پس از چاشت روز دوشنبه، ۷ دلو خبری مبنی بر سقوط هواپیمای مربوط به شرکت آریانا در شبکه‌های اجتماعی و برخی از رسانه‌های کشور منتشر شد. ساعتی نگذشته بود که سقوط هواپیما مربوط به شرکت آریانا توسط مسوولان این شرکت تکذیب و گفته شد که هواپیما مربوط به نظامیان امریکایی است. حتا سرور دانش، معاون دوم ریاست حکومت وحدت ملی در نشستی از شرکت هوایی آریانا نام برد و به کشتهشده‌گان آن تسلیت گفت.
ساعتی پس از دست‌به‌دست شدن این خبر، ادارۀ هوانوردی ملکی اعلام کرد که هواپیمای مسافربریی در ساحۀ زیر کنترل طالبان سقوط کرده و این اداره، برای شناسایی هواپیما تحقیقات خود را آغاز کرده است. مسوولان محلی در غزنی نیز ساعتی پس از این سانحه، اما گفتند که یک هواپیمای مسافربری مربوط به نیروهای خارجی در ولسوالی ده‌یک این ولایت سقوط کرده است.
وحیدالله کلیم‌زی سه ساعت پس گفت که این هواپیما حوالی ساعت ۱:۳۰ امروز{روز دوشنبه، ۷ دلو} در قریه سدوزی ولسوالی ده‌یک سقوط کرده است. آقای کلیم‌زی افزود که یک تیم از نیروهای امنیتی به ساحه اعزام شده و از آن‌جایی که ساحۀ یادشده از مرکز غزنی فاصلۀ زیاد دارد، جزییاتی دقیق ارایه نکرده‌اند.
خالق‌داد اکبری، عضو شورای ولایتی ساعتی پیش از اظهارات والی غزنی گفته بود که این هواپیما در منطقۀ زیر ادارۀ طالبان سقوط کرده و جنگجویان این گروه ساحه را در محاصرۀ خود قرار داده‌اند. خالد وردک، فرمانده پولیس غزنی نیز گفت که نیروهای امنیتی پس از دریافت گزارش سقوط، فوراً به این منطقه اعزام شدند، اما نیروهای طالبان در کمین آن‌ها بودند.
او بیان کرد که طبق اطلاعات آنان، چهار تن در این حادثه جان باخته‌ و دو تن از سرنشینان که زنده مانده‌اند، ناپدید شده‌اند. مقامات امریکایی که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود، اظهار کرده‌اند که این هواپیما در زمان سقوط، کمتر از پنج سرنشین داشته و یک منبع آگاه نیز گفته که حداقلِ سرنشینان آن دو تن بوده‌اند.
اما تا ناوقت دیروز هیچ مسوولی از پنتاگون راجع به این سانحه و شمار کشته‌شده‌گان آن ابراز نظر نکردند. هیچ یک از مقامات امریکایی یا دیگر نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان هنوز از این محل بازدید نکرده‌، اما یک مقام دفاعی امریکایی دیروز به خبرگزاری رویترز گفته است که ادعای طالبان مبنی بر ساقط کردن این هواپیما «گمراه کننده» است و تحقیقات اولیه حاکی از نقص فنی این هواپیما بوده است.

طراح کشتن سلیمانی کشته شد؟
در این میان، رسانه‌ها و به‌ویژه روزنامه‌های ایران در شماره‌های دیروز خود به گونۀ گسترده به موضوع سقوط هواپیما در غزنی پرداخته و مدعی شده‌اند که در این رویداد، طراح قتل قاسم سلیمانی، مسوول بیرون‌مرزی سپاه قدس این کشور کشته شده است. بخش عمدۀ روزنامه‌های ایران نوشتند که «طالبان یک روز تلخ را برای امریکایی‌ها رقم زدند».
رسانه‌های ایرانی براساس خبرهای تأیید نشده نوشتند که در این سقوط، طراح کشتن قاسم سلیمانی کشته شده است. به نوشتۀ روزنامۀ همشهری چاپ تهران: پایگاه خبری تحلیلی «وترنز تودی» به نقل از منابع روسی نوشته است هواپیمایی که روز دوشنبه در افغانستان سقوط کرد، حامل مایک‌دی آندریا، مسوول میز ایران در سیا، طراح عملیات ترور قاسم سلیمانی و رییس عملیات‌های سیا علیه ایران، عراق و افغانستان بوده است.
منابع اطلاعاتی روسیه گفته‎اند: دی آندرا، برجسته‌ترین مأمور عملیات سیا و رییس عملیات علیه عراق، ایران و افغانستان به عنوان پیشرفته‌ترین بخش جاسوسی امریکا و مرکز فرماندهی سیار، بر اثر حادثه سقوط هواپیمای امریکا در ولایت غزنی کشته شده است.
براساس اطلاعات این منابع، او از سال ۲۰۱۷ تاکنون در چارچوب برنامۀ «پرچم دروغین» سیا در غرب آسیا، ترور‌های متعددی را در این منطقه انجام داده که ۳۰۰ تظاهرکنندۀ عراقی از جملۀ آن‌ها هستند. رسانه‌های ایرانی از او به‌نام «آیت‌الله مایک» نیز یاد کرده و عکس‌هایی از او را در حال ادای نماز منتشر کرده‌اند.
در همین حال، اخبار ضد و نقیضی از کشته شدن مقام‌های ارشد سیا و نظامی امریکا در حادثۀ سقوط هواپیمای مذکور منتشر شده است. «فابیو کاریسو»، مدیر مسوول gospanews در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «احتمالاً مدیر میز خاورمیانه سیا در جریان سقوط هواپیما در افغانستان مرده باشد».
«چاینا دیلی» نیز با انتشار ویدیویی از این حادثه، از کشته شدن شماری از مقامات بلندرتبۀ سیا خبر داده و نوشته است: «این حادثه بر اثر شلیک طالبان به این هواپیما رخ داده است.»
پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، گمانه‌زنی‌های فراوانی از تشدید تنش‌ها میان ایران و امریکا و انتقام‌گیری ایران از امریکا در خاک افغانستان پیوسته مطرح شد. با آنکه مسوولان حکومت وحدت ملی بر بی‌طرف ماندن افغانستان تأکید کرده و از هر دو طرف خواستار حل مسالمت‌آمیز اختلاف‌های شده‌اند، اما حادثۀ غزنی و ادعاهایی که توسط ایران مطرح شده نگرانی‌ها در این زمینه افزایش داده است.

این هواپیما در کجا مستقر و مأموریت آن چه بود؟
به گزارش بی.بی.سی، براساس اعلام نیروهای امریکایی، هواپیمای سقوط کرده در ولایت غزنی، در فرودگاه ولایت قندهار مستقر بود. این هواپیما با پرواز در فضای افغانستان، به عنوان نقطه‌یی در ایجاد ارتباطات هوایی در زمان نبرد عمل می‌کرد. این هواپیما قادر است ارتباط رادیویی را میان نیروهای هوایی و زمینی بر قرار کند و عملاً به عنوان یک «وای‌فای» فضایی عمل کرده و تجهیزات ویژه‌یی نیز دارد که خلاء ارتباطی را در فضا پُر می‌کند.
براساس نوشتۀ مجله نیروی هوایی، نیاز به این هواپیما در سال ۲۰۰۵ میلادی در زمان انجام عملیاتی به‌نام «بال‌های سرخ» در افغانستان احساس شد. این هواپیما از سال ۲۰۰۹ تا کنون در افغانستان مستقر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. هواپیمای سقوط کرده یکی از چهار هواپیما از این نوع بود که در اختیار ارتش امریکا قرار داشت.

محل سقوط هواپیما
خبرگزاری‌ها و منابع محلی گفته‌اند که این رویداد در ولسوالی ده‌یک غزنی در نزدیکی روستای سدوخیل رخ داده است. ولسوالی ده‌یک، در ۲۵ کیلومتری جنوب شرق ولایت غزنی در کنترل گروه طالبان است. طالبان هم با انتشار بیانیۀ رسمی، مسوولیت ساقط کردن این هواپیما را به عهده گرفته‌اند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفته است: «بعد از چاشت امروز{دوشنبه} در منطقۀ سدوخیل ولسوالی ده‌یک ولایت غزنی یک فروند طیارۀ مخصوص اشغالگران امریکایی که به‌خاطر اجرای ماموریت استخباراتی در منطقه پرواز داشت سقوط داده شد». سخنگوی طالبان مدعی شده است که در این سانحه، طیاره با همه عمله و سرنشینان آن که شامل افسران مهم استخبارات امریکا (CIA) بود، از بین برده شدند.
تصاویر منتشر شده از محل حادثه نیز حاکی است که احتمالاً هواپیما یک فروند «بومباردیر E-۱۱A» متعلق به نیروی هوایی امریکاست؛ هواپیمایی که از آن برای گشت و شناسایی الکترونیکی بر فراز افغانستان استفاده می‌شود. هواپیمای امریکایی سانحه دیده از نوع E-۱۱A تجسسی است که می‌تواند تا سقف ۲۶هزار پا، بالا برود و ادعا شده که توسط طالبان ساقط شده است. با این حال، آسوشیتدپرس با توجه به پرواز هواپیمای ساقط شده در این ارتفاع ابراز تردید کرده که این کار در توان گروه طالبان باشد.
موضوع پُرابهام دیگر دربارۀ تعداد کشته‌شده‌گان این حادثه بود. برخی رسانه‌ها در آغازین ساعات حادثه از پیدا شدن تقریباً صد جسد در محل سقوط هواپیما خبر دادند، اما بعدها تردیدهایی در این باره مطرح شد. از جمله این‌که این نوع از هواپیماها گنجایش بیش از ۲۰ نفر را ندارند و بنابر این، کشته شدن صد نفر در پی این حادثه غیرمحتمل به نظر می‌رسد.
گمانۀ دیگر دربارۀ نوع موشک اصابت شده به این هواپیما بود که برخی رسانه‌ها اعلام کردند، طالبان با استفاده از موشک دوش پرتاب «استرلا ۲» هواپیمای حامل افسران ارتش امریکا را سقوط داده‌اند. با وجود کارایی این موشک، اما باز این تردید مطرح شد که برد موثر این موشک بیشتر از ۱۲هزار پا نیست و امکان ساقط شدن این هواپیما با این موشک کمی غیرمحتمل به نظر می‌رسد. این سلاح دوش پرتاب ساخت شوروی سابق است.
استرلا ۲، سیستم موشکی زمین به هوای ارتفاع کم، دوش پرتاب و قابل حمل توسط نفر با سیستم هدایت گرمایاب است که به آن، سام ۷ نیز گفته می‌شود. استرلا اولین نسل از موشک‌های سام (زمین به هوا) قابل حمل توسط نفر اتحاد جماهیر شوروی به شمار می‌رود که سال ۱۹۶۸ مورد بهره‌برداری قرار گرفت و تولید انبوه آن در سال ۱۹۷۰ آغاز شد. این موشک از موفق‌ترین سلاح‌های صادراتی شوروی محسوب می‌شود و تقریباً در تمامی جنگ‌هایی که از زمان تولید آن تا به امروز به وقوع پیوسته، مورد استفاده قرار گرفته است. این سیستم پایه‌یی برای طراحی موشک‌های دوش پرتاب جدیدتر روسی بوده و برخی ویژه‌گی‌های آن از جمله کلاهک ۱.۱۷ کیلوگرمی در موشک‌های بعدی روسی از جمله بیشتر مدل‌های ایگلا حفظ شده است.

وزارت دفاع افغانستان در این زمینه صحبت نمی‌کند
پس از این سانحه، هیچ مسوول حکومت افغانستان ابراز نظری نکرده است. مسوولان در وزارت دفاع افغانستان دیروز در صحبت با روزنامۀ ماندگار از دادن جزییات خودداری کرده و گفتند که صحبت در این زمینه مربوط به این وزارت نمی‌شود و باید نیروهای ناتو جزییات ارایه کنند.
به گفتۀ یکی از سخنگویان این وزارت، این هواپیما مربوط به نیروهای ناتو بوده و بهتر است که مسوولان این نیروها در این زمینه صحبت و جزییات را همه‌گانی سازند.
این عدم اطلاع‌رسانی به موقع به مردم با واکنش مسوولان نهادهای حامی رسانه‌ها روبه‌رو شده است. مسوولان این نهادها دیروز گفتند که بی‌خبری مردم از چگونه‌گی این سانحه سبب ایجاد شک و تردیدهایی شده و نیاز است تا مسوولان به موقع اطلاعات دقیق را به مردم شریک سازد.

آیندۀ گفت‌وگوهای طالبان با امریکا
پس از معرفی زلمی خلیل‌زاد به عنوان نمایندۀ ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان، نشست‌های زیادی میان طالبان و امریکا انجام شد. این مذاکرات فراز و فرودهای فراوانی را تجربه کرده است. در این میان، اما به باور آگاهان، هر زمانی که صحبت از نزدیک شدن توافق میان امریکا و طالبان به میان می‌آید، حوادثی اتفاق می‌افتد که منجر به تعلیق این گفت‌وگوها می‌گردد.
چند ماه پیش و با کشته شدن یکی از نظامیان امریکایی در حمله‌یی در شش‌درک کابل، دونالد ترامپ در توییتی ادامۀ این مذاکرات را متوقف کرد. این توقف چند ماهه دوباره منجر به آغاز گفت‌وگوها در دوحه شد و چندی نگذشته بود که طالبان به یکی از بیمارستان در میدان هوایی بگرام بمب گذاشته و آن را منهدم کردند، این حادثه هر چند به به صورت رسمی، اما چند هفته جریان گفت‌وگوها را متوقف کرد.
گفت‌وگوهای طالبان و امریکا با وجود چنددسته‌گی‌ها در داخل افغانستان مبنی بر آغاز گفت‌وگوهای «بین‌الافغانی»، ادامه دارد و شماری از چهره‌های نزدیک به طالبان، از نزدیک شدن امضای توافق میان طالبان و امریکایی‌ها خبر می‌دهند، اما تاهنوز معلوم نیست که این سانحۀ هوایی که طالبان مسوولیت آن را به دوش گرفته‌اند، چه تأثیر بر مذاکرات دوحه گذاشته و آیا بار دیگر این روند را متوقف خواهد کرد یاخیر؟