بخش دوم و پایانی

شیوا امینی ـ کارشناس ارشد مشاوره
دو
نکتۀ دوم آن‌که در این تعریف، پاسخ‌های فرد در برابر محرک‌های بیرونی در هیچ قالبی قرار داده نشده است. در واقع نوع واکنش‌ها نیز می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت و متغیر باشد. گاهی این واکنش‌ها دیده می‌شوند اما گاهی حتا قابل مشاهده نیز نیستند. گاهی به‌راحتی شناسایی می‌شوند و نشان از استرس هستند، اما گاهی واکنش‌های مشاهده‌شده شبیه واکنش فرد در زمانی است که عصبانی است. گاهی واکنش‌ها هیجانی هستند، اما بیشتر واکنش‌ها نمود جسمانی پیدا می‌کنند.

سه
نکتۀ دیگری که با کمک همین تعریف می‌توان به آن رسید، یکی از بحث‌های مهم دربارۀ استرس است؛ این‌که زنده‌گی این روزها استرس بیشتری در مقایسه با زنده‌گی در گذشته بر ما وارد می‌کند. واقعیت این است که هرچه موقعیتی که ما در آن زنده‌گی می‌کنیم، توانایی‌ها و مهارت‌های بیشتری را از ما طلب کند، امکان این‌که ما دچار استرس شویم، بیشتر خواهد شد.
برای نمونه، شما این روزها ناچارید مهارت‌هایی را یاد بگیرید که تا چند دهه قبل یا حتا چند سال قبل نیازی به دانستن آن‌ها نداشتید. مهارت استفاده از فناوری‌های گوناگون یا حتا مهارت زنده‌گی در آپارتمان، کار کردن در محیط‌های کاری مختلف، همه و همه در شدت گرفتن استرس اثر خواهند گذاشت.

چهار
نکتۀ امیدبخشِ این تعریف آن‌که: ادراک استرس در موقعیت‌های مختلف، نسبت مستقیمی با ادراک توانایی‌های ما دارد؛ به این معنا که هر زمان ما توانایی انجام کاری را داشته و البته به این توانایی خود نیز اعتماد داشته باشیم، احتمال داشتن استرس در زمان انجامِ آن کاهش می‌یابد.
این نکته از آن جهت امیدبخش است که با بالا بردن توانایی‌های خود، می‌توانیم به میزان زیادی از استرس‌های وارد شده بر خودمان کم کنیم. البته شاید با خود بگویید که در برخی موقعیت‌ها امکان افزایش توانایی‌ها برای کاستن استرس ممکن نیست؛ حق با شماست. تنها راه مدیریت استرس، افزایش توان‌مندی‌ها نیست، بلکه راه‌های دیگری نیز برای مدیریت استرس وجود دارد. در روان‌شناسی به این راه‌ها، راهکارهای مقابله با استرس می‌گویند.

و اما نکتۀ پایانی
تجربۀ استرس به خودی خود نه تنها بد نیست که بسیار هم خوب است؛ چرا که به ما انگیزه می‌دهد تا برای یافتن آرامش بیشتر، توانایی‌های خود را افزایش دهیم؛ اما گاهی استرس می‌تواند عوارض شدیدی بر جای بگذارد. این زمانی است که استرس وارد شده آن‌قدر شدید است که فرد تصور می‌کند امکان مدیریتِ آن را به هیچ عنوان نخواهد داشت. در این وضعیت، بروز علایم جسمانی از شایع‌ترین واکنش‌هایی‌ست که روی می‌دهد. البته متأسفانه این علایم جسمانی همیشه در حد مشکلات گوارشی یا ریزش مو باقی نمی‌ماند و گاهی به مشکلات قلبی یا بیماری‌های پیچیده‌تر نیز می‌انجامند و نه تنها باعث از دست رفتن سلامتی می‌شوند، که حتا زنده‌گی را تهدید می‌کنند.