بخش نخست/

فشار خون بالا یکی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌سازِ بیماری عروق تغذیه‌کنندۀ قلب است که طی سال‌های اخیر شیوع آن افزایش چشم‌گیری داشته است، به طوری که از هر ۵ نفر یک نفر به فشار خون بالا مبتلاست. فشار خون بالا سبب آسیب به گُرده‌ها (نارسایی کلیه)، چشم (اختلال بینایی)، قلب (سکتۀ قلبی) و مغز (سکتۀ مغزی) می‌شود. بر همین اساس است که فشار خون بالا، بیماری خطرناکی به شمار می‌رود.
لازم است بدانید که فشار خون بالا بدون علامت است و شاید تا زمانی که منجر به بروز عوارض نشود، تشخیص داده نمی‌شود. برای پی بردن به فشار خون بالا باید به طور مرتب فشار خون را اندازه‌گیری کرد. به طور کلی دلایل اصلی بروز فشار خون ناشناخته است؛ اما مهم‌ترین عوامل خطر شناسایی‌شده برای این بیماری؛ سن بالا، چاقی، سابقۀ خانواده‌گی ابتلا به فشار خون بالا، کم‌تحرکی، دیابت [بیماری شکر]، مصرف زیاد نمک و الکول است. مواجهه با سرب موجود در هوای آلوده نیز می‌تواند موجب افزایش فشار خون شود. بهتر است بدانید با پیشگیری و کنترل این بیماری، می‌توان از بروز عوارض و ناتوانی و مرگ‌ومیر ناشی از آن به میزان قابل ملاحظه‌یی (۴۴ درصد از سکته‌های قلبی و ۲۵ درصد از بیماری عروق کرونر) کاست.
تعریف و طبقه‌بندی فشار خون بالا
برای این‌که خون در شریان‌های اعضای بدن جاری شود و مواد غذایی را به اعضای مختلف بدن برساند، نیاز به نیرویی دارد که این نیرو فشار خون نام دارد و مولد آن قلب است. از آن‌جا که پمپ کردن خون توسط قلب به داخل شریان‌ها نبض‌دار است، فشار خون شریانی بین دو سطح حداکثر و حداقل در نوسان است. (سطح حداکثر یا سطح سیستولی در زمان انقباض قلب و سطح حداقل یا دیاستولی در زمان استراحت قلب به وجود می‌آید). غالباً فشار خون را در شریان بازویی اندازه می‌گیرند. در هر فرد فشار خون را در دو سطح حداکثر و حداقل اندازه‌گیری می‌کنند. در زمانی که قلب منقبض می‌شود، فشار به حداکثر مقدار خود می‌رسد، این سطح را فشار ماکزیمم یا سیستولی می‌نامند. سطح مینیمم یا دیاستولی در زمان استراحت قلب که فشار خون به حداقل مقدار خود می‌رسد، به دست می‌آید. هر دو سطح فشار خون به صورت دو عدد کنار هم یا به صورت کسر بر حسب میلی‌متر جیوه نشان داده می‌شود. فشار خون طبیعی: فشار ماکزیمم کمتر از ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و فشار می‌نیمم کمتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه. فشار خون بالا: فشار ماکزیمم مساوی یا بیش از ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و فشار می‌نیمم مساوی یا بیش از ۹۰ میلی‌متر جیوه. – برای افرادی که بیماری عروق کرونر قلب، بیماری شکر و بیماری کلیوی دارند، فشار ماکزیمم مساوی یا بیش از ۱۳۰ و فشار می‌نیمم مساوی یا بیش از ۸۵ به عنوان فشار خون بالا در نظر گرفته می‌شود.
به منظور پیشگیری از ابتلا به فشار خون بالا، نکات زیر را در زنده‌گی روزانه مورد توجه قرار دهید:
ـ اگر افزایش وزن دارید، با رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی آن را کاهش دهید.
ـ خوراکی‌های سالم مانند سبزی‌ها، میوه‌ها، حبوبات و خوراکی‌های کم‌چرب میل کنید.
ـ کوشش کنید در حد امکان از میزان نگرانی‌های روزانه هر چه ممکن است، بکاهید و شرایط سازگاری با محیط خود را فراهم کنید.
ـ مقدار مصرف نمک و کافیین را به حداقل ممکن برسانید.