شماری از آگاهان و فعالین مدنی می‌گویند که اختلافات و بی‌برنامه‌گی‌ که در درون نظام سیاسی افغانستان وجود دارد، سبب می‌شود که تمامی نواحی مرزی افغانستان، زیر تأثیر کشورهای که با‌آن مرز دارند، قرار گیرد.
آنان هم‌چنان می‌گویند، به‌ده‌ها و شاید صدها مدارسِ دینی در افغانستان وجود دارد که روش‌ و منش‌هایی که در پاکستان برای نشر و اشاعۀ افراطیت طرح می‌شود، تدریس می‌گردد.
مسوولان ریاست معارف ولایت قندهار به‌تازه‌گی از بسته شدن مکتبی که در آن نصاب آموزشی پاکستان تدریس می‌شد، خبر داد.
محمدعوض نظری معاون آموزشی ریاست معارف قندهار گفته است، به‌خاطری فعالیت این مکتب از سوی ریاست معارف آن ولایت متوقف شده که کتاب‌های درسی آن مطابق نصاب تعلیمی کشور نبوده و محتوای کتاب‌های آموزشی آن تاریخ باستانی و زنده‌گی‌نامۀ شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی پاکستان بوده است.
به‌گفتۀ آقای نظری، به‌زودی این موضوع را با نهادهای عدلی و قضایی شریک می‌کنند.
این مکتب «لیسۀ خصوصی روشان» نام داشته و گفته شده است که در کتاب‌های آموزشی آن، سرود ملی پاکستان، معرفی روسای جمهور و معلوماتی دربارۀ تاریخ این کشور آموزش داده می‌شده است.
عزیز رفیعی رییس مجتمع جامعۀ مدنی افغانستان می‌گوید: کشورِ بی‌در و دروازۀ افغانستان بارها شاهد درصدی نفوذ فرهنگ‌ها و امیال شوم بیگانه بوده است.
آقای رفیعی افزود: اختلافات و بی‌برنامه‌گی‌یی که در درون نظام سیاسی افغانستان وجود دارد، سبب می‌شود که تمامی نواحی مرزی افغانستان زیر تأثیر کشورهای که به‌آن وصل شده اند قرار گیرد.
آقای رفیعی با بیان این که وابسته‌گی اقتصادی و مراودات قومی در این مناطق، عامل دیگری ا‌ست که می‌تواند بالای این مردم تأثیر سوء داشته باشد، افزود: «ما نه تنها در ولایت‌های جنوب که در سایر ولایات همجوار با کشورهای همسایه، می‌توانیم این وابسته‌گی را مشاهده کنیم و این ناشی می‌شود از نبود یک فرهنگ جدیِحکومت‌داری و نبود یک نظام آینده بخش و امید وار کننده در افغانستان.»
رییس مجما می‌گوید: نفوذ پاکستانی در ولایات هم مرز با این کشور همواره وجود داشته و دولت افغانستان طی سال‌های گذشته هیچ‌گونه توجهی در این زمینه نداشته و با اغماض برخورد کرده است.
در این حال، حشمت‌الله رادفر یکی از روزنامه‌نگاران می‌گوید: در بخشی از افغانستان به‌خصوص در مناطق شرقی و جنوبی که هم‌مرز باپاکستان است،از تنش‌های به‌زایندۀ که در محافل سیاسی در کابل و دیدگاه‌های دولت‌مردان ما دیده می‌شود،خبری نیست.
آقای رادفر افزود: در دو طرف خط دیورند افراطیت، تندروی و حساسیت‌های عجیب و غریب قومی، بسیار به‌راحتی همخواست‌گاه دارد، هم پایگاه و هم زمینۀ تبادل، نشر، و اشاعه آن وجود دارد.
آقای رادفر گفت: تدریس نصاب درسی پاکستان و پوشیدن لباس نظامیان پاکستانی توسط دانش آموزان، یک حقیقت بسیار تلخی است که ممکن است، سال‌ها در بخش‌هایی از کشور ما وجود داشتهو حالا آشکار شده است.
او تصریح کرد: »بُعد دیگرِ این قضیه که کسی تا به‌حال به‌آنپرداخته نشده است، این است که به‌ده‌ها و شاید صدها مدارسِ دینی در افغانستان وجود دارد که روش‌ و منش‌های که در پاکستان برای نشر و اشاعۀ افراطیت در افغانستان طراحی می‌شود،دوام‌دار از سوی این مدارس تدریس می‌شود.»
آقای رادفر از مسوولان وزارت آموزش و پرورش می‌خواهد تا در این زمینه معلومات دهند که چگونه مکتبی زیر پرچم افغانستان داشته‌های بیگانه‌گان را ترویج می‌کند.
او باور دارد که با بیان این توضیحات یک سری واقعیت‌های دیگر نیز برملا خواهد شد.
آقای رادفر افزود:»دولت باید در سطح کلاننه تنها تعلیمات عمومی مکاتب که مدرسه‌های دینی را بررسی کند که در طی آن روشن خواهد شد، چه تعداد از مدارس و مکاتبی که ترویج خشونت پروری را به‌دوش دارند، وجود دارد.»
با تماس‌های پی هم اما نتوانستیم دیدگاه وزارت معارف را نیز در این زمینه داشته باشیم.
این در حالی است که از سال‌های درازی بدین‌سوداد و ستد در ولایات هم‌مرز با پاکستان توسط کلدار پاکستانی صورت می‌گیرد و تا هنوز دولت توانایی جلوگیری از آن را نداشته است.