به الگوهای بارز رفتاری در پاسخ به تجربه‌های درونی ذهنی یا تجربه‌هایی که در مورد جهان خارج داریم، «شخصیت» گفته می‌شود. به این ترتیب انسان‌ها از لحاظ رفتاری، عقیدتی، سلیقه‌یی و دیدگاه با یکدیگر متفاوت می‌‌شوند و هر یک ویژه‌گی‌های شخصیتی خاص خودشان را پیدا می‌کنند. یعنی نوع لباس پوشیدن، آداب و رسوم و روابط اجتماعی هر فردی با دیگری تفاوت دارد، اما این ویژه‌گی‌های شخصیتی در بیشتر مردم هر جامعه‌یی نزدیک به‌هم و به‌گونه‌یی است که تفاوت‌ها چندان به چشم نمی‌آیند. معمولاً همۀ افراد یک جامعه، این تفاوت‌های اندک را می‌پذیرند و با معیارهای طبیعی جامعه هماهنگ است.
اگر بخواهیم انسان‌ها را در یک طیف گسترده بررسی کنیم، باید افراد سالم را در یک سرِ طیف، و ناسالم‌ها را در سر دیگر طیف بگنجانیم. اما ویژه‌گی‌هایی وجود دارند که به سرِ طیفِ سالم نزدیک‌تر هستند و ما نیز آن‌ها را سالم می‌دانیم.
۱ـ برخی انسان‌ها درون‌گرا هستند. این گروه به خیلی از مسایل بدبین بوده و گوشه‌گیر هستند، به راحتی به دیگران اعتماد نمی‌کنند، هنگام بحث‌ و پیشامدها زود عصبانی می‌شوند و پرخاش می‌کنند، مسوولیت‌پذیر نیستند، به وفاداریِ دیگران تردید دارند و به‌طور کلی در جامعه به آدم‌های خشک و جدی معروف‌اند. برخی از آن‌ها خرافاتی هم هستند و به جادو و فال و رمالی اعتقاد دارند.
۲ـ برخی افراد خصوصیات برون‌گرایی دارند؛ بیشتر تمایل دارند حرف بزنند و هرچه بیشتر خود را نمایش دهند، ظاهر هیجانی دارند و گاهی طوری لباس می‌پوشند که غیرعادی جلوه می‌کنند. آن‌ها علاقه دارند حدومرزها را بشکنند و از این کار نیز هیچ ابایی ندارند. ممکن است رفتارهای خشنی از خود نشان ‌دهند و قانون را هم زیر پا بگذارند و از این کار لذت می‌برند.
۳ـ انسان‌های مضطرب، اصلاً آدم‌های راحت و آرامی نیستند و دوست دارند بیش‌ازحد در کارشان نظم وجود داشته باشد. شاید افکار خیال‌پردازانه نداشته باشند و گوشه‌گیر هم نباشند، اما زیاد با دیگران نمی‌جوشند و رفتارهای اجتماعیِ خیلی خوبی هم از خود نشان نمی‌دهند و تعاملات اجتماعی‌شان دچار مشکل است. وسواسی‌ها نیز به این گروه تعلق دارند و افراد وسواسی اصولاً کمال‌گرا هستند و با قانون همه یا هیچ زنده‌گی می‌کنند. به طور کلی مضطرب‌ها و وسواسی‌ها، در روابط با دیگران نرم نیستند. بی‌قراری، یک‌دنده‌گی و لجاجت از خصوصیات بارز آن‌هاست و قصد دارند برای هر موضوعی دلیل‌تراشی کنند و توجیه عقلانی داشته باشند. اهل مزاح و شوخی نیستند و دیگران نیز به سختی می‌توانند با آن‌ها سازش کنند.

آیا همۀ ما انسان‌ها در این سه گروه قرار می‌گیریم؟
ویژه‌گی‌های شخصیتی دیگری نیز داریم که در این سه گروه جای نمی‌گیرند؛ مثلاً افراد وابسته نمی‌توانند مستقل عمل کنند و همیشه سعی دارند به کمک دیگران مطرح شوند و اصلاً اعتماد‌به‌نفس ندارند. بعضی دیگر، خیلی مطیع هستند و اغلب سعی دارند دل دیگران را به‌دست آورند و برای رسیدن به هدف، تملق می‌کنند. بعضی از افراد نیز همیشه ناراحت هستند. این افراد افسرده نیستند و علایم افسرده‌گی ندارند، ولی خُلق پایینی دارند و از آن نیز لذت می‌برند و این حالت برای آن‌ها به صورت یک عادت درآمده است.

شخصیت چه‌گونه شکل می‌گیرد و چرا بعضی از این ویژه‌گی‌ها را پیدا می‌کنیم؟
در باب چه‌گونه‌گیِ شکل‌گیری شخصیت و عوامل تاثیرگذار، تاکنون نظریه‌های متفاوتی داده شده است؛ این‌که ژن‌ها در این مورد نقش دارند یا نه، هنوز به درستی قابل اثبات نیست، اما عوامل محیطی، تعلیم و تربیت، فضای خانواده و آداب و رسوم جامعه، در شکل‌گیریِ شخصیت تاثیر زیادی دارند.
اما هر کدام از ویژه‌گی‌های شخصیتی، به میزان کم می‌توانند نقش بسیار مفیدی در افراد جامعه داشته باشند. وجود کمی خودشیفته‌گی، کمی اضطراب و وسواس یا سایر صفت‌ها حتا می‌تواند باعث موفقیت انسان شود. اما همان‌طور که می‌دانیم، اختلال شخصیت نمایشی، نوعی از ناهنجاری‌های روان‌شناختی است. این که انسان همیشه سعی کند خود را مطرح کند و به رخ دیگران بکشد، اصلاً کار صحیحی نیست، اما اگر به فکر ظاهر خود نباشد و به نظر دیگران در مورد شکل و ظاهرش اهمیت ندهد، او را به سوی شلخته‌گی پیش می‌برد و این حرکت غیراجتماعی است. ویژه‌گی‌های شخصیتی اگر باعث آسیب رساندن به خود فرد و آزار دیگران نشوند، به هیچ‌وجه بیماری محسوب نمی‌شوند. داشتن همۀ ویژه‌گی‌ها به میزان اندک، کاملاً طبیعی است.

منبع: www.salamat.ir