کنفرانس آجندای ملی، روز پنج‌شنبۀ هفتۀ گذشته نشستی را زیر نامِ «گفت‌وگویی پیرامونِ مدل تشکیل دولت وحدتِ ملی در افغانستان» برگزار کرد که در آن به توضیحِ آن مدل پرداخته شد. این نشست در پیِ نشست‌های دیگرِ کنفرانس آجندای ملی به منظورِ ایجاد دولت وحدتِ ملی در افغانستان، در هوتلِ کابل‌استار برگزار شد و در آن، اعضای آجندای ملی ابراز امیدواری کردند که هر دو نامزد ریاست‌جمهوری بتوانند روی مدلِ ارایه‌شده به توافق برسند.
دولت وحدتِ ملی که در این روزها در افغانستان نام‌بردار شده است، چند سال پیش از آدرسِ کنفرانس آجندای ملی توسط احمدولی مسعود ارایه شد و برای تبیینِ این طرح، تلاش‌های بسیار زیادی صورت گرفت و کنفرانس‌های متعددی نیز در کابل و برخی ولایت‌های کشور راه‌اندازی شد. اما این طرح در یک سال اخیر، مورد توجهِ ویژۀ گروهی از نخبه‌گان قرار گرفته و آن‌ها طی سمینارهای مختلف زیر چترِ آجندای ملی روی آن کار کرده و حاصلِ تلاش‌های خود را با نامزدانِ ریاست‌جمهوری در میان گذاشته‌اند. هم‌چنین، در جریان کمپاین‌های انتخاباتِ ریاست‌جمهوری یک هیأتِ امریکایی برای کسبِ آگاهی از این طرح وارد کابل شد و با احمدولی مسعود، بنیان‌گذارِ طرح دولت وحدت ملی در افغانستان، دیدار و گفت‌وگو کرد و این طرح را از میانِ طرح آجندای ملی بیرن کرد و با خود به امریکا برد و بعدتر نیز آقای جان کری آن را به‌هدفِ شکستن بن‌بست‌ِ انتخاباتیِ افغانستان مطرح کرد.
در نشستِ روز پنجشنبه در کابل، تأکید شد که طرح حکومت وحدتِ ملی که اخیراً از زبان جان کری شنیده شده، یک طرحِ افغانی و گرفته‌شده از برنامۀ آجندای ملی است. با توجه به تلاش‌هایی که هم در داخل و هم در بیرون از افغانستان برای شکل‌گیری دولت وحدتِ ملی جریان دارد، به نظر می‌رسد که افغانستان هیچ راهی برای گریز از اجرایِ این طرح ندارد. زیرا طرحِ تشکیلِ دولت وحدتِ ملی زمانی در کشورها به میان می‌آید که یکی از فرایندهای اجتماعی سببِ ایجاد بحران در کشور شود. این فرایند اجتماعی می‌تواند اقتصاد، فرهنگ، انتخابات و یا هر فرایندِ دیگر باشد. هستند کشورهایی که یکی از این فرایندها سببِ ایجاد بحران در جوامع‌شان شده و آن‌ها برای بیرون‌رفت از بحران، به تشکیل دولتِ وحدت ملی پرداخته‌اند.
اکنون انتخابات به عنوان یکی از فرایندهای اجتماعی، افغانستان را به بحران و بن‌بست سوق داده؛ چنان‌که چیزی نمانده بود هر دو ستاد انتخاباتی در برابرِ هم صف‌آرایی‌ِ نظامی کنند. بنابراین حالا هیچ راهی به‌جز تمسک به طرحِ تشکیلِ دولت وحدت ملی وجود ندارد و باید هر دو تیم بر روی تشکیلِ چنین دولتی کار کنند؛ چنان‌که نتیجۀ توافقِ صورت‌گرفته میان نامزدان انتخاباتِ ریاست‌جمهوری و جان کری و یان‌کوبیش نمایندۀ سازمان ملل نیز این است که پس از تفتیش و بازشماری کامل آرا، باید نامزد برنده به تشکیلِ دولت وحدتِ ملی بپردازد و سمتِ ریاست اجراییِ حکومت را نیز ـ که بعدتر قرار است با تغییر قانون اساسی، نخست‌وزیری خوانده شود ـ به نامزد بازنده واگذار کند.
اما هم‌اکنون مشکلِ اساسی این‌جاست که بالافاصله پس از این توافق، هر دو ستاد تعاریفِ متفاوتی از دولت وحدتِ ملی ارایه کرده‌اند و هنوز هم هر دو نامزد حرف‌هایی در ردِ حرف‌های یکدیگر در این خصوص مطرح می‌کنند. در همین حال، نهادهای انتخاباتیِ افغانستان نیز با توجه به تقلبی که در انتخابات افغانستان صورت گرفته، مشروعیت‌ِ خویش را از دست داده‌اند و این نهادها فقط با مشروعیت‌بخشیِ ناظرینِ جهانی و سازمان ملل و مداخلۀ هر دو ستاد انتخاباتی می‌توانند وظیفۀشان را به پیش برند. در چنین صورتی، انتخاباتِ افغانستان یک انتخاباتِ کاملاً افگار است و نتیجه‌یی که از آن بیرون می‌شود نیز یک رییس‌جمهورِ زخمی را تحویلِ جامعه می‌دهد. در چنین وضعی، هیچ راهی به‌جز تشکیل دولت وحدتِ ملی توسط نامزدان و استفادۀ گسترده از نظریات و پیشنهادهای نخبه‌گانِ گردآمده در کنفرانس آجندای ملی وجود ندارد.
دولت وحدتِ ملی از روی شوق و اختیار ساخته نمی‌شود؛ بلکه جبرِ زمان و ناملایمتی‌ِ روزگار سببِ انتخابِ این گزینه می‌شود. اما متأسفانه در افغانستان هنوز برداشتِ جامع و واضحی از دولت وحدتِ ملی به میان نیامده است. بارها مقوله و مفهومِ «دولت وحدت ملی» با مسالۀ «وحدت ملی» و «دولت ملی»، خلط شده و باعثِ بروزِ سوءتفاهم‌های بسیار شده است. همین‌جاست که نقش سازنده و روشن‌گرِ کنفرانس آجندای ملی و گفت‌وگوی نخبه‌گانیِ آن برجسته می‌شود.
طرح تشکیلِ دولت وحدت ملی، نخست از همه از نشانیِ آجندای ملی به جامعۀ افغانستان پیشنهاد شده و منطقاً نحوۀ شکل‌گیریِ چنین دولتی نیز باید از آدرسِ همین منبع ارایه شود تا پروسۀ پیچیدۀ آن، بدون کدام غلط‌فهمی و جنجال، عملی گردد. بنابراین چه خوب است این کنفرانس در همکاری با نماینده‌گانِ باصلاحیتِ هر دو ستاد انتخاباتی، یک کمیتۀ مشترک تشکیل دهد و روی عملی‌سازیِ طرح تشکیلِ دولتِ وحدتِ ملی کار کند.