بخش چهارم و پایانی

آنتوان دوسنت اگزوپری همین استعاره را به نوعی دیگر بیان می‌کند: «رسیدن به روشنایی.» درخت در آغاز چیزی جز دانه نیست. تنه، ساقه و شاخه‌ها بعدتر می‌آیند و در نهایت هم درخت هیمه‌یی برای سوختن است. درخت نیرویی است که با حوصله و آرام، راه خود را به آسمان باز می‌کند. تلمود عهد عتیق به نوعی دیگر، درخت را با «دانش» پیوند می‌دهد. دانش بسیار با عمل کم مانند درختی است با ریشه‌های اندک و شاخ و برگ فراوان که با کم‌ترین باد می‌افتد و عمل بسیار بیش‌تر از دانسته‌ها؛ چون درختی است با ریشه‌های بسیار و شاخ‌وبرگ کم که همۀ بادهای جهان را یارای انداختنش نیست.
استعاره درخت برای تقویت خود باوری و خودآگاهی می‌تواند هم در درمان فردی و هم در گروه مورد استفاده قرار گیرد. در این مورد از مراجع می‌خواهیم خود را به شکل یک درخت تصور کند. تصویری که وی مجسم می‌کند، ابزار کشف توانایی‌های او تواند بود و از آن‌جا که درخت به طور طبیعی با رشد پیوند می‌خورد، ابعاد مختلف رشد شخص نیز قابل کشف خواهد بود: رشد جسمی، هیجانی، معنوی و رشد ذهنی و هوشی از این قبیل اند که تکامل آن‌ها و وضعیت نهایی‌شان در آینده با این استعاره قابل تصویر است؛ سپس از او می‌خواهیم آن‌چه را در ذهن دارد، روی کاغذ بکشد و بعد می‌پرسیم که درخت او چه پیامی برایش دارد؟ بعد هم از گروه می‌پرسیم که هریک از آنان، مراجع مورد نظر را چه‌گونه دیده است. نتیجۀ این تمثیل در درمان گروهی، کمک به خودآگاهی بیش‌تر مراجع است.

منابع استعاره
استعاره می‌تواند از هر جایی به دست آید، منابع دینی، کتب ادبی، ادبیات کلاسیک، فولکلور و حتا تجارب عادی زنده‌گی روزمره همه‌گی از منابع نامحدود استعاره اند. بدیهی است قصه‌ها، اسطوره‌ها یا تجاربی که تقریباً در بیش‌تر نقاط جهان به نوعی تکرار می‌شوند (مثل استعارۀ درخت) موفقیت بیش‌تری دارند.
در کدام بیماران می‌توان از تمثیل و استعاره استفاده کرد؟
گزارش‌های بسیاری وجود دارد که حاکی از اثربخشی درمان مبتنی بر استعاره و قصه در مبتلایان به اختلالات خلقی (از جمله اختلال دو قطبی و افسرده‌گی اساسی)، اسکیزوفرنیا و سوءمصرف مواد است. اطلاع دقیق از تاریخچۀ زنده‌گی و مشکلات قبلی بیمار برای استفاده از این روش ضروری است. مثلاً اگر کسی در گذشته، عزیزی را به دلیل غرق شدن در رودخانه از دست داده، ممکن است با استعارۀ «رودخانه» نتوان به وی کمک کرد؛ از سوی دیگر درمان‌شناختی به کمک قصه و تمثیل، ممکن است در «انتقال» و حتا «انتقال متقابل» (ایجاد نوعی ارتباط، نگرش یا وابسته‌گی بین درمان‌گر و بیمار) نقشی داشته باشد و از این نظر هم باید به اندازۀ کافی دقت شود تا این فرآیندها در خدمت درمان و رابطۀ حرفه‌یی قرار گیرد.
همراهی استعاره‌درمانی با هنردرمانی، رفتاردرمانی شناختی (CBT) و دیالکتیکی (DBT) نیز تجربه شده و نتایج مثبتی به دنبال داشته است.

منبع: www.ravanpezeshk.blogsky.com