یادداشت: پس از فرمان ایجاد کمیسیون اصلاحات انتخاباتی و معرفی اعضای آن، تنش‎ها میان دو تیم سیاسی شامل در دولت وحدت ملی بر سر معرفی شکریه بارکزی به عنوان رییس این کمیسیون بالا گرفت. ریاست اجرایی با صراحت نارضایتی خود را از گزینش بارکزی در این سمت ابراز کرد. شکریه بارکزی از اعضای تیم تحول و تداوم به رهبری اشرف غنی در زمان کارزارهای انتخاباتی بود و پیش از این نوارِ تصویری از او در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد که نشان می‌داد، او در یکی از سایت‌های انتخاباتی زنان را تشویق می‌کند که از یک کارت چند بار به نامزد مشخصی رأی بدهند.
حالا بانو بارکزی می‎گوید که او نمی‎داند به چه دلیلی با وی مخالفت صورت می‎گیرد؛ زیرا او انسانی معامله‎گر نیست و هرگز روی ارزش‏ها معامله نکرده است. او می‎پرسد که حضور وی در رأس کمیسیون اصلاحات انتخاباتی چی را به خطر می‎اندازد؟
برای روشن شدن برنامه‌ها کارها و انتقادهای مطرح شده، با شکریه بارکزی گفت‌و گو کرده ایم که اینک می‌خوانید:

-با سپاس از این که برای‌مان وقت گذاشتید، اگر بگویید که در شرایط امروزی و با توجه با مشکلاتی که انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای ولایتی افغانستان داشت، ایجاد کمیسیون اصلاحات انتخاباتی چه اهمیت دارد؟

آوردن اصلاحات در نظام انتخاباتی افغانستان یک اصل انکار‌ناپذیر است؛ راهی دیگر غیر عملی‌کردن تعهدِ اصلاحات در نظام انتخاباتی افغانستان وجود ندارد تا با این اصلاحات ما شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی، شوراهای ولسوالی و انتخابات دیگر در کشور باشیم.
اصلاحات در نظام انتخاباتی افغانستان به حیث انتخاب نه، بل بر بنیاد نیاز است؛ به دلیل این که انتخابات در افغانستان نه تنها که یک پروسۀ سیاسی است، بلکه یک پروسۀ ملی و مردمی نیز است و جز اساسی حقوق شهروندی حساب می‌شود. پس باید نظام انتخاباتی افغانستان، نظامِ قابل اعتماد برای مردم کشور باشد تا از آن طریق مردم و جامعۀ جهانی به دموکراسی نوپای افغانستان اعتماد کنند؛ افغانستان زعامت ملی و حاکمیت ملی‌اش آن چنانی که در قانون اساسی افغانستان ذکر شده که به ملت تعلق دارد، از آن طریق بتوانند مصدر خدمت برای مردم ما شوند.
در عین حال، ما باید به تنش‌های سیاسی در مراحل انتخابات هم نقطۀ پایان بگذاریم.
-بیشر از دو هفته است که فرمان ایجاد این کمیسیون صادر شده، آیا تا حال شما جلسات کاری برگزار کرده اید؟
ما نشست‌های مقدماتی داشته‌ایم؛ البته انتظار این را داریم که جلسات ما صرف‌نظر از جدال‌ها و اختلافاتی‌که وجود دارد، به گونۀ درست، سیستماتیک (سامان‌مند) و مطابق آنچه اصول ایجاب می‌کند، به پیش برود.
با کمال تأسف که در بسیاری از موارد اختلافات سیاسی پنجه‌های قوی‌تر دارد؛ اما به هر حال، به عنوان رییس کمیسیون اصلاحات انتخاباتی و با شناختی که از اعضای کمیسیون دارم و آنان برایم گفتند، تعهد ما تعهد ملی برای مردم افغانستان است. ما در راستای اصلاحات در نظام انتخاباتی افغانستان که شامل قوانین، فرامین، لوایح و ساختارهای انتخاباتی است، کار خود را ادامه می‌دهیم؛ البته نه به سلیقۀ افراد، بلکه بر اساس خواست و ضرورتی که مردم افغانستان دارند.
-پیش از این در گفت‌وگویی که با معاون کمیسیون اصلاحات انتخاباتی داشتیم، گفتند که هیچ‌گونه علاقه‌یی به اصلاحات انتخاباتی وجود ندارد و این کمیسیون تا حال هیچ نشستی را برگزار نکرده، در حالی‌که شما می‌گویید نشستی داشته اید، این دو دسته‌گی برخاسته از چیست؟
ما تا حال نشست‌های تعارفی داشته‌ایم؛ اما، تعهد نظام با صدور فرمان خلاصه نمی‌شود، به دلیل اینکه، وقتی فرمان صادر می‌شود در قدم اول ما نمی‌خواهیم به عنوان یک ارگان مشوره دهنده باشیم. در کنار اینکه ما می‌دانیم فاقد صلاحیت اجرایی هستیم، اما آنچه که ما به عنوان فشردۀ نظریات، تغییر در قانون و طرزالعمل‌ها بیان می‌کنیم باید تنها به عنوان مشوره پذیرفته نشود؛ باید از لحاظ حقوقی جایگاه خود را داشته باشد و به آن عمل شود.
بدون شک نشست‌های ما تا امروز به دلیل این‌که ما متأسفانه دفتر مشخص نداریم؛ هر چند در فرمان ذکر شده که ادارۀ امور این مسوولیت را به دوش دارد، اما تا هنوز ما نفهمیده‌ایم که بلاخره دفتر کمیسیون اصلاحات انتخاباتی در کجا است.
شما فراموش نکنید که این کمیسیون تنها مربوط و منوط به دولت افغانستان است، ما یک نماینده از سازمان ملل متحد نیز در این کمیسیون عضو داریم که تا هنوز خارج از افغانستان هستند و آرزو دارم که در جریان همین هفته، با تکمیل نصاب ما بتوانیم جلسۀ رسمی خود را داشته باشیم.
اگر نظام تعهد به آوردن اصلاحات در نظام انتخابات را نداشته باشند، ما جز وقت‌کُشی، نا دیده گرفتن قانون اساسی و جز از دست دادن یکی از پایه‌های اساسی دموکراسی که همانا انتخابات و جلب اعتماد مردم است را از دست خواهیم داد.
با این وجود، نه تنها حکومت بلکه ما اعضای کمیسیون هم با علاقه‌مندی خاص و با مسوولیت پذیری بی‌دریغ کار خود را به پیش ببریم؛ آنچه که مسوولیت ملی و تاریخی ما است، بدون سلیقه‌گرایی بر اساس اصول و قانون به آن عمل کنیم.
-پیشتر از این گفته می‌شد که بعد از آمدن رهبران دولت وحدت ملی از امریکا، این کمیسیون افتتاح خواهد شد که تا هنوز نشده، شما این مورد را از وقت‌کُشی‌های دولت نمی‌پندارید؟
من نمی‌خواهم در این مورد چیزی بگویم، به دلیل این که جلسات ما از طرف کی ریاست می‌شود و نمی‌شود واضح است؛ چون در همه جا کمیسیون‌ها نصاب جلسه و ریاست جلسات را دارند.
اما این که حداقل به عنوان یک بحث ملی و سیاسی ما علاقه‌مند این هستیم که جناب رییس جمهور و رییس اجرایی باشند تا بفهمند که موقف کمیسیون چیست و تعهد ما به ملت افغانستان چیست که این تعهد باید مشترک باشد و در عین حال، هر دو رهبر هم برای ما تعهد بسپارند، کار و زحمت ما هدر نرود.
ما نه تنها تعهد رهبران را در قبال پذیرفتن نظریات قانونی، حقوقی و میکانیسم‌هایی که اعتماد مردم را ضمانت کند، می‌خواهیم، همچنان از رهبران می‌خواهیم تا به ملت تعهد بسپارند که از این کمیسیون نه به حیث وسیلۀ سیاسی استفاده می‌برند و نه هم به حیث وسیلۀ نمادین مشوره‌دهی.
-شما چه برنامه‌هایی برای آوردن اصلاحات در قوانین، نهادها و ساختار انتخابات افغانستان دارید؟
باور من این است که انتخابات افغانستان از اصلاح قوانین گرفته تا اصلاح ساختارها به بازنگری بسیار جدی ضرورت دارد.
بازنگری‌یی که بتواند حداقل به فاجعۀ انتخاباتی نقطۀ پایان بگذارد؛ به بزنس و تجارت انتخاباتی نقطۀ پایان بگذارد. برای جلب اعتماد و تشویق مردم به طرف صندوق‌های رأی آغاز خوش و میمون باشد و یک حرکت مثبت برای دموکراسی پایدار در افغانستان.
این موارد از اصلاحات قوانین، فرامین، طرزالعمل‌ها تا ساختارهایی که ضمانت کرده بتواند که انتخابات در افغانستان منبعد پروژۀ اقتصادی-سیاسی نه، بلکه برنامۀ سراسری ملی برای تعیین زعامت سیاسی کشور خواهد بود.
-زمان کاری برای این کمیسیون چهار ماه تعیین شده، این فرصت برای آوردن اصلاحات کافی است؟
زمان قید نشده، به دلیل اینکه این‌ها گفته اند تمدید هم صورت می‌گیرد. اما، فراموش نکنید که پیش از همه ما تعهد می‌خواهیم. ما قوت و صلاحیتی را که از لحاظ حقوقی به عنوان یک مسوولیت برای ما داده شده را می‌خواهیم با خود داشته باشیم.
ما نمی‌توانیم که از یک طرف یک مرجع را مسوول بسازیم و این مسوولیت را فقط و فقط در چارچوب الفاظ نگه بداریم؛ همچنانی که ما آماده هستیم و می‌خواهیم که با کار خستگی‌‍ناپذیر، تعهد ملی خود به مردم افغانستان و بر اساس معیارها بر مبنای کار خود را پیش ببریم. هم‌چنان توقع داریم که بزرگان افغانستان نه تنها از دید شخصی، انفرادی و گروهی خود بلکه به عنوان یک پروسۀ دموکراتیک و اصلاحات بنیادین به نظریات کمیسیون اصلاحات انتخاباتی احترام بگذارند، کار این کمیسیون را دست کم نگیرند و اجازه دهند تا اصلاح از هر نهاد و از هر آدرسی که باشد شروع شود.
یک مورد دیگری را که می‌خواهم برای تان بگویم و مردم افغانستان هم در جریان باشند که هیچ کمیسیونی به تنهایی نتوانسته کار خود را به پیش ببرد.
می‌خواهم بگویم که ما آمادۀ پذیرفتن تمام نظریات احزاب سیاسی، جامعۀ مدنی، نهادهایی‌که تجربه در نظارت انتخاباتی دارند، نهادهای ملی و بین‌المللی هستیم؛ تا همه این نظریات به عنوان اجماع عمومی مردم افغانستان جمع جامعۀ جهانی برای اصلاحات بنیادی تدوین، تطبیق و زمینۀ اجرا برایش پیدا شود.
-یکی از انتقادهای که بالای اعضای این کمیسیون وارد بوده، همین که چهره‌های گزینش شده در این کمیسیون بیشتر سیاسی اند تا تخصصی و تخنیکی؛ شما تا چه حد این موارد را می‌پذیرید؟
تجربه‌یی که من دارم می‌خواهم با شما شریک سازم. ما در پارلمان افغانستان از آدرس‌هایی با پس‌زمینه‌های مختلف هستیم و بحث قانون‌گذاری، نظارت و بودجه بحث‌های جداگانه هستند.
اول همه باید بدانند که من صلاحیت تعیین را نداشته‌ام که بگویم که کی در کجا باید تعیین شود. اما، حداقل شناختی را که از دوستانی که معرفی شده اند دارم، با توجه به گذشتۀ کاری‌شان جوانان، اعضای جامعۀ مدنی، احزاب سیاسی، زنان، استادان پوهنتون (دانشگاه) هستند و زمانی که شما بخش‌بندی می‌کنید بخش‌های متنوع را می‌بینید.
دوستان باید دو گپ را از هم‌دگر جدا سازند که یکی چگونگی نظارت از انتخابات است که بدون شک احزاب سیاسی و نهادهای جامعۀ مدنی به عنوان ناظر انتخاباتی بودند. پس نباید این حلقه را محدود بسازیم و فکر کنیم که اگر ما هستیم همه چیز خوب است و اگر نیستیم همه چیز بد است؛ بیایید با وسعت نظر به کارها بنگریم، امیدوار هستم که دوستان پیش از پیش قضاوت نکنند که متأسفانه قضاوت‌های منفی در بسیاری از موارد مانع اصل اصلاحات است.
از زمانی که فرمان رییس جمهور صادر شد، استقبال مردم بسیار گرم بود، اما به مجردی که بسیاری دوستان از لست خوش‌شان نیامد و یا برخوردها سلیقه‌یی شد، مردم از این هم مأیوس شدند که آیا تعهد این نظام برای اصلاحات است یا خیر؟
-یکی از مواردی که ظاهراً سبب شده تا کمیسیون اصلاحات انتخاباتی به کار آغاز نکند حضور شما به عنوان رییسِ این کمیسیون است؛ با توجه به پس زمینه‌یی که شما داشته اید و در جریان انتخابات یکی از اعضای تیم انتخاباتی تحول و تداوم که مربوط به رییس جمهور غنی می‌شود، بوده اید. ریاست اجرایی هم گفته که نام شما در دقیقۀ نود وارد این لیست شده و در جلساتی که ریاست جمهوری و ریاست اجرایی برای ایجاد این کمیسیون داشته اند، شما مطرح نبوده اید. اگر بگویید که چطور وارد لست اعضای کمیسیون اصلاحات انتخاباتی و به عنوان رییس این کمیسیون معرفی شدید؟
بهتر این است که نظر سیاسی من در ارتباط به تیم تحول و تداوم و یا هم ترکیبی که این کمیسیون داشته، نباید مانع باشد. به‌خاطری که گذشتۀ من به عنوان یک اصلاح طلب، قانون‌گذار و کسی که نقش بسیار اساسی در تدوین و نوشتن قانون اساسی داشته‌ام، از این منظر باید مورد نقد قرار بگیرد.
در کنار این که بسیاری‌ها می‌دانند که من انسان معامله‌گر نیستم و مخصوصاً با ارزش‌ها هیچ‌گاهی معامله نمی‌کنم، کاش از این دید آنان می‌دیدند.
آنچه که این‌ها به عنوان یک معضل مطرح می‌کنند که من در دقیقۀ نود آمده‌ام و یا دقیقۀ اول؛ می‌خواهم بدانم که مشکلِ اینها با اصلاحات در چه است؟
مشکل شخصی حضور من کدام منافع ملی افغانستان را به‌خطر می‌اندازد، روند اصلاح را کُند می‌کند و یا برخلاف این موارد است. خوب است که این سوالات از هر دو رهبر پرسیده شود.
کمیسیون‌هایی که مطابق به تفاهم‌نامۀ سیاسی رهبران ایجاد می‌شود، اصول همین است که رییس آن از طرف داکتر اشرف‌غنی تعیین می‌شود. این کمیسیون گزارش خود را به داکتر عبدالله می‌سپارد و رییس اجرایی می‌برد به رییس جمهور؛ دوستانی دیگری هم که در این کمیسیون هستند مربوط به احزاب مختلف و چهره‌های شناخته شدۀ این کشور هستند.
امیدوارم که برخوردها در موارد ملی به گونۀ باشد که خواسته‌های سلیقه‌یی و کوچک نباید ارزش‌های ملی را از مردم بگیرد.
هر کسی نظر شخصی خود را دارد، اما گذشتۀ کاری من به اثبات رسانده که نظریات ملی و اصلاح‌گرانۀ من محدود به فکر سیاسی من نبوده و نمی‌باشد.
-در نهایت، تا چه زمانی باید مردم منتظر جلسات کاری شما باشند؟
تعجب نکنید اگر بگویم که کمیسیون کار خود را شروع کرده است، به خاطری که اعضای کمیسیون از روزی که فهمیده اند، به طور شخصی و گروهی نزد خود برنامه‌های برای اصلاحات دارند.
من کار خودم را شروع کرده و نظریات خود را با دوستان شریک کرده‌ام که روی اصول اساسی تقریباً به توافق رسیده ایم.
آنچه که بسیار مهم است ما در این مرحله به تعهد بزرگان سیاسی و اعتماد مردم ضرورت داریم.

-سپاس‌گزارم از این که وقت گذاشتید.
تشکر.