و نهادهای مردمی و سیاسی داخلی و در کُل نظام موجود، روی اصلِ مسالۀ صلح برای افغانستان متمرکز شوند و باید به صلح نزدیک شوند، نه به یک توافقِ بدون صلح در افغانسـتان. ما جز این انتظار بعید چارۀ دیگری نداریم.
Comments are closed.