شورای سراسری علمای افغانستان، اخیراً جنگ موجود در افغانستان را حرام دانسته و خواستار پایان یافتن آن شده است. این شورای گفته است که هیچ مصداقی از جهاد بودن جنگ موجود در افغانستان وجود ندارد.

این شورای که متشکل از شماری از علمای سنی و شیعه افغانستان است، در بیست سال گذشه بارها جنگ طالبان را حرام اعلام کرده است. به همین دلیل شماری از اعضای این شورای طی سال‌های گذشته هم از جانب طالبان و هم از آدرس‌های نامعلوم کشته شده‌اند؛ اما هیچ گاه فتوای شورای علمای افغانستان در این بیست سال نتوانسته است که سبب پایان جنگ در افغانستان شود.

هین اکنون علمای دینی افغانستان سه دیدگاه مختلف در باره جنگ در افغانستان دارند. دیدگاه اول را آنعده از علمای دینی تشکیل می‌دهند که در صف طالبان قرار دارند. آنان با تاثیر‌گذاری در قریه‌ها و روستاهای کشور که در آن طالبان حاکم اند، همیشه فتوای جهاد در برابر نظام موجود را سر داده و برای طالبان سرباز گیری می‌کنند. این شورای علما یا علمای مشمول طالبان، همه اعضای دولت موجود را و مردمانی که تحت قیادت این دولت زنده‌گی می کنند را مباح الدم می دانند و از جهاد بودن جنگ موجود حمایت می‌کنند.

دسته دوم شورای علمای افغانستان است که زیر بیرق جمهوری اسلامی افغانستان زنده‌گی می‌کنند. این شورای دربیست سال گذشته جنگ طالبان را جهاد ندانسته گاه خواستار پایان جنگ طالبان بوده و گاه هم خواستار پایان یافتن به کلیت جنگ موجود شده‌اند. این شورا باور دارد که هیچ یک از مصادیق جنگ طالبان جهاد نیست فقط خشونتی است که سبب بدنامی اسلام شده است. این شورای اما مورد توجه طالبان نیست و این گروه آن را دست نشانده‌گان امریکا و دولت تحت قیادت امریکا می داند.

دسته سوم آن دسته از علمای دینی هستند که نه در صف طالبان قرار دارند و نه هم در صف دولت هستند. این دسته از علما که خود را بی طرف می گویند، گاه گاه یا از ترس طالبان و یاهم به خاطر احتیاط در اعتقاد ایدیولوژیک شان، در برابر جنگ موجود به صراحت ابراز نظر نمی کنند. کار این دسته از علمای افغانستان همواره انتقاد از عملکرد شورای رسمی علما در چوکات دولت است و می گویند که این علما مانند روحانیون حکومت داکتر نجیب فتوا می دهند. اما این دسته از علما علرغم نظریات مبهم و غیر روشن در برابر جنگ موجود، هر از گاهی خواستار پایان یافتن این جنگ می شوند. این دسته از علمای بسیار محافظه کار ، همیشه نگران اند که اگر طرف طالبان را بگیرند میترسند که منحرف نشوند و اگر طرف دولت را بگیرند از جانب طالبان کشته نشوند.

اگرچه در سال‌های اخیر برخی از علمایی که دیدگاه‌های تند انتقادی در برابر نیروهای امریکایی داشته اند و نیز همه طرف‌های جنگ به شمول طالبان را به سختی ملامت می‌کردند، به شکل مرموزی مورد هدف های انتحاری و  ماین‌های جاسازی شده و ترورهای هدفمند قرار گرفته اند و هیچ طرفی هم مسوولیت آن را به عهده نگرفته است؛ اگرچه دولت طالبان را مسوول این حمله‌ها دانسته‌است.

در نهایت این سه دیگاه در بارۀ جنگ موجود افغانستان وجود دارد و این سبب شده است که جنگ موجود بیشتر شعله ور گردد. این در حالی است که علمای دینی در افغانستان از احترام ویژه ای بر خور دارند و فعالیت های تند طالبان سبب نشده است که مردم از علمای دینی متنفر شوند. هنوز علمای دینی در جایگاه رفیع در زنده‌گی مردم قابل احترام اند اما همین علما با همین موقعیت عظیم اجتماعی نتوانسته اند نقش شان را در جهت رسیدن به صلح و وادار کردن طرف‌ها به پایان جنگ به درستی بازی کنند.

در حالی که انتظار برده می‌شود که علمای دینی برای پایان جنگ در افغانستان فتوا بدهند اما دیده می شود سه دستگی و گاهی چهار دسته گی علما در جنگ موجود سبب شده است که این جنگ بیشتر شعله ور گردد و هر روز جان افراد بیشتری گرفته شود. زیرا هیچ یک از طرف‌های جنگ آماده نیستند که فتوای آن عده از علمای دینی را که در افغانستان به مولوی و ملا شهرت دارند، به یکی از طرف ها نزدیک اند یا بی طرف اند، مورد توجه قرار دهند.

بنابراین، برداشت‌های متضاد و مختلف از فهم جهاد در متون دینی و اختلاف بر سر ماهیت نظام دولت اسلامی، به اساس اندیشه های مختلف کلامی در فقه سیاسی اسلام، سبب شده‌است که علمای افغانستان به دسته‌های مختلف فکری در بین یک مذهب حنفی تقسیم شوند. روش و کار فتوای علمای شیعی اما در وضعیت جنگی افغانستان یک دسته‌تر و منسجم‌تر به نظر میرسد که مسلماً در مخالفت با طالبان قرار دارند.

این تعارض اندیشه‌ای علمای دینی افغانستان به عنوان مهمترین عامل گرم شدن جنگ و سربازی گیری بوده و در کنار عوامل استخباراتی منطقه‌ای و تاثیر تعارض قدرت‌های کلان در جنگ افغانستان، تنور اصلی این جنگ را شلعه‌ور ساخته است. زیرا دو طرف جنگ و حتا طرفهای بیشتر از جمله خیزش های مردمی، با اتکا به دلایل مختلف شرعی که از جانب علما و خود افراد معتقد وارد می شود در برابر هم می استند و میجنگند و همه طرف‌ها ادعای شهادت دارند.

بنابراین نیاز است که علمای دینی افغانستان با راه‌اندازی گفت‌وگوهای علمی و روشن‌گرایانه میان نحله‌های مختلف فکری شان در مورد جنگ افغانستان، بدون تسلیم به ترس و هراس، به راه حل معقول برای پایان جنگ موجود آن هم در شرایطی که نیروهای امریکایی از افغانستان خارج شده اند، برسند وقتی علمای همه طرف ها به یک صدا دست یابند و بنیاد جنگ موجود در افغانستان سست خواهد شد.