چهارشنبه ۱۶ ثور ۱۳۹۴

مهری محمدی‌مقدم
چاپِ چندبارۀ یک کتاب در طول‌ دهه‌ها و قرن‌ها، مسلماً معیار مناسبی برای درک محبوبیت و برجسته‌گیِ یک کتاب است و می‌تواند آن را در جمع پُرفروش‌ترین و محبوب‌ترین کتاب‌ها قرار دهد.
نگاهی به کتاب‌هایی که بیشترین تیراژ را در ادوار تاریخ داشته‌اند، خالی از لطف نیست. این آمار در سه بخشِ تیراژ بالای ۱۰۰ میلیون‌، بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون و بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون نسخه ارایه می‌شود.
انجیل به عنوان کتاب مقدس مسیحیان از سال ۱۸۱۵ تا کنون با دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون جلد، در صدر فهرستِ پرتیراژ‌ترین کتاب‌های تاریخ جای دارد. قدیمی‌ترین نسخه‌های موجود از انجیل، پاپیروس‌هایی هستند که قدمت برخی به ۵۰ تا ۱۰۰ سال پس از اتمام نگارش متون قانون ثانی (یعنی سدۀ دوم میلادی) می‌رسد.
کتاب «نقل قول‌هایی از مائو» که اولین‌بار در سال ۱۹۶۴ به چاپ رسید، تا کنون بیش از ۸۰۰ میلیون نسخه از آن منتشر شده است. این اثر سیاسی نوشتۀ «مائو ژدونگ»، رهبر کمونیست‌های چین است که از مهم‌ترین کتاب‌های مرجع این مکتب به شمار می‌رود.
نسخۀ عربی «قرآن کریم» با ۴۰۰ میلیون جلد تیراژ رتبۀ سوم را در این فهرست در اختیار دارد. این کتاب مقدس در یک دورۀ ۲۳ ساله از جانب خداوند و از طریق جبرییل امین بر حضرت محمد (ص) نازل شد.
«داستان دو شهر»، شاهکار کلاسیک چارلزدیکنز هم در میان آثار پرتیراژ ادبیات جهان قرار دارد. این رمان که در سال ۱۸۵۹ منتشر شد، تا کنون ۲۰۰ میلیون جلد فروخته است. این کتاب که داستانش در لندن و پاریس، قبل و در جریان انقلاب فرانسه روی می‌دهد، پرفروش‌ترین کتاب تک‌جلدی انگلیسی‌زبان در دنیا محسوب می‌شود.
کتاب «شازده کوچولو» هم با همین تعداد تیراژ در میان آثار ادبی با تیراژی بالای ۱۰۰ میلیون نسخه جای دارد. «آنتوان دو سنت اگزوپری» نویسندۀ سرشناس فرانسوی، داستان ماندگارش را اولین‌بار در سال ۱۹۴۳ وارد بازار کتاب کرد. این کتاب «خوانده شده‌ترین» و «ترجمه شده‌ترین» کتاب فرانسوی‌زبان در جهان است و به عنوان بهترین کتاب قرن بیستم در فرانسه انتخاب شده است. از این کتاب به طور متوسط سالی یک میلیون نسخه در جهان به فروش می‌رسد. این کتاب در سال ۲۰۰۷ نیز به عنوان کتاب سال فرانسه برگزیده شد.
«کتاب مورمون» به قلم «جوزف اسمیت» (۱۵۰ میلیون نسخه تا سال ۲۰۱۱)، «ارباب حلقه‌ها» و «هابیت» رمان‌های پُرطرف‌دار «جی.آر.آر تالکین» (۱۵۰ و ۱۰۰ میلیون نسخه) و همچنین «دیگر هیچ‌کس نبود» نمایش‌نامۀ معروف «آگاتا کریستی» (۱۰۰ میلیون نسخه) از دیگر کتاب‌هایی پرتیراژ تاریخ هستند که بیش از ۱۰۰ میلیون نسخه تیراژ داشته‌اند.
به سراغ تیراژ‌های بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون که می‌رویم، در اولین نگاه به کتاب «سی.اس لوییس» انگلیسی برمی‌خوریم؛ «شیر‌، کمد‌ و جادوگر» که در سال ۱۹۵۰ زیر چاپ رفت، تاکنون ۸۵ میلیون نسخه فروخته است. این کتاب اولین جلد از سری رمان‌های «سرگذشت نارنیا» است که از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین رمان‌های تاریخ به شمار می‌آید و به‌عنوان یک شاهکار در ادبیان فانتزی یاد می‌شود.
«رمز داوینچی» رمان معروف نوشتۀ «دن براون» که اقتباس سینمایی آن با بازی درخشان «تام هنکس» جزو پُرطرف‌دارترین آثار سینمایی به شمار می‌رود‌، با تیراژ ۸۰ میلیون نسخه در فهرست پرتیراژترین‌ کتاب‌های تاریخ دیده می‌شود. این کتاب، قسمت دوم از یک سه‌گانه است. قسمت اول آن در سال ۲۰۰۰ با نام «فرشته‌گان و شیاطین» به چاپ رسید. قسمت سوم از سه‌گانۀ براون با نام «نماد گم‌شده» در سال ۲۰۰۹ منتشر شد. «رمز داوینچی» در سال ۲۰۰۳ بازار را تسخیر کرد و فروش آن حتا از مجموعۀ «هری پاتر» نیز پیشی گرفت و به ۴۴ زبان (از جمله فارسی) ترجمه شده است.
مشهورترین رمان «جی.دی سالینجر» با نام «ناتور دشت» اولین‌بار در سال ۱۹۵۱ به چاپ رسید و از آن سال تا کنون به فروشی ۶۵ میلیون جلدی رسیده است. این دستاورد، کتاب سالینجر را در رتبۀ‌ پنجم فهرست پرتیراژ‌ترین‌های بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نشانده است.
از دیگر کتاب‌های پرفروش جهان ادبیات می‌توان به «کیمیاگر» به قلم «پائولو کوئلیو» (۶۵ میلیون نسخه)،‌ «لولیتا» معروف‌ترین رمان «ولادیمیر ناباکوف» (۵۰ میلیون نسخه)،‌ «آن شرلی» نوشتۀ‌ «لوسی مود مونتگومری» (۵۰ میلیون نسخه) و «نام گل سرخ» کتاب ماندگار «اومبرتو اکو»ی‌ ایتالیایی (۵۰ میلیون نسخه) اشاره کرد.
«هری پاتر و هدیه‌های مرگ» یکی از هفت رمان پُرطرف‌دار «جی.کی رولینگ»، رمان‌نویس ثروتمند انگلیسی در فهرست کتاب‌های پرتیراژ تاریخ ادبیات قرار دارد که بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون نسخه در سطح جهان فروش داشته‌ است. نسخۀ انگلیسی این کتاب در اولین دقایق شامگاه ۲۱ جولای ۲۰۰۷ به وقت محلی کشورهای مختلف جهان در کتاب‌فروشی‌های بیش از ۹۳ کشور توزیع شد.
در فهرست پرتیراژ‌ترین آثار ادبی جهان، نام «جاناتان مرغ دریایی» اثر «ریچارد باخ» با ۴۰ میلیون جلد پس از داستان‌های جادوگری هری پاتر قرار دارد. این داستان روایت‌گر یک مرغ نوروزی است که در مورد زنده‌گی و پرواز می‌آموزد.
کتاب «دنیای سوفی» اثر فلسفی داستانی «یوستین گردر» نروژی که در سال ۱۹۹۱ برای اولین‌بار به چاپ رسید، تا کنون به ۴۰ میلیون نسخه تیراژ دست یافته است. این اثر داستانی که تاریخ فلسفه را به زبان ساده برای نوجوانان تشریح می‌کند، تا کنون به ۵۴ زبان ترجمه شده است. این کتاب اولین‌بار در سال ۱۳۷۴ توسط «حسن کامشاد» به فارسی ترجمه و منتشر شد.
«دن براون» که پیش از این به معروف‌ترین اثرش‌ «رمز داوینچی‌» اشاره شد، با کتاب «فرشته‌گان و شیاطین» بازهم در میان نویسنده‌گانی قرار گرفته که آثارشان تیراژ بالای ۳۰ میلیون نسخه را تجربه کرده‌اند.
کمی که به عقب‌تر برگردیم‌، شاهکاری کلاسیک از ادبیات روسیه رخ می‌نماید که نمی‌توان آن را در میان کتاب‌های این فهرست قرار نداد؛‌ «جنگ و صلح» تولستوی نخستین‌بار در سال ۱۸۶۹ منتشر شد و از آن زمان تاکنون ۳۶ میلیون جلد از آن زیر چاپ رفته است. موضوع این کتاب پیرامون اوضاع اجتماعی روسیه در زمان «ناپلیون بوناپارت» است.
«ماجراهای پینوکیو» که حس نوستالژیک هر خواننده‌یی را در اقصانقاط جهان برمی‌انگیزد هم آماری مشابه را به دست آورده است. «کرالو کلودی» نویسندۀ ایتالیایی، این داستان را در سال ۱۸۸۱ منتشر کرد.
از دیگر آثاری که نام‌شان در میان پرتیراژ‌ترین کتاب‌های جهان به چشم می‌خورد،‌ «خاطرات آن فرانک»‌، «کشتن مرغ مقلد» شاهکار هارپر لی،‌ «بر باد رفته»‌ رمان کلاسیک «مارگارت میچل»‌، «پرنده‌گان خارزار» نوشتۀ‌ کولین مک کالو و «دختری با خالکوبی اژدها» اثر «استیگ لارسن» هستند که همه‌گی تیراژی ۳۰ میلیون نسخه‌یی داشته‌اند.

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ