بخش چهل و هشتم

عبدالحفیظ منصور

پیـوستِ شماره یک
پیمان‌نامه و دستوری که میانِ مهاجران و انصار و یهودیانِ مدینه نوشته شده و آیین‌نامۀ حکومت‌شهری مدینه است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
این نامه و پیمانی از محمد نبی، رسولِ خداست که برای رعایت میان مومنان و مسلمانانِ قریش و مدینه، کسانی که به ایشان ملحق شوند و از ایشان پیروی کنند و همراه ایشان جهاد کنند، نوشته شده است.
همه‌گان در قبالِ دیگران یک ملت و یک امت‌اند.
مهاجران قریش همچنان به حالِ استقلال و عهده‌دارِ کارهای خود هستند و باید از عهده خون‌بهاهای خود برآیند و فدیۀ اسیرانِ خود را بپردازند و میان مومنان در کمالِ پسندیده‌گی و دادگری رفتار کنند.
بنی عوف، بنی حارث، بنی خزرج، بنی جسم، بنی نجار، بنی عمرو بن عوف، بنی بنیت و بنی اوس هم هر یک مستقل و عهده‌دار کارِ خود اند و باید خون‌بهایی را که بر عهدۀ ایشان باشد، بپردازند و هر طایفه باید فدیۀ آزاد کردنِ اسیرِ خود را عهده‌دار شود و میان مومنان در کمالِ پسندیده‌گی و نیکی رفتار کند.
مومنان باید درمانده‌گان و مستمندان را رها نکنند و با کمالِ خوبی در مورد پرداختِ خون‌بها یا فدیۀ اسیر به آنان کمک و عطا کنند.
نباید هیچ‌یک از مومنان، با آزادکرده و هم‌پیمانِ مومنی بدون اجازۀ او هم‌پیمان شود.
همۀ مومنانِ پرهیزکار باید در قبالِ هر کس که بخواهد ستم کند، متحد و همدست باشند. همچنین در برابرِ هر کس که برای ستم دسیسه کند یا بخواهد مرتکبِ گناه و ظلم و تباهی میان مومنان شود، باید همدست باشند و جلوگیری کنندـ هرچند ستمگر پسرِ یکی از ایشان باشد. و نباید هیچ مومنی خون مومنِ دیگر را در قبال خونِ کافری بریزد و نباید کافری را برضد مومنی یاری دهد.
پناه و ذمۀ الهی، یکی است و در مورد همه‌گان یکسان است[یعنی هر مسلمانی هر کس را پناه دهد، آن شخص در پناه عهد و امانِ خداوند قرار می‌گیرد و همۀ مومنان پشت و پناه و دوستانِ یکدیگرند].
و هر کس از یهودیان که از ما پیروی کند(گویا منظور این است که مسلمان شود-م)، نسبت به او نیکی و یاری خواهد شد و با ما در زنده‌گی مساوی خواهد بود، بر آنان ستم نخواهد شد و بر ضد ایشان کسی را یاری نخواهند داد.
هیچ مومنی بدون رضایتِ دیگر مومنان و بدون رعایت نظرِ ایشان نمی‌تواند در جنگ و جهاد در راه خدا پیشنهاد صلح دهد. و هر قبیله و هر کس که همراه ما به جنگ می‌آید، باید همه‌گی به نوبت عهده‌دارِ جنگ باشند و به مساوات جنگ کنند و در ریخته شدنِ خون‌شان در راه خدا، همه‌گان یکسان و برابرند.
مومنانِ پرهیزکار بر نیکوتر و استوارتر روشِ هدایت‌اند.
و هیچ مشرکی [از انصاری که هنوز مسلمان نشده‌اند] نمی‌تواند اموال یا جانِ مشرکی از قریش را در پناه خود بگیرد و مانع از پیروزی و تسلط مسلمانی بر او شود. و هر کس مومنی را بکشد و ثابت شود که او قاتل است، باید قصاص و کشته شود، مگر آن‌که بازمانده و ولیِ مقتول به گرفتنِ خون‌بها راضی شود، و همۀ مومنان باید برضد قاتل باشند و بر ایشان واجب است که برضدِ او قیام کنند.
بر هیچ مومنی که به آن‌چه در این نامه است اقرار دارد و به خدا و روزِ رستاخیز ایمان آورده است، جایز نیست که حادثه‌جو و فتنه‌انگیزی را پناه دهد و او را یاری رساند و هر کس چنان کسی را [مصداق مهمِ آن قاتل است] پناه و یاری دهد، روز قیامت لعنت و خشمِ خداوند بر او خواهد بود و هیچ عذر و بهانه‌یی از او پذیرفته نیست.
و هرگاه در موردی اختلاف پیدا کردید، حکم کردن در آن مورد با خدا و رسولِ او خواهد بود. و تا هنگامی که مومنان در حال جنگ باشند، یهودیان هم باید همراه ایشان هزینه بپردازند. یهودیان بنی‌عوف امتی همراه مومنان‌اند، یهودیان به آیینِ خود و مسلمانان به آیینِ خود خواهند بود. یهودیان خودشان و وابسته‌گان‌شان محفوظ هستند، مگر کسی که مرتکب ستم و گناه شود که او جز خود و خانوادۀ خود کسی را به هلاک نمی‌اندازد.
برای یهودیانِ قبایل بنی‌نجار و بنی‌حارث و بنی‌ساعده و بنی‌جسم و بنی‌اوس و بنی‌ثعلبه هم آن‌چه برای بنی‌عوف است خواهد بود، مگر کسی که مرتکب ستم و گناه شود که جز خود و خانوادۀ خود کسی را به هلاک نمی‌اندازد.
برای خاندان جفنه که از بنی‌ثعلبه‌اند، همان چیزی است که برای بنی‌ثعلبه است. برای بنی‌شطیبه هم همان چیزی است که برای یهود بنی‌عوف است و نیکی و وفاداری، مانع از گناه است.
وابسته‌گان و آزادکرده‌گانِ بنی‌ثعلبه و هم خویشاوندان و اطرافیان یهودیان، در حکمِ خود ایشان‌اند: از قصاص و خونِ هیچ زخمی‌یی چشم‌پوشی نخواهد شد، و هر کس کسی را غافل‌گیر کند و بکشد، به خود و خانواده‌اش ستم کرده است[بدبختیِ این کار به خود و خانواده‌اش برمی‌گردد] مگر کسی که ظلم کرده باشد و خداوند بر همه‌گان محیط و داناست.
بر یهود هزینه خودشان و بر مسلمانان هزینه خودشان است و بر عهده ایشان است که یکدیگر را یاری دهند و با هر کس که با اهلِ این پیمان‌نامه جنگ کند، جنگ کنند و میانِ خود خیرخواه باشند و نیکی و وفاداری مانع از گناه است.
هیچ‌کس را به گناه هم‌پیمانش نمی‌گیرند و همواره باید مظلوم را یاری داد، و تا هنگامی که مومنان در جنگ‎اند، یهودیان هم باید همراه ایشان هزینه پرداخت کنند.
برای همۀ معتقدان به این نامه، داخلِ مدینه حرم است.
همسایه و پناهنده چون خود شخص است، نباید به او زیانی رساند و خیر را از او دریغ داشت. و نباید به زنی بدون اجازۀ خویشاوندانش پناه داد.
و هرگاه میان اهل این پیمان‌نامه، حادثه و اختلافی بروز کند که بیم تباهی رود، بازگشتِ آن و حکم در آن‌باره به خداوند و محمد رسول خدا (ص) است و خداوند بر هر کس که به آن‌چه در این عهدنامه است عمل کند و پرهیزکارتر باشد، احاطه دارد.
نباید مشرکانِ قریش و کسانی که ایشان را یاری دهند، در پناه گرفته شوند.
و بر عهدۀ همه‌گان است که برضد هر کس به مدینه حمله کند، یکدیگر را یاری دهند.
و هرگاه مسلمانان آنان را برای صلح فرا خوانند، باید بپذیرند. مسلمانان هم تقاضای صلحِ آنان را مشروط بر این‌که صلح با کسی که با دین سر جنگ داشته باشد نباشد، خواهند پذیرفت. هر یک از متعاهدین، عهده‌دار هزینه خود خواهد بود.
یهودیانِ اوس و وابسته‌گانِ ایشان هم در حکمِ افراد دیگری که در این عهدنامه هستند، خواهند بود. نیکی و وفاداری مانعِ گناه خواهد بود. هیچ‌کس مرتکب گناهی نمی‌شود، مگر آن‌که به زیانِ اوست و خداوند بر هرکس که به‌راستی مواد این عهدنامه را عمل کند، داناست. این عهدنامه دستاویز گریزِ گناهگار و ستمگر از اجرای حکم نخواهد بود، هر کس از مدینه بیرون رود یا در مدینه باشد در امان است، مگر ستمگر و گناهکار. و خداوند پناه‌دهندۀ هر کسی است که نیکوکار و پرهیزکار باشد و محمد رسول خدا (ص) هم پناهِ اوست».