مسوولان در فرماندهی پولیس کابل می‌گویند که در ۱۵ روز ماه گذشته ۴۰ تن از کودکان زیر سن را به جرایم مختلف بازداشت کرده‌اند که بیشترشان دانش‌آموزان مکتب هستند.
این نهاد باور دارد که فقدان سرپرستی منظم در خانواده‌ها و گشت‌وگذار با افراد نااهل و همچنان چالش‌های اجتماعی سبب شده تا این کودکان دست به خلاف‌ورزی و انحراف اجتماعی بزنند.
در همین حال، اما آگاهان باور دارند که چالش‌های اجتماعی، فقدان امید به زنده‌گی، فقر، بیکاری و نبود سامانۀ منظم تربیتی در جامعۀ سبب شده تا کودکان روی به خلاف‌ورزی و انجام جرایم بیاورند.
فردوس فرامرز، سخنگوی فرماندهی پولیس کابل می‌گوید که در ۱۵ روز از ماه گذشته نزدیک به چهل تن کودکان زیر سن را که متهم به جرایم و خلاف‌ورزی‌های مختلف هستند، این نهاد بازداشت و به نهادهای تربیت کودکان سپرده است.
آقای فرامرز در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار می‌گوید که این کودکان متهم به جرایم مانند، سرقت مسلخانه، چور و چپاول و قتل هستند.
فقدان سرپرستی منظم در خانواده، گشت‌و‌گذار با افراد نااهل و همچنان فقر، بیکاری و نبود سرپرستی، نبود ارزیابی درست در مکتب از رفتار دانش‌‌آموزانی که دست به خلاف‌ورزی می‌زنند از عوامل اصلی این موضوع گفته شده است. به گفتۀ سخنگوی فرماندهی پولیس کابل، این کودکان که بیشترشان دانش‌آموزان مکاتب هستند که در ساعت‌های ۵ بجه صبح یا ۱۲ بجۀ شب بازداشت شده‌اند؛ این نشان می‌دهد که پرسش‌هایی که «کجا بود؟ با کی بود؟ و چه می‌کردی؟»، در خانواده از طرف پدر مادر و سرپرست خانواده از این کودکان پرسیده نمی‌شود.
سخنگوی فرماندهی پولیس کابل، وزارت معارف را متهم به نداشتن برنامۀ ارزیابی دقیق از رفتار دانش‌آموزان می‌کند و می‌گوید که اگر به اطلاع‌نامه‌های این دانش‌آموزان مراجعه شود، دیده می‌شود در مضمون «تهذیب» نمرۀ ۱۰۰ گرفته‌اند و این نشان می‌دهد که یک ارزیابی دقیق از رفتار دانش‌آموزان وجود ندارند. تهذیبی نمره‌یی است که دانش‌آموزان در آخر سال به دلیل رفتار درست و رسیده‌گی به آموزش‌های‌شان به دست می‌آورند.
فرماندهی پولیس کابل می‌گوید که جرایم این کودکان محیطی است و سازمان‌یافته یا گروهی نیست.
فرماندهی پولیس کابل سه محور را برای اصلاح کودکان مهم می‌داند که وزارت حج و اوقاف، وزارت معارف و خانواده که این رکن‌های اساسی برای اصلاح کودکان و جلوگیری از افزایش کودکان خلاف‌ورز را مهم می‌داند.
مسوولان در وزارت معارف اما این تقصیر به گردن پولیس می‌اندازد و می‌گوید که ارتکاب جرم در بیرون از محوطۀ مکاتب مسوولیت وزارت معارف و مکاتب نیست.
دستگیر منیر، مشاور وزارت آموزش و پرورش با اشاره به این موضوع می‌گوید که نمرۀ تهذیب دانش‌آموزان به اساس قواعد تعریف شده در داخل مکتب است و هیچ ارتباطی به خلاف‌ ورزی‌های ندارد که در بیرون از محوطۀ مکتب صورت می‌گیرد.
آقای منیر در واکنش به سخنان فرماندهی پولیس کابل می‌گوید که خلاف‌ورزی و ارتکاب به جرم یک عمل اجتماعی است و گرفتن ۱۰۰ در مضمون تهذیب یک اتهام است.
همزمان بااین، مسوولان در وزارت عدلیه می‌گویند که در حال حاضر ۸۰۰ کودک در مراکز تربیت و اصلاح کودکان این وزارت قرار دارد.
بر اساس اطلاعاتی محمدامان ریاضت، سخنگوی وزارت عدلیه در اختیار روزنامۀ ماندگار گذاشت، این کودکان به جرایمی چون قتل، قاچاق مواد مخدر، جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، سرقت مسلحانه، لواط و حادثات ترافیکی بازداشت شده‌اند.
این در حالی که قانون حمایت از کودکان و تعیین سن (۱۸) تا اکنون به دلیل چالش‌های در مجلس نماینده‌گان معلق مانده است. چند پیش سفارت‌خانه‌های کشورهای اتحادیۀ اروپا، حکومت و شماری از آگاهان و نهادهای حامی حقوق کودکان خواهان تصویب هرچه زودتر قانون حمایت از کودکان در پارلمان کشور شدند.

چگونه کودکان مجرم می‌شوند؟
چالش‌ اصلی روی آوردن به خلاف ورزی، به‌ویژه از طرف کودکان شاخص‌های متفاوت و مختلفی را دارد. جامعه‌شناسان باور دارند که ناامیدی، فقر و نبود سامانۀ درست آموزش و پرورش و خدمات عامه سبب می‌شود تا کودکان خلاف ورز به‌بار آیند.
سیدحسین اشراق، پژوهشگر جامعه‌شناسی در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار می‌گوید: زمانی که جامعۀ در حالت فلاکت‌بار ناشی از فقر و بیکاری قرار دارد، ضریب امید به زنده‌گی پایین می‌آید و هنجارهای اخلاقی و معیارهای همزیستی در جامعه سقوط می‌کنند، در چنین جامعه‌یی قانون جایگاه خود را از دست می‌دهد و بیشتر آسیب متوجه کسانی است که نسبت به هرکسی اثرپذیری بیشتر از جامعۀ دارند؛ چون آسیب‌پذیری جوانان و نوجوانان بیشتر است، به خلاف‌ورزی روی می‌آورند.
استاد اشراق با اشاره به نقش دولت و نهادهای مسوول می‌گوید که دولت شاید روی برنامه‌هایی کار کند، اما جامعه نیاز به برنامۀ دراز مدت دارد؛ زیرا ایجاد بسترهای امید در جامعه یک نیاز است؛ در غیر صورت مقابل‌های تکتیکی یا رویارویی با این معضل به صورت مقطعی نمی‌تواند راه‌حل مشکلات باشد.
او می‌گوید که در چنین کاری در ابتدا نیاز به نظامی است که از درون جامعه بیرون شده باشند، در قدم بعدی در خدمت مردم باشند و کارایی برای تغییر اجتماعی در یک کانتکست بزرگ داشته باشد. افغانستان نیاز به توسعۀ شبکه‌یی دارد که در عرصه‌های مختلف که به صورت زنجیره‌یی با مرتبط است.
بخش کودکان کمیسیون حقوق بشر باور دارد که چالش‌های اجتماعی، نبود سرپرستی درست و کار شاقه و رشد کردن در محیط خشن و دور از عاطفۀ خانواده‌گی سبب می‌‎شود تا بیشتر کودکان دست به چنین اعمال بزنند.
راضیه صیاد، مسوول بخش کودک در کمیسیون حقوق بشر افغانستان، جنگ، ناامنی و فقر، تنگدستی و بی‌سرپرستی کودکان و زنده‌گی و رشد در محیط خشن را دلایل اصلی افزایش روی آوردن کودکان به خلاف ورزی می‌داند.
بانو صیاد در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار دولت را به بی‌پروایی و ناکامی در تأمین حقوق کوکان متهم می‌کند.
بر اساس مادۀ ۲۷ کنوانسین حقوق بشر دولت‌ مسوولیت را دارد حقوق کودکان را تأمین کند، اما افزایش تصاعدی نفوس و خدمات ناچیز دولت سبب شده است تا ارتکاب به جرایم افزایش یابد. تربیت سالم کودکان در خانواده به حمایت دولت نیاز دارد، قانون اساسی کشور خانواده را رکن اساسی جامعه می‌داند که دولت مکلف به حمایت از آن است.
این مسوول کمیسیون حقوق بشر افغانستان باور دارد که نیازهای بیشتر کودکان از طرف خانواده‌های در نظر گرفته نمی‌شود، فقر و بی‌سرپرستی سبب می‌شود تا کودکان بیشتر در محیط‌های خشن با برخوردهای زشت بزرگ شوند و این دلیل است که سبب می‌شود تا کودکان خلاف‌ورز به بار آیند.
به باور او، نهادهای مسوول مانند وزارت کار امور اجتماعی و وزارت معارف برنامه‌های منظم برای رسیده‌گی و آگاهی‌دهی از چالش‌های کودکان ندارند.
این در حالی است که وزارت کار امور اجتماعی که مسوولیت ایجاد زمینه کار را دارد، گفته است که نزدیک به ۶ میلیون کودک آسیب‌پذیر وجود دارد، این وزارت همچنان گفته است که دو میلیون کودکِ کار وجود دارد که ۳.۱ میلیون آن به انجام کارهای شاقه مصروف اند. بیشتر این کودکان در معرض سوءاستفاده‌های جنسی، قاچاق اعضای بدن، بردن در محافل برای بچه‌بازی و دیگر کارهای خلاف قرار می‌گیرند.
گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد که در چند سال اخیر، فقر به صورت سر سام‌آور افزایش یافته بوده است. میزان خط فقر در سال ۲۰۱۲، ۳۶ درصد است در حالی که این میزان در سال ۲۰۱۹ به ۵۵ درصد افزایش یافته است. آگاهان فقیر شدن خانواده‌ها را از دلایل عمدۀ خلاف‌ورز شدن کودکان در اجتماع می‌دانند.