بخش نخست/

مقدمه
فروید تعارض‌های نیرومندی را با ماهیت جنسی در نوزاد و کودک خُردسال شناسایی کرد؛ تعارض‌هایی که به نظر می‌رسیدند پیرامون ناحیه‌های خاصی از بدن گردش می‌کنند. هم‌چنین او اعتقاد داشت که در سنین مختلف هر ناحیۀ بدن اهمیت بیشتری می‌یابد، یعنی مرکز تعارض می‌شود. از این‌رو، او دست به تدوین نظریۀ مراحل رشد روانی ـ جنسی زد که طیِ آن کودک در هر مرحله تحت تاثیر یک ناحیۀ شهوت‌زای بدن قرار می‌گیرد. یک ناحیۀ شهوت‌زا، نطقه‌یی از بدن است که به تحریک حساس است و هنگامی که به طریقی مورد نوازش، مالش یا تحریک قرار گیرد، احساسی خوشایند پدید می‌آید.
در هر مرحله از رشد، تعارض وجود دارد که باید پیش از آن‌که نوباوه یا کودک بتواند پا به مرحلۀ بعد بگذارد، به شکل رضایت‌بخشی حل شود. گاهی فرد مایل نیست یا نمی‌تواند از مرحله‌یی به مرحلۀ بعد برود، به این دلیل که تعارض حل نشده است و یا به این دلیل که نیازها به صورت افراطی ارضاء شده‌اند، که او نمی‌تواند به مرحلۀ بعد پا بگذارد. در هر مورد گفته می‌شود که فرد در این مرحله‌رشد تثبیت شده است. در تثبیت‌بخشی از زیست‌مایه (انرژی روانی) در همان مرحلۀ رشد به شکلی نیروگذاری شده باقی می‌ماند و انرژی کم‌تری برای مرحله‌های بعد جا می‌گذارد. محور این مراحل روانی ـ جنسی، سایق جنسی کودک است.
الف) مرحلۀ دهانی
نخستین مرحلۀ رشد روانی ـ جنسی، سال اول زنده‌گی است. در طول این دوره، دهان منبع اصلی لذت کودک است. این لذت ناشی از مکیدن، گازگرفتن، و بلعیدن همراه با احساس لب‌ها، دهان و گونه‌هاست.
دو نوع فعالیت در طول این مرحله انجام می‌گیرد: رفتار جذب‌کنندۀ دهانی (فرو بردن، مثل غذا خوردن) و رفتار پرخاش‌گرانۀ دهانی (تف انداختن).
بزرگ‌سالی که در مرحلۀ جذب دهانی تثبیت شده است، به طور افراطی در بند فعالیت‌های دهانی است. رفتارهایی مانند خوردن، نوشیدن، سیگار کشیدن، بوسیدن و … اگر شخصی در کودکی بیش از حد ارضاء شده باشد، شخصیت دهانیِ او در بزرگ‌سالی مستعد خوش‌بینی مفرط و وابسته‌گی زیاد خواهد بود. از آن‌جایی که این افراد در کودکی بیش از اندازه لوس شده‌اند، اتکای‌شان به دیگران برای ارضای نیازهای‌شان تداوم می‌یابد، در نتیجه بسیار زودباورند. هر چه را که به آن‌ها گفته می‌شود، می‌پذیرند و بی‌اندازه به دیگران اعتماد می‌کنند. این گونه افراد در سنخ «شخصیت پذیرا» یا «منفعل دهانی» قرار می‌گیرند.
دومین مرحلۀ دهانی یا مرحلۀ پرخاش‌گر دهانی در طول رویش دردناک و ناکام کنندۀ دندان‌ها رخ می‌دهد. اشخاصی که در این مرحله تثبیت شده‌اند، مستعد بدبینی، خصومت و پرخاش‌گری مفرط هستند. این افراد احتمالاً اهل جدل و طعنه‌گویی هستند و در مقابل دیگران سخنان گزنده و گرایش‌های آزارگرانه نشان می‌دهند. رشک بردن به دیگران در این اشخاص دیده می‌شود و به‌طور مستمر سعی در چیره‌گی، استثمار و زیر نفوذ قرار دادن افراد دیگر دارند. این سنخ شخصیت «آزارگرانۀ دهانی» نیز نامیده می‌شود.
مرحلۀ دهانی هنگام از شیر گرفتن کودک پایان می‌یابد.
ب) مرحلۀ مقعدی
مرحلۀ مقعدی در پایان ۲ساله‌گی با آموزش کودک برای توالت [تشناب] رفتن آغاز می‌شود. فروید تجربۀ این آموزش را برای رشد شخصیت حیاتی می‌داند. دفع مدفوع موجب لذت کودک می‌شود، اما با شروع آموزش آداب توالت، او باید یاد بگیرد که این لذت را به تاخیر اندازد.
پ) مرحلۀ آلتی: حل عقدۀ ادیپ
این مرحله در حدود ۴ یا ۵ ساله‌گی آغاز می‌شود. کودکان در این سن رغبت زیادی به اکتشاف و دست‌کاری اندام‌های تناسلیِ خود و دیگران نشان می‌دهند. لذت از ناحیۀ تناسلی ناشی می‌شود و این امر نه تنها از طریق رفتارهایی مانند استمناء، بلکه از طریق خیال‌پردازی‌ها نیز صورت می‌گیرد.
تعارض‌های مرحلۀ آلتی، آخرین مرحلۀ رشد پیش‌تناسلی یا کودکی را شامل می‌شوند و از نظر حل شدن، پیچیده‌ترین تعارض‌ها هستند. چرا که هنجارها و ارزش‌های اجتماعی به‌شدت آن را طرد و نفی می‌کند. تعارض بنیادین مرحلۀ آلتی در پیرامون میل ناهشیار کودک به زنانی با والد غیرهم‌جنس جای می‌گیرد که همراه است با میل ناهشیار کودک به جانشین شدن یا حتا از میان برداشتن والد هم‌جنس.

منبع: social me.blogfa.com