گزارشگر:احمد عمران/ سه شنبه 21 میزان 1394 - ۲۰ میزان ۱۳۹۴
پس از روزها سکوت در مورد حوادث اخیر کشور، استاد عطامحمد نور سرپرست ولایت بلخ، بهتازهگی از برخی رازهای حوادثِ شمال و بهویژه کندز پرده برداشت. این فرمانده آبدیده در کورۀ جنگهای افغانستان، از مدتها به اینسو خطر انتقال مخالفانِ مسلح را از جنوب و شرق کشور به سوی ولایتهای امنِ شمال و غرب حس کرده بود و به همین دلیل، بارها هشدار داد که جغرافیای جنگ در حال تغییر است و احتمال میرود که شمال کشور بهزودی وارد روزهای سختِ خود شود. آقای نور برای جلوگیری از چنین خطری، خود لباس رزم پوشید و وارد جبهههای مبارزه با گروههای دهشتافکن شد. مبارزۀ جدیِ آقای نور سبب شد که سطح تهدیدهای شمال کشور به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند، ولی این به معنای آن نبود که گروههای طالب و جنگطلب از کل ولایتهای شمال کشور بیرون رانده شده باشند. آنها بدون شک در ولایتهای فاریاب، کندز و سرپل به عنوان تهدیدی مهم برای امنیت باقی ماندند.
آقای نور در اظهاراتِ تازۀ خود گفته است که ضعفِ مدیریت و بیپرواییِ مقامها در کابل، عامل اصلی سقوط کندز به دستِ مخالفان است. آقای نور افزود که او هفتهها پیش از وقوع حوادث کندز، سران دولت را از وضعیت باخبر کرده بود و سقوط کندز را به اطلاع آنها رسانده بود. این سخنان دقیقاً بیانگرِ آن است که سران دولت از آنچه که در کندز اتفاق افتاده، باخبر بودهاند اما به دلایل نامعلوم، نخواستهاند که از خود واکنش نشان دهند.
آقای نور در ادامۀ سخنانِ خود به نگرانیها در مزارشریف نیز اشاره کرده و به مردم اطمینان داده است که هیچ تهدیدی متوجه ولایت بلخ نیست و توانایی آن وجود دارد که از این ولایت در برابر هرگونه حمله و تهدید دفاع صورت گیرد.
شاید اگر تدابیری که در ولایت بلخ نسبت به امنیت شهروندانِ آن گرفته شده، در ولایت کندز نیز صورت میگرفت، کار به اینجا نمیرسید و یکی از بزرگترین فجایعِ این چهارده سال واقع نمیشد.
شهروندانِ افغانستان هرگز انتظار آن را نداشتند که طالبان توانایی آن را بیابند که یک شهر استراتژیک و کلیدی را قبضه کنند. شاید احتمال سقوط ولسوالیهای دورافتاده زیاد بعید به نظر نمیرسید، ولی اینکه یک نیروی منسجم وارد یک شهر شوند، چیز قابل تصوری نبود. حالا با شکستن این اعتماد، نگرانی در میان شهروندان کشور بهشدت افزایش یافته است. در بسیاری از کلانشهرهای کشور، مردم منتظر حوادث غیرمترقبهاند. حتا در همین کابل، پایتخت، بیم آن وجود دارد که ناامنیها تشدید شود و هراسافکنان به حملات منظم و پیهم علیه این شهر آغاز کنند.
اما تجربۀ فرماندهان جهادی در این عرصه بسیار کارساز است. باید اعتراف کرد که اگر در رأس ولایتی مثل بلخ، جنرالی کارآزموده چون استاد عطامحمد حضور نمیداشت، این شهر نیز باید تهدیدهای بزرگی را تجربه میکرد. حضور آقای نور سبب شده که ولایت بلخ در امنیت و آرامش باقی بماند. رازِ این موفقیت را در دو چیز باید جستوجو کرد: نخست، کارآزمودهگی و تجربۀ طولانیِ آقای نور به عنوان یکی از فرماندهان جهادی که در روزهای دشوار در کنار مردم بلخ قرار داشته؛ و دوم، نوع مدیریتی را که او پس از رسیدن به ولایت از خود نشان داد.
بلخ حالا یکی از کلانشهرهای کشور است که از نظر بازسازی و ایجاد زیرساختهای اقتصادی، بیشتر از هر ولایتِ کشور ظرفیت و امکانات بهدست آورده است. این امکانات و ظرفیتها به صورت خود به خودی در اختیار بلخ قرار نگرفته است. در دیداری که سال گذشته با آقای نور در مزارشریف داشتم، از بازسازیهای این شهر تمجید کردم. آقای نور به من گفت که اگر خون دل خوردنهایی را که برای گرفتن این پروژهها متحمل شدهام میدیدی، آنگاه میتوانستی گوشهیی از زحمتهایی را که کشیدهام احساس کنی.
میدانم که گرفتن هر پروژه برای احیای شهر مزارشریف، با مشکلاتِ بسیاری انجام شده، ولی این را هم میدانم که حمایت و مدیریت نیز وجود داشته است. حالا هم این زمینه مساعد است که از تجربه و امکانات والی بلخ و افرادی مثلِ او برای تأمین امنیت کشور استفاده شود. ما نیروی بزرگی را در اختیار داریم که میتواند از کشور پاسداری کند، ولی این نیرو به رهبری و مدیریت نیاز دارد. تا زمانی که دولت بخواهد تأمین امنیت را به عنوان پروژهیی صرفاً دولتی در نظر بگیرد، چالشها و مشکلات رفع نخواهند شد. مردم باید در تأمین امنیت دخیل ساخته شوند و امنیت به یک مسالۀ ملی و مردمی تبدیل شود.
البته این سخنان به معنای ملیشهسازی و توزیع سلاح در میان مردم نیست، ولی به معنای این است که نقش مردم در دفاع از مناطقشان افزایش یابد و زمینههای سالم و کاربردی برای این مسأله در نظر گرفته شود. طرحهای امنیتیِ ما دچار کاستیها و نواقض بزرگ است و به همین دلیل ما در عرصۀ تأمین امنیت شهروندان موفق عمل نکردهایم. امنیت شهرها زمانی تأمین میشود که مردم نقش خود را در این مسأله بهخوبی حس کنند و به شریک قابل اعتمادِ دولت برای امنیت تبدیل شوند.