بخش دوم

داوود اساس/سناتور
لومړی د آجندای ملی له کنفرانس څخه مننه کوم چی دا برنامه یی نیولی ده.
دا به ووایم چی په آجندای، وحدت ملی یا دولت ملی په دی باندی خدای پاک هم خوشحالیږی، آیا ته نه غواړی آیا ته تنها دا غواړی چی د افغانستان رییس جمهور ووسی او ټول د افغانستان خلک په بدبختیو واچوی، ته سه شی غواړی په وحدت ملی کی خو خدای پاک هم خوشحالیږی. وحدت ملی دا نده چی ته دا څوکی خرڅ کړه. تا به نن دلته حضور پیدا کړی وای او خپل خبری خلکو ته کړی وای.
د وحدت ملی په نامه باندی یو ښه حکومت داری جوړ کړی وای، مونږ چی په افغانستان کی اوسیږو باید د خپل هیواد حالات وسنجوو. د افغانستان په همدغو حالاتو کی چی مونږ یو طرف بلکل اپوزیسیون پریږدو افغانستان سقوط کوی، اپوزیسیون په هغو هیوادنو کی نتیجه ورکوی چی پرمختللی وی. دلته یو وړه ستونزه پیدا کیږی څوک یی ځواب نه ورکوی.
دلته قانون ګذار څلور کاله کیږی چی غیر قانونی ناست دی. نه جامعه مدنی لرم، نه پارلمان او نه هم قوای اجراییه لرم چی دا حالات وګوری.
مونږ په دغه حالت کی اپوزیسیون ته ضروت نلرو بلکی په دغه وخت کی ملی یووالی ته ضرورت لرو.
ډیری چی وایی دا آجندای ملی او دولت وحدت ملی جان کری راولی ده هغه نپوهیږی چی دا مو خپل دی او څو کاله کیږی چی په هغه باندی کار شوی ده. دا آجندا ملی کنفرانس تاسوته ناری کولی چی راشی دا ملی یووالی حکومت ومنی، تاسو نه قبلوی خو اوس مجبور شوی چی دا حکومت د جان کری له لاسه قبول کړی.
زه د احمد ولی مسعود نه هیله لرم چی د ملی یووالی حکومت طرح تول ته ورکړل شی.

داکتر امین حبیبی/آگاه سیاسی
با اظهار سپاس از احمدولی مسعود (به خاطر ارایۀ) طرحی که آرزومند هستیم به نتیجه برسد و راه حلی باشد برای افغانستان.
زمانی که به نشست امروز می‌آمدم؛ یک‌بار به فرهنگ لغات مراجعه کردم تا بفهمم که دولت وحدت ملی از لحاظ لغوی چه معنا می‌دهد. در دکشنری کالنز نوشته شده بود: دولت وحدت ملی دولتی است که از طریق گروه‌های سیاسی‌یی که با هم به توافق نمی‌رسند، در حالت اضطرار تشکیل می‌گردد و حالت اضطرار آن بسیار مهم است و معنی آن در حالت امروز افغانستان این است که پروسه‌های دموکراتیک در این کشور جواب‌گو نیست و حالا که این پروسه جواب‌گو نیست، کمیسیون‌های انتخاباتی که باید انتخابات را درست برگزار می‌کردند، شک و تردیدهای زیادی در پیوند به توانایی‌های‌شان پیدا شده است و این نهادها نتوانستند کارکرد درست داشته باشند، بنابراین پروسۀ دموکراتیک با چالش مواجه شده است؛ حالا که این پروسه با چالش مواجه شده است، ما به طرف راه اضطرار می‌رویم و راه حل اضطراری جست‌وجو می‌کنیم و راه حل اضطراری هم آن است که بیاییم و یک حکومت وحدت ملی را تشکیل دهیم و این حکومت وحدت ملی باید از مجموعۀ این دو تیم تشکیل گردد.
وقتی که شما در بین جاده‌ها بروید، می‌بیند که برای بسیاری شهروندان هیچ مهم نیست که از میان این دو تیم چطور حکومت تشکیل می‎شود، تنها شهروندان خواستار این هستند که حکومتی بیاید تا آنها زنده‌‌گی خود را داشته باشند.
خواست مردم این است تا حکومت وحدت ملی تشکیل گردد.
در کشورهای مختلفی این تجربه تکرار شده است، شما در سال ۲۰۰۷ در کنیا شاهد این نوع حکومت بودید، در سال ۲۰۰۸ در زمباوی که کشور دچار بحران شد و میکانیزم‌های انتخاباتی جواب‌ده نبود و شخصیت‌های دیگری آمدند و حکومت وحدت ملی را تشکیل دادند.
من در تعریف حکومت وحدت ملی دچار شک شدم و شاید هر کسی از این نوع حکومت تعریف خاصی داشته باشد؛ آنچه که از برداشت من از صحبت‌های احمدولی مسعود بود این که دولت وحدت ملی دولتی که در آن تمام اقشار و اقوام افغانستان حضور داشته باشند؛ در این شکی نیست که دولتی که باید باشد در آن حضور تمام اقوام افغانستان حتمی است.
دولت وحدت ملی نباید جاگزین پروسه‌های دموکراتیک در افغانستان شود؛ آرزومند هستم که بحث حکومت وحدت ملی در همین انتخابات محدود شود.