بخش دوم و پایانی

تشخیص سرطان پروستات چه‌گونه انجام می‌گیرد؟
در مراکز تخصصی، اولین اقدامی که برای تشخیص سرطان پروستات به کار می‌رود، لمس انگشتی Digital Rectal Exam که بدین ترتیب حجم و استحکام غدد بررسی می‌شود. البته تجربۀ عملی پزشک در این روش، نقش عمده‌یی در چه‌گونه‌گی تفسیر آزمایش خواهد داشت.
اندازه‌گیری غلظت پی اس ا PSA خون نیز به عنوان تست تکمیلی و تأییدی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشکان می‌توانند آزمایش PSA را به تنهائی و یا همراه با DRE درخواست نمایند.
PSA چیست؟
PSA نوعی پروتئین است که در سلول‌های غدۀ پروستات تولید و وارد جریان خون می‌شود. ترشح PSA در برخی از بیماران به‌طور طبیعی بیشتر از دیگران است. پزشکان غلظت خونی PSA زیر ۴ میکروگرم در لیتر را طبیعی به حساب می‌آوردند و مقادیر ۴ تا ١٠ و ١٠تا ٢٠ میکروگرم را به ترتیب «افزایش کم»‌ و «افزایش متوسط» تلقی می‌کنند و مقادیر بیش از ٢٠ میکروگرم در لیتر را «افزایش زیاد» می‌دانند.
در صورت بالا بودن PSA خون علاوه بر سرطان، در موارد دیگری نیز از جمله هیپرپلازی پروستات و التهاب و عفونت آن و حتا ماساژ و فعالیتهای جنسی و بعضی تحریکات فیزیکی افزایش می‌یابد. از طرف دیگر، چنان‌که اشاره شد، حدود ٨ تا ١٠ درصد نتایج غیرطبیعی «مثبت کاذب» می‌باشند . بنابراین تغییرات PSA باید با نظر پزشک معالج تفسیر شود و بیمار نباید تنها با یک نتیجۀ غیرطبیعی به اقدامات تهاجمی مانند بیوپسی و یا جراحی بپردازد.
چه‌گونه می‌توان ضریب اطمینان اندازه‌گیری PSA را بالابرد؟
اعتماد به نتایج آزمایش PSA را می‌توان با اندازه‌گیری سرعت افزایش آن نسبت به زمان (PSA Velocity) بالا برد. به این معنی PSA بیمار، چند بار درفواصل زمانی معین اندازه‌گیری می‌شود. چنان‌چه افزایش آن تداوم داشته باشد، احتمال وجود سرطان بیشتر است. در این صورت بیمار باید تحت مراقبتِ ویژه قرار گیرد.
روش دیگری که بهتر می‌تواند وجود سرطان را از سایر بیماری‌های غیرسرطانی تفکیک کند، اندازه‌گیری PSA آزاد خون (f PSA) و تعیین نسبت آن به PSA تام (t PSA) یعنی نسبت f PSA /t PSA می‌باشد. این نسبت در سرطان پروستات، کمتر از بیماری‌های غیرسرطانی است، بنابراین نتایج آزمایش‌هایی که غلظت PSA تام در محدودۀ بین ۴ و ١٠ میکروگرم در لیتر باشد و نتوان بیماری بدخیم را ازخوش‌خیم تفکیک نمود،‌ باید مجدداً غلظت هر دو نوع تام و آزاد اندازه‌گیری شده و نسبت آزاد به متصل محاسبه گردد.
در آزمایشگاه‌ها، حد ماکزیمم PSA خون افراد سالم بدون در نظر گرفتن تغییرات سنی آن‌ها ۴ میکروگرم در لیتر در نظر گرفته می‌شود، در حالی که با توجه به آمار، غلظت آن از ۵/١ میکروگرم در سنین زیر ۵٠ سال تا ۵/۶ میکروگرم در سنین بالای ٧٠ سال تغییر می‌کند، بنابراین چنان‌که نتایج آزمایش بر پایۀ تغییرات سنی بیمار تفسیر شود، بهتر می‌توان موارد «مثبت کاذب» را کاهش داد. در یک روش دیگر، غلظت PSA بر حسب حجم پروستات که با سونوگرافی مشخص می‌گردد، محاسبه می‌شود. به این صورت، احتمال سرطانی بودن پروستات بزرگ با غلظت معینی از PSA کمتر از پروستات کوچکی خواهد بود که همان غلظت PSA را داشته باشد.
روش پیش‌گیری از سرطان پروستات چه‌گونه است؟
بهترین روش حفظ سلامت پروستات، چک‌اپ سالیانه و مراجعه سریع به پزشک، در صورت بروز مشکلات اداری است. چک‌اپ مرتب حتا برای کسانی که جراحی پروستات داشته‌اند نیز ضروری است. زیرا جراحی پروستات نمی‌تواند تضمینی در برابر سرطان باشد. در هر حال با تشخیص هرچه سریع‌تر سرطان، موفقیت درمان بیشتر خواهد بود. در حال حاضر، طرحی توسط انستیتوسرطان امریکا NCI تحت نام PCPT روی ١٨هزار داوطلب در جریان است. هدف از این طرح این است که مشخص شود آیا Finasteride داروی مهارکنندۀ فعالیت هورمون تستوسترون که برای کاستن حجم پروستات هیپرتروفی‌شده مصرف می‌شود، توانایی ممانعت از پیشرفت سرطان را دارد یا خیر.
منبع: تفاهــم‌نیوز