زمان برای درجِ شکایت‌های انتخاباتی به پایان رسیده و دیگر رسماً و قانوناً کسی نمی‌تواند نسبت به هر آن‌چه در جریانِ انتخابات گذشت، شکایتی درج کند. اما همین انبوه شکایت‌هایی که به تأیید خود کمیسیون شکایات انتخاباتی درج شده، گواه این است که اولاً مردم، نهادها، نامزدان و جریانات سیاسی، همه و همه به مکانیزم و کارکرد کمیسیون شکایاتِ انتخاباتی باور دارند و همان‌طور که از نام این کمیسیون پیداست، یگانه مرجع باصلاحیتِ رسیده‌گی به شکایات انتخاباتی‌ست که امروز چشمِ امیدِ همه به آن دوخته شده است.
تقلبات و مشکلاتی که به‌رغم تمامِ تلاش‌های مردمی و غیرمردمی در راستای هرچه شفاف‌تر برگزار شدن انتخابات‌ـ رخ داد، بخشی از آن‌ها درج شد و بخشی ناگفته، هم‌چنان مکتوم ماند. اما نتیجه آن بود که دنیـا به این حقیقت اعتراف کرد که مردمِ افغانستان حاضر شدند جسورانه، مبادلۀ خون و جان‌شان را با رأی‌شان داشته باشند. و آن‌چه در این دور به‌خوبی در عمل‌کردِ مردم و افکار عمومی مشهود بود، نگاه متفاوتِ مردم نسبت به انتخابات و هم‌چنین تقلب‌های انتخاباتی بود.
این بار خودِ مردم به آن درجه از رشد و درک از واقعیت‌ها و نحوۀ برگزاری انتخابات رسیده بودند که تشخیص دهند کجا بوی تقلب و دسیسه به مشام می‌رسد و کدام حرف و راهنمایی، از روی کمک و خیرخواهی‌ست و کدام سخن به نیتِ نفاق و کارشکنی! حتا این بار شاهد بودیم که مردم خود حساس و هوشیارانه، کارکرد ناظرینِ انتخاباتی را که به نماینده‌گی از نامزدانِ مختلف و یا نهادها و جریانات سیاسی سر صندوق‌ها حاضر بودندـ تحلیل و ارزیابی می‌کردند و می‌کوشیدند تا خود و رأی خود را از غلتیدن به دامِ ترفندهای سیاسیِ گروه‌هایی که می‌خواستند رأی مردم را مصادره کنند، نجات دهند.
هرچند این جای غرور و سربلندی داشت و دارد که مردمِ ما در سومین دور از انتخابات ریاست‌جمهوری با شکوهِ هر چه تما‌تر، با وجود تمام تهدیدهای امنیتی به پای صندوق‌های رأی رفتند؛ اما باید پذیرفت که تقلباتی هم صورت گرفت و کسانی تلاش کردند صندوق‌ها را به نفع جریان و یا نامزدِ خاصی پُر کنند. مشکلات اساسی و جدی‌یی که بیشتر ناشی از عدم مدیریت درستِ کمسیون مستقل انتخابات است، از سوی دیگر باعث نگرانی‌های جدیِ مردم شده است. کمسیون شکایات انتخاباتی، فرصت دارد تا در وقت باقی مانده، یا بخشی از طرح و پلانِ از پیش تعیین‌شدۀ حلقۀ تقلب و مهندسیِ انتخابات را تکمیل کند و یا این‌که آن‌گونه که شایستۀ نام و جایگاهش است، با رسیده‌گی درست و منصفانه به شکایاتی که درج شده، تلاش ورزد دست‌های پیدا و ناپیدای کسانی را که خواهان مهندسیِ انتخابات بودند را افشا کرده و به مردم ثابت کند که اعتماد آن‌ها مرجع درستِ خود را یافته است و اگر هم تقلبی صورت گرفته، مکافاتی را در پی خواهد داشت و آرایی که به ناحق به صندوقی ریخته شده‌اند، از دَور محاسبات، خارج و آرایی که به بهانه‌های مختلف ـ مثل در دسترس قرار ندادنِ اوراق رأی‌دهی و … ـ مانع از ریخته شدن‌شان به صندوق های رأی شده‌اند، به نوعی وارد محاسبات خواهد شد. اما این محاسبه وقتی امکان‌پذیر است که عاملان اصلیِ این خیانت‌ها و سهل‌انگاری‌ها، شناسایی شده و در مقابلِ ملت محاکمه شوند و توضیحات و دلایلِ آن‌ها شنیده گردد.
باید دید که چرا یک چنین موانع و مشکلاتِ جدی بر سر تجلیِ ارادۀ جمعیِ این ملت قرار گرفت و سود این بازی را بیشتر چه کسی و یا جریانی از آنِ خود خواهد ساخت؟
کمسیون شکایات انتخاباتی اگر عکسِ این عمل کند و بخواهد از شکایاتی که درج شده است، با بی‌تفاوتی بگذرد؛ این تیوری بیشتر قوت می‌گیرد که خود کمیسیون مستقلِ انتخابات به علاوۀ کمیسیون شکایات انتخاباتی، این‌بار بخش بزرگی از پلان و طرح مهندسیِ انتخابات و تقلب در آن بوده‌اند.
کمیسیون شکایات انتخاباتی در این شرایط حساس، می‌تواند با درایت و بلندنظری و دقتِ عمل و شفافیت در عمل‌کرد، بحرانی گسترده را که در راه است، مهار کرده و یا به آن دامن بزند. باید عمل‌کردِ این کمیسیون در سطح و اندازه‌یی، شفاف و گویا و عادلانه باشد که هیچ صدایی بی‌پاسخ و هیچ سوالی بی‌جواب باقی نماند. اگر مشکلی بوده، اگر دستی خلاف منافع ملی کار کرده و در صدد ایجاد خدشه بر انتخابات حرکت کرده، اگر ضعفی به اثبات رسیده و سهل‌انگاری صورت گرفته، اگر تعمدی در کار بوده؛ همۀ این‌ها باید در یک فضای کاملاً دور از تشنج، زد و بند و معامله‌گری، آشکارا توضیح داده شوند. چرا که شهروندانی که با در کف دست گرفتنِ جان‌شان و به جان خریدنِ تمام تهدیدهای امنیتی به پای صندوق های رأی رفتند، بدون شک نتیجۀ این انتخابات را آن‌قدر حیاتی و سرنوشت‌ساز می‌دانند که نتیجه را تا آخرین لحظات، قدم به قدم و هوشیارانه دنبال کنند. اگر تا کنون مردم آرام‌اند و هنوز تشنج و بحرانی به‌صورت علنی جامعه را فرا نگرفته، شاید به این خاطر است که مردم صبورانه مانند غریقی که به آخرین تخته‌پاره‌ها چنگ می‌اندازد تا خود را روی آب نگاه دارد و جان به سلامت بَرد، دل به عدالت و توجه و دقتِ کمیسیون شکایات انتخاباتی بسته‍‌اند.
کمیسیون شکایات انتخاباتی باید این‌بار با رعایتِ انصاف و بی‌طرفی، حق‌گویی و حق‌طلبی را مشیِ خود قرار دهد و به دور از تمام ترفندها و توطیه‌هایی که دشمنِ سلامت انتخابات و در حقیقت دشمنِ این امانت ملی و مردمی است، رسیده‌گی و پیگیری دقیق و شفافی را صورت دهد تا زیر چترِ این شفافیت و رسیده‌گی‌ها، نتیجۀ انتخابات هر چه که باشد، برای همۀ ملت قابل قبول شده و رییس جمهوری که از دل این فرآیند بیرون می‌آید، با یک ضریب اطمینانِ بالاتری بتواند دولتی بر پایۀ وحدت ملی و مشارکتِ همۀ اقوام و گروه‌ها پایه‌گذاری کند. زیرا شفافیت در انتخابات، رسیده‌گی به شکایت‌های انتخاباتی و … می‌تواند ضامنِ این اصل باشد که هر جریان و حرکتی که بخواهد به حذفِ یک گروه و جریان به نفعِ دیگری اقدام کند، جایی برای رشد و تبارز در این دیار ندارد و کسی که داعیۀ خدمت و حکومت را در سر دارد، راهی جز تن دادن به خواست و ارادۀ مردم و طلبِ مشارکت و همیاری از دیگر گروه‌ها و اقوام و جریان‌ها نخواهد داشت.