شنبه ۳ اسد ۱۳۹۴

عبدالحفیظ منصور

بخش بیست‌وسوم
نیروهای شوروی شش هفته بعد از این‌که به ناکامی خود پی ‌بردند، دست به حملۀ ششم زدند که آن نیز سودی برای‌شان نبخشید. پیروزی و غلبۀ مجاهدین با فتح گارنیزیون «برجمن» در تابستان آن سال آشکار گردید. این عملیات که به فرماندهی قوماندان «گدامحمد» و قوماندان «گلزارخان» صورت پذیرفت، یکی از فتوحات درخشانِ مجاهدینِ پنجشیر است. وسایل غنیمتی از این گارنیزیون، شامل هفت عراده زره‌پوش، دو عراده موتر، سه پایه توپ اوبوس سه میل D-30، دو میل هاوان ۱۲۲ میلی‌متری، چهار میل هاوان ۸۲ ملی متری، پنج‌صد میل AK-47 و مقادیر زیادی سامان و لوازم جنگی می‌شد.(۲۰) یکی دیگر از فتوحات بارز مجاهدین، فتح کندک دولتی مستقر در «سریچه» (بازارک) است، که مجاهدین به قیادت قوماندان محمدعظیم در حالی که در دو جناح آن پایگاه‌های بزرگ شوروی قرار داشت، در روز روشن آن را فتح نمودند. تمام عراده‌جات دشمن که شامل هشت عراده تانک می‌شد و افراد آن که به هشتاد تن می‌رسیدند، دستگیر شدند.
از جمله حملاتی که افسران شوروی را به حیرت واداشت، حمله‌های کماندویی مجاهدین به قوماندانی «پناه خان» در رخه و به فرماندهی عبدالحکیم (از پیاوشت) در اعنابه بود، که طی آن مجاهدین شبانه به قلبِ دشمن نفوذ نموده و مراکزشان را هدف قرار دادند.
هم‌چنان عملیات موفقانۀ دیگرِ مجاهدین بالای قطار اکمالاتی رژیم کابل در بازار «قابضان» صورت پذیرفت که در اثر آن ۴۵ لاری طعمۀ حریق شد و یازده تن از افراد دولتی به اسارت مجاهدین درآمدند.
در طول این جنگ، مقاومت مجاهدین آبدره به فرماندهی بهلول‌خان را نمی‌توان فراموش کرد که راه بین اعنابه و رخه را به روی کاروان‌های نظامی دشمن بستند، تا این‌که شوروی‌ها مجبور به احداث سرک جدیدی در ناحیۀ تاواخ شدند.
اما مهم‌ترین دستاورد ارتش سرخ در این مدت، اجرای یک عملیات غافل‌گیرانه در شابه بود که بر اثر آن، ۲۲ مجاهد به شمول شاه‌نظر قوماندان قطعۀ متحرک نمبر سوم، شهید شدند و هم‌اکنون مدفن جمعی این شهدا به «پره شهیدان» مشهور است.
شوروی‌ها با شدت گرفتنِ حملات مجاهدین و ضعف روحی سربازان‌شان، برای بار اول به‌خاطر جلوگیری از حملات مجاهدین، از ماین ضد نفر کار گرفتند.
نیروهای شوروی ابتدا در قرارگاه حصارک به ماین‌کاری پرداختند که در اثر آن ۱۲ مجاهد یک‌جا جان خود را از دست دادند. سپس روس‌ها به سرعت در اطراف تمام پوسته‌ها و گارنیزیون‌های خویش، هزاران ماین را به روش‌های مختلف فرش نمودند که به‌دلیل نابلدیِ مجاهدین با آن، ده‌ها مجاهد شهید و یا مجروح گردیدند که در آن میان، عبدالواحد قوماندان قرارگاه پارنده، یک پایش قطع شد.
اثرات سوء ماین، تا مدت‌ها باقی ماند و تا هنوز نیز باقی‌ست. طبق احصاییۀ قرارگاه چمالورده، طی یک ماه اول عقب‌نشینی قوای شوروی از رخه به اعنابه در سال ۱۳۶۲ش، ۴۵ مجاهد به شمول قوماندان گل‌حیدر بر اثر انفجار ماین، از ناحیه پای مجروح شدند. و چه بسا مجاهدینی که به علت نبود داکتر و لوازم طبی، پای‌شان ذریعۀ ارۀ چوب‌بری قطع شد.
در طول جنگ، پنجشیر به‌طور بی‌سابقه از بام تا شام بمباران می‌شد. راجع به شدت بمباردمان‌ها یک خبرنگار خارجی مشاهداتش را در مجلۀ «تایم» به نشر سپرد، که در آن گفته شده؛ تنها در یک روز ۲۲۳ بمب در درۀ کوچکِ پارنده توسط هواپیماهای شوروی پرتاب گردید که منجر به قتل یک نفر و جراحت یک تن دیگر شد.(۲۱)
استفادۀ شوروی‌ها از قوای هوایی در حملات مذکور، به‌دلیل نبود صوف‌های کافی و کثرت اهالی، کارگر بود و باعث تلفات و ضایعات جانی و مالیِ زیادی گردید. بارها دیده شد که هدف هواپیماهای شوروی تنها انسان‌ها نه، بلکه چارپایان نیز بودند.
مردم از زمان آغاز جنگ، مساکن خویش را ترک گفته به کوه‌ها پناه بردند و از این‌که غافلگیر شده بودند، نتوانستند مواد غذایی و البسۀ مورد نیازشان را با خود حمل کنند. اما با وجود آن، آن‌چه در توش و توان داشتند، به مجاهدین کمک کردند؛ به طور مثال به گفتۀ قره بیگ خان، قرارگاه حصارک در آغاز جنگ فقط ۱۶ افغانی نقد و ۲۵ سیر آرد داشت که به هیچ صورت پاسخ‌گوی نیاز مجاهدینِ آن نبود. در این اوضاع، اهالی حصارک با کمک‌های مالی مجاهدین را یاری رسانیدند و تنها در یک مورد ۱۶۰ رأس بز برای مصرفِ مجاهدین کمک کردند.