حتماً از طریق رسانه‌ها دربارۀ پیشرفت فناوری چیزهای زیادی شنیده اید. گفته می‌شود که همین حالا ربات‌هایی ساخته شده که بخش بزرگی از کارهای شخصیِ افراد را مثل پاک‌کاری منزل، نان پختن و آماده کردنِ چای انجام می‌دهند. همچنین گفته می‌شود که تا چند سالِ دیگر نسل‌های تازۀ این ربات‌ها هم به بازار می‌آیند که حتا توانایی حرف زدن و درد دل کردن با آدم‌ها را هم خواهند داشت تا دیگر کسی از تنهایی دلش تنگ نشود.
دنیای فناوری بدون شک در حال پیشرفت است و انسان‌ها در سال‌های آینده با پیشرفت‌های چشم‌گیر و حیرت‌آورِ دیگری نیز آشنا خواهند شد. اما نوع دیگرِ این‌گونه ربات‌ها در ارگ ریاست جمهوری کشور اخیراً پیدا شده که بسیار جالب اند. این نوع ربات‌ها که حالا در هیأت سخنگویان و معاونانِ سخنگوی ریاست جمهوری ظاهر می‌شوند، علی‌الظاهر دارای گوشت و خون اند، اما تفاوت اصلی آن‌ها با آدم‌های عادی در این است که ربات اند. به این معنی که وقتی با رسانه‌ها صحبت می‌کنند، چیزهایی را که از قبل نوشته شده، از روی صفحه می‌خوانند و این موضوع که به نظر آن‌ها از دید دیگران پوشیده می‌ماند، کاملاً آشکار است.
من در یکی از مهمانی‌ها به معاون سخنگوی پیشین ریاست جمهوری (ظفر هاشمی) این نکته را یادآور شدم و گفتم که چرا از روی صفحه چند جملۀ ناقابل را می‌خوانی که اصلاً چنگی به دل نمی‌زند. ولی او با کمال پُررویی چنین امری را رد کرد و گفت که نوع سخن گفتن من، چنین است و همه فکر می‌کننـد که به اصطلاح به لفظ قلم گپ می‌زنم.
اما حالا با تقررِ دو معاون سخنگوی تازه (جالب این است که هنوز مشخص نیست که این افراد معاونانِ چه کسی‌اند زیرا ظاهراً ریاست جمهوری ماه‌هاست که بدون سخنگو به سر می‌برد) همین امر تکرار می‌شود؛ یعنی این که معاونان تازۀ ریاست جمهوری نیز مثل معاون سابق سخن می‌گویند و یا بهتر است گفته شود، سخنان را می‌خوانند. در حالی که این سخنان چنان تکراری و چوکات‌بندی شده اند که نیاز به فکر کردن ندارند و می‌توان به ساده گی آن‌ها را به شیوۀ خود تقلید کرد.
اما من نمی‌دانم که چرا معاونان سخنگوی ریاست جمهوری، خود را مکلف می‌دانند که حتما چند جملۀ ساده را از کاغذ ملا نقطی کنند. مسـلماً این یک رسمِ معمول است که سخنگویان یک اداره خواست‌های ادارۀ خود را بازتاب دهند و نه نظرات و افکار شخصی‌شان را. ادب نیز چنین حکم می‌کند؛ ولی بحث اصلی این‌جاست که اگر این افراد توانایی بازتاب و ارایۀ نظراتِ ادارۀ خود را به درستی ندارند، نباید به چنین موقعیت‌هایی گمارده شوند.
مسالۀ دیگری نیز در رابطه با روخوانی معاونان سخنگوی ارگ ریاست جمهوری می‌تواند به ذهن متبادر شود و آن این‌که آن‌ها اجازۀ این را ندارند که خارج از کاغذِ روی میزشان فکر کنند و حتا محتوای آن را به زبان و لهجۀ خود بیان کنند. شاید فضای فعلی ارگ نسبت به فضای آن در گذشته بسته‌تر شده باشد و این رویکرد بدون شک از نوع برخورد دفتر مطبوعاتی ریاست جمهوری با رسانه‌ها کاملاً مشخص است.
در گذشته و در زمانِ رییس جمهور کرزی نیز سخنگویان ریاست جمهوری محدویت‌های خاصِ خود را داشتند و این امری کاملاً پذیرفته شده است، ولی هرگز در حد ربات عمل نمی‌کردند. آقای غنی می‌تواند به جای سخنگویان ریاست جمهوری و معاونان آن‌ها، چند ربات استخدام کند و بگذارد که آن‌ها از این موقعیتِ باشکوه با رسانه‌ها سخن بگویند. زیرا تقلیل دادنِ انسان‌های دارای پوست و گوشت و استخوان به ربات، کارِ دشوارتری نسبت به خرید چند ربات خواهد بود.
مسالۀ دیگر که در فرایند چنین خوانش‌هایی به وقوع می‌پیوندد، فاصله میان پرسش و پاسخ است. خبرنگار چیزی می‌پرسد و آقای سخنگوی ریاست جمهوری چیزی پاسخ می‌دهد. به گونۀ مثال، شب دوشنبه در گزارش یکی از تلویزیون‌های خصوصی که در مورد عدم کارآیی و کفایتِ دولت وحدت ملی بود، این پرسش مطرح شد که آیا ارگ ریاست جمهوری گفته می‌تواند که کدام کارِ مهم از سوی این دولت برای حل مشکلات مردم انجام شده، اما معاون سخنگوی ریاست جمهوری متنی را آغاز به روخوانی کرد که در آن گفته شده بود که رییس جمهوری غنی شورای عالی مبارزه با فساد را ایجاد کرده است.
آیا این پاسخ می‌تواند پاسخی قانع کننده به چنان پرسشی باشد؟
بدون شک خیر؛ زیرا مشخص است که سخنگویان ارگ از روی ناچاری به ایجاد شورای عالی مبارزه با فساد به عنوان مهم‌ترین دستاورد دولت وحدت ملی اشاره کرده اند و چنین متنی قبلاً برای شان داده شده بود.