شبکۀ نهادهای انتخاباتی می‌گوید که اگر حکومت کمیسیون اصلاحات انتخاباتی را تشکیل ندهد، افغانستان بار دیگر وارد بحران سیاسی خواهد شد. به گفتۀ این نهاد، برگزاری انتخابات پارلمانی با تشکیل کنونی کمیسیون انتخابات «ناممکن» است.
«اکسین» متشکل از ۱۵۳ نهاد انتخاباتی است که در راستای مسایل انتخاباتی فعالیت می‌کنند. این نهادها در مورد انتخابات پارلمانی که براساس قانون باید سال آینده برگزار شود، به شدت نگرانند. این نهادها تاکید می‌کنند با آوردن اصلاحات انتخاباتی، باید از یک انتخابات «بدنام و ناکام» دیگر جلوگیری شود.
رییس جمهور غنی و داکتر عبدالله در توافقنامه سیاسی متعهد به آوردن اصلاحات در کمیسیون‌های انتخاباتی شده اند. اما با گذشت شش ماه از تشکیل حکومت وحدت ملی، از این اصلاحات خبری نیست.
مسوولان کمیسیون انتخابات گفته اند هرگونه اقدام برای برکناری آن‌ها غیرقانونی خواهد بود زیرا قانون به آن‌ها اجازه می‌دهد که تا پنج سال دیگر نیز در این پست‌ها باقی بمانند. ولی نهادهای انتخاباتی می‌گویند رییس جمهور می‌تواند با یک فرمان تقنینی کمیشنرهای کمیسیون انتخابات را برکنار کند.
صغرا سعادت یک عضو «اکسین» روز پنجشنبه (۲۱ حوت/ ۱۲ مارچ) در کنفرانسی که در کابل برگزار شده بود، در رابطه به اصلاحات در انتخابات گفت: «یکی تشکیلات کمیسیون است که مردم بسیار بی‌باور شده اند. طی سروی‌هایی که ما داشتیم دریافته ایم که اکثر مردم خواهان تغییر افراد در کمیسیون‌ها هستند. مردم به این باور اند که اگر تغییرات در کمیسیون‌ها بیاید می‌توانند به انتخابات باور داشته باشند.»
نهادهای کمک کننده به انتخابات افغانستان از جمله مسوولان اتحادیه اروپا گفته اند، در صورتی کمیسیون‌های انتخاباتی اصلاح نشوند، کمک کننده‌ها برگزاری انتخابات پارلمانی را تمویل نخواهند کرد.
موانع قانونی محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان نیز گفته است که کمیسیون انتخاباتی به زودی تشکیل خواهد شد تا اصلاحاتی را در امور انتخاباتی به وجود آورد. اما کمیشنران می‌گویند برکناری آنها مانع قانونی دارد.
اما جانداد سپین غر، عضو دیگر «اکسین» گفت رییس جمهور می‌تواند با یک فرمان تقنینی کمیشنرها را برکنار کند: «از نظر قانونی هیچ مانعی در این زمینه وجود ندارد. مشروط بر این که سیاست مداران اراده قاطعی برای اصلاحات داشته باشند ولی از نظر قانونی مانعی وجود ندارد.»
در همین حال، نهادهای انتخاباتی می‌گویند با وجودی که رییس جمهور و رییس اجراییه بر سر تشکیل کمیسیون اصلاحات انتخاباتی توافق نظر دارند ولی هنوز لایحه وظایف این کمیسیون مشخص نیست. سپین غر گفت در صورتی که اصلاحات در کمیسیون‌های انتخاباتی به میان نیاید، بحران ناشی از انتخاباتی ۲۰۱۴ در افغانستان تکرار خواهد شد.
اعتمادِ صدمه دیده
نهادهای انتخاباتی گفتند به دلیل تقلب گسترده در انتخابات سال ۲۰۱۴ اعتبار کمیسیون‌های انتخاباتی به خصوص مسوولان این کمیسیون نزد مردم به شدت صدمه دیده است و اگر انتخابات پارلمانی با تشکیل کنونی کمیسیون های انتخاباتی برگزار شود، احتمالاً میزان مشارکت پایین خواهد آمد.
روشن سیرن یک عضو «اکسین» در این کنفرانس گفت: «شبکه اکسین به این باور است که تاخیر بیشتر در آغاز روند اصلاحات می‌تواند مردم را بیشتر از پیش به روند انتخابات و دموکراسی نوپا در کشور بی باور ساخته و سطح اشتراک آن‌‌‌‌‌‌ها را در انتخابات آینده کاهش دهد.»
موسسه «دموکراسی انترنشنل» اخیراً یک نظرسنجی را در افغانستان انجام داد که براساس آن، ۹۲ درصد اشتراک کنندگان نظرسنجی گفته اند که اصلاحات انتخاباتی باید پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی تحقق یابد.