بخش دوم:
یادداشت: متن سخنرانی سخنرانان نخستین نشست مشورتی طرحِ اجندای ملی پس از این به ترتیب از روزنامۀ ماندگار به نشر می‎‌رسد.
نشست مشورتی اجندای ملی روز دوشنبه ۱۰ سرطان با حضور بیش از ۲۰۰ تن از نخبه‎گان، آگاهان سیاسی، استادان دانشگاه‎ها و دانشجویان در کابل برگزار شد.

اول‌تر از همه تشکر می‌کنم از کسانی که این مجلس را برگزار کردند و امیدوار استم که چنین مجالسی ادامه پیدا کند تا از این طریق بتوانیم یک راه حلی برای آینده افغانستان جست‌وجو کنیم.
همۀ ما و شما می‌دانیم که تاریخ افغانستان پر از تشنج، جنگ، خشونت، برادر کشی، خواهر کشی و حتا مادر کشی بوده است که یکی از دلایل عمدۀ این کشتار و خشونت، برتری طلبی در میان مردم افغانستان است که متأسفانه امروز هم مشکلات ما روی همین مسأله است.
برای این که ما کدام کلمه را استفاده کنیم، یک قانون ماه‌ها در پارلمان باقی می‌ماند؛ جای بس تأسف است که اصل موضوع به حالت خود باقی مانده و ما روی مسایلی می‌پیچیم که ارزش اصلی قضیه را از بین می‌برد.
مسالۀ بسیار مهم دیگر اینکه، ما افغان‌ها به عنوان کسانی که مسوولیت داریم تا کشورمان را از بحران بیرون بکشیم، متاسفانه در افغانستان بسیار رایج شده که این مسوولیت را به دوش دیگران بی‌اندازیم و همه‌ می‌گویند که همسایه‌ها مداخله می‌کنند و بیرونی‌ها اجازه نمی‌دهند؛ در حالی که نیروی اصلی تغییر در کشور، مردم افغانستان است.
بسیار وقت‌ها خیلی از مسایل را غلط توجیه می‌کنیم. به طور مثال: می‌گوییم که ما افغان‌ها بسیار با غیرت استیم؛ اما از مشکلات افغانستان برآمده نمی‌توانیم، بنابراین آیا برنیامدن از مشکلات غیرت است؟
تفنگ گرفتن و آدم کشتن غیرت نیست؛ بل غیرت دفاع از وطن و توانایی بیرون رفت از چالش‌ها و مشکلات است. بنابراین، برای حل چنین مسایلی ضرورت به بازبینی، مذاکره و مجالسی مانند امروز، بسیار زیاد احساس می‌شود.
چون وظیفۀ من دفاع از حقوق بشر است؛ بنابراین می‌خواهم بگویم که ما باید ارزش‌های حقوق بشری را در افغانستان نهادینه سازیم که عبارت از برابری، عدم تبعیض و احترام گذاشتن به کرامت انسانی است. اگر به این موارد دست پیدا کنیم، می‌توانیم یک سلسله مشکلات خود را حل کنیم.
مساله‌یی‌که می‌تواند ما را به هم نزدیک بسازد، اعتقاد به برابری است؛ پس ما باید اعتقاد داشته باشیم که ما برابر استیم و هیچ کس از کسِ دیگر برتر و بالایی ندارد و اعتقاد داشته باشیم که هر انسانی که در افغانستان زنده‌گی می‌کند و مربوط هر قوم، مذهب و دینی که… ادامه صفحه ۶
تفنگ گرفتن و آدم کشتن…
است، از افغانستان است و حق برابر با سایر مردم افغانستان دارد. بدین وسیله ما می‌توانیم برابری و ارزش‌های حقوق بشری را با زمینه‌سازی یک سلسله تفاهمات ایجاد کنیم و این موارد وسیله می‌شود برای نجات افغانستان از بحران و کشمکش‌های امروزی.
با تأسف نسل جوان امروز روی این که پوهنتون گفته شود یا دانشگاه، همدیگر را می‌کشند؛ درحالی که ما هم درس خوانده‌ بودیم؛ ولی مشکلات ما تا این حد شدید نبود. اما امروز مشکلات قومی، زبانی، منطقه‌یی و جنگ‌های طولانی، چنین بحران‌ها را شدت بخشیده است.
ماهایی که می‌توانیم جنگ کنیم، پس صلح را نیز آورده می‌توانیم؛ اما توقع داریم که کسی ما را روی میز مذاکره گردهم بیاورد که این چنین رفتار، جای بس تأسف است.
من امیدوار استم ما به عنوان کسانی که در قبال افغانستان احساس مسوولیت می‌کنیم، باید باهم بنشینیم و واقعیت‌های افغانستان را انکار نکنیم؛ زیرا انکار از واقعیت‌ها، مشکلات افغانستان را حل نمی‌کند؛ بنابراین توقع دارم که این مجلس اولین مجلس نباشد، بل به پیش رفته و ادامه پیدا کند.
امیدوار استم که به زنان افغانستان نیز حق برابر قایل شوید و تعداد زنان برابر با مردان در این چنین مجلس حضور داشته باشند.
دوستان و برادران! حقیقت این است که شما مردها جنگ را ایجاد کردید و زنان در جنگ سهم نداشتند؛ اما امیدوار استم که زنان به عنوان نیروی صلح بازوی راست شما شوند و بتوانیم افغانستان را از بحران نجات دهیم.
با سپاس فراوان از همۀ شما دوستان عزیز و گرامی.