بخش نخست

داکتر محمدمهدی امام / فوق‌تخصص روماتولوژی
روماتیسم چیست؟
روماتیسم بیماری‌یی است که در آن مفاصل متورم شده و دچار التهاب و درد می‌شوند. در گذشته‌ها تصور می‌شد فقط افرادی که در نقاط مرطوب و نم‌ناک زنده‌گی می‌کنند، دچار این عوارض می‌شوند. ولی امروزه در همه‌جا این بیماری دیده شده. بر اساس بررسی‌های علمی، وجود بیش از ۱۰۰نوع بیماری روماتیسمی با علایم متفاوت در دنیا به اثبات رسیده است. این بیماری‌ها بر اساس محل و نوع درگیری بافت یا ارگان بدن، نام و علایم متفاوتی دارند و بالطبع درمان‌های خاصِ خود را می‌طلبند. هیچ نقطه‌یی از بدن از هجوم بیماری‌های روماتیسمی در امان نیست؛ چون این بیماری‌ها با اختلال در روند سیستم ایمنیِ بدن بروز و شیوع پیدا می‌کنند، و هرجا که سیستم ایمنی بدن نفوذ داشته باشد، بیماری‌های روماتیسمی نیز ورود پیدا کرده و موجب بروز علایم بیماری می‌شوند.

فقط مفصل درگیر نیست!
لزوماً هر بیماری روماتیسمی با درد مفاصل آغاز نمی‌شود و گاهی از سایر ارگان‌ها مانند پوست، چشم، قلب شروع می‌شود و علایم متغیر می‌شوند.
نکته مهم این است که تمام این بیماری‌ها قابل درمان‌اند و اگر مراجعه به پزشک زودتر صورت گیرد، روزنه‌های امید بسیار بیشتر است.
اما وراثت و عامل ژن در ایجاد بیماری بسیار دخالت دارد. خیلی از بیماری‌های روماتیسمی نقش وراثت دارند و با شناسایی افرادی که با این زمینه درگیر بیماری شده‌اند، به آنان گوشزد می‌‌شود که خانواده خود را نیز برای بررسی ارجاع دهند. از جمله این بیماری‌‌ها «بیماری لوپوس» و بیماری «پسوریازیس» یا در اصطلاح «داء‌الصدف» که موجب پوسته‌ریزی صدفی شکل نقاط مختلف پوست بدن می‌شود. این یک نوع بیماری پوستی است که در ۲۰درصد موارد می‌تواند در ایجاد علایم روماتیسم مفصلی نقش اثرگذاری داشته باشد. بیماری «روماتیسم ستون فقرات» نیز جزوِ این دسته از مشکلات است.
با بررسی ژن در آزمایشگاه نه‌تنها به تشخیص قطعی بیماری پی برده خواهد شد، بلکه می‌توان حتا با شناسایی نوع ژن، علایم و پیش‌زمینه‌های علامتی بیماری را در تک‌تک افراد دارای آن ژن مشخص و معین کرد. هم‌چنین عوامل محیطی از جمله عفونت‌ها نقش موثری در بروز این‌گونه بیماری‌ها دارند. متخصصان و پژوهش‌گران معتقدند، عوامل میکروبی و عفونت‌ها با نفوذ در سیستم ایمنی بدن قادر به ایجاد انواع اختلالات و بروز بیماری‌های روماتیسمی هستند و هم‎چنین در یک زمینه ژنتیک منــاسـب، عوامل محیطی و فرصت‌طلب می‌تــوانند به ایجــاد یک بیماری روماتیسمی دامن بزنند.

هشدار به افراد سگرتی!
یکی از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های روماتیسمی به‌خصوص آرتریت روماتویید، مصرف سگرت و دخانیات است.
از سوی دیگر، روماتیسم‌های ستون فقرات نیز با مصرف سگرت به‌شدت علایم بد و دردناکی در افراد مبتلا ایجاد می‌کنند‌. اگر کسی قصد هدیه دادن سلامت به خود و خانواده را دارد و اگر فردی در خانواده دچار بیماری‌های روماتیسمی است، باید از مصرف سگرت و دخانیات بپرهیزد. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در این‌گونه بیماری، عوامل تنش‌‌زای محیط، اضطراب و استرس‌ است. برخی از روماتیسم‌ها با عوامل روحی و حتا استرس‌ها در ارتباط بسیار نزدیکی هستند. به‌عنوان مثال بیماری پسوریازیس، با استرس بسیار تشدید می‌شود. بهتر است بگوییم استرس برای برخی از بیماری‌های روماتیسمی نقش بنزین را دارد.
استرس باعث ترشح موادی در خون می‌شود، این مواد باعث تحریک سیستم ایمنی شده و بدین طریق علایم بیماری در فرد شدت پیدا می‌کند.