این روزها بارِ دیگر بحث گفت‌وگو و مذاکره با طالبان از چند جهت شدت یافته است. از یک‌سو برخی کشورهای منطقه به شمول روسیه در رابطه با طالبان مواضعِ تازه از خود نشان داده اند و از سوی دیگر، برخی تحلیل‌گران سیاسی در امریکا، دونالد ترامپ رییس‌جمهوری منتخبِ این کشور را تشویق می‌کنند که گفت‌وگو با طالبان را به استراتژیِ کاخ سفید تبدیل کند.
شاید کلیدِ این تلاش‌های تازه زمانی زده شد که بارک اوباما رییس جمهوری فعلیِ امریکا در یک پایگاه نظامیِ این کشور اعلام کرد که امریکا طالبان را از بین برده نمی‌تواند. او دلیلِ چنین امری را به جنگ‌های سی‌سالۀ افغانستان مرتبط دانست و گفت که ما به اصلی‌ترین هدف‌های خود در مبارزه با تروریسم دست یافته‌ایم.
در همین حال، نهاد کانادایی پکواش که در رابطه با صلح در جهان تلاش می‌کند، در ادامۀ برگزاری نشست‌ها و برنامه‌هایش، روز سه‌شنبۀ همین هفته در کابل نشستی را با حضور شماری از چهره‌های سیاسی و تأثیرگذارِ کشور به هدف یافتن مکانیسمی برای آغاز گفت‌وگوهای صلح برگزار کرد. این نهاد پیش از این، در اسلام‌آباد پاکستان نیز نشستی را با شرکت برخی شخصیت‌های سیاسی و فعالانِ مدنی برگزار کرده بود. هرچند گفته می‌شد که در نشست اسلام‌آباد احتمالاً نماینده‌گانی از طالبان نیز حضور خواهند داشت، ولی در پایانِ نشست مشخص شد که هیچ نماینده‌یی از سوی این گروه برای شرکت در نشستِ پکواش فرستاده نشده بود.
شواهد و قراین نشان می‌دهند که رییس‌جمهور غنی نیز بی‌علاقه به آغاز گفت‌وگوهای صلح با طالبان نیست و به گونه‌هایی، این تمایل را هرازگاهی به نمایش می‌گذارد. او در مراسم میلاد پیامبر اسلام که در ارگ ریاست جمهوری برگزار شـد، یک بارِ دیگر از طالبان خواست که به روند گفت‌وگوهای صلح با دولت بپیوندند. جالب این‌جاست که حالا دولت‌مردان افغانستان به صورتِ واضح از این گروه می‌خواهند که فعالیت‌های نظامی را کنار گذاشته و وارد صحنۀ سـیاسی شوند. تا امروز البته موضع گروه طالبان در برابرِ همۀ این خواست‌ها یک چیز بوده است: جنگ تا سقوط نظام فعلی. اما آیا در چنین فضایی، می‌توان امیـدوار بود که گفت‌وگوهای صلح آغاز شوند و از آن مهم‌تر، به نتیجه برسند؟
پاسخ دولت‌مردان کشور به چنین پرسشی مثبت است. آن‌ها با اشاره به نتیجه دادنِ گفت‌وگوهای صلح با حزب اسلامی گلبدین حکمتیار، می‌گویند که طالبان نیز می‌توانند چنین راهکاری را برای پایان دادن به جنگ در کشور در پیش گیرند. اما تحلیل‌گران سیاسیِ افغانستان با شک و تردید به این مسایل نگاه می‌کنند. آن‌ها با توجه به گذشتۀ گفت‌وگوهای صلح با طالبان، به این باور اند که این گروه به‌ساده‌گی حاضر به نشستن بر میز مذاکره نخواهد شد. به گفتۀ این تحلیل‌گران، پاکستانی‌ها که نقش اساسی در تصمیم‌گیری‌های طالبان به عهده دارند، با توجه به روابط بسیار گرم افغانستان با هند، به هیچ صورت به این گروه اجازه نخواهند داد که وارد گفت‌وگوهای صلح شوند.
در همین حال، بحث نزدیکی‌های برخی کشورها و قدرت‌های منطقه به طالبان نیز بر این روند اثراتِ تازه گذاشته است. وقتی روس‌ها عملاً از روابط خود با طالبان پرده برمی‌دارند، بدون تردید این مسأله می‌تواند گفت‌وگوهای صلح را اگر نگوییم خدشه‌دار، ولی دشوار ‌سازد. هرچند روس‌ها به صورتِ واضح بیان داشته اند که حضور داعش در افغانستان سبب شده که آن‌ها با طالبان وارد گفت‌وگو شوند اما انکار نمی‌توان کرد که حتا نزدیکی‌هایی با این هدف نیز می‌تواند به طالبان روحیۀ تازه ببخشد.
از جانب دیگر، سیاست‌های دولت افغانستان در مورد صلح و گفت‌وگو با مخالفان مسلح، هنوز از پیچیده‌گی‌هایی برخوردار اسـت. دولت افغانستان هنوز نمی‌داند که طالبان چه سیاست‌هایی دارند و چگونه می‌شود در عین جنگ با این گروه، گفت‌وگوهای صلح را نیز آغاز کرد. تا زمانی که دولت افغانستان به راهکاری همه‌جانبه و قابلِ قبول برای همۀ طرف‌های درگیر دست پیدا نکرده باشد، بدون شک هیچ مکانیسمِ دیگری برای تأمین صلح وجود نخواهد داشت.
طالبان زمانی به گفت‌وگوهای صلح چراغ سـبز نشان می‌دهند که فصل جنگ در افغانستان به پایان رسیده باشد. این فرصت برای این گروه این امکان را به وجود می آورد که با تجدید قوا و جذب نیروهای بیشتر، برای فصل بعدیِ جنگ آماده‌گی بگیرند. تجربۀ پانزده سال گذشته نشان داده که بحثِ صلح همواره در فصل سرما شدت می‌گیرد ولی به محض پایان یافتن زمستان و یخ شدن آب‌ها، میدان‌های جنگ نیز داغ می‌شوند.
دولت افغانستان باید بپذیرد که سیاست‌های آن در رابطه با جنگ‌وصلح ناکافی، متناقض و پراکنده بوده است و در موجودیت شورای فعلی عالی صلح، هیچ پیشرفتی در این عرصه نخواهد داشت. شورای عالی صلح زمانی می‌تواند به عنوان نهادی مسـتقل و تأثیرگذار وارد بحث گفت‌وگوهای صلح شود که از بندِ سیاست‌های دولتی نجات یابد و بتواند به گونۀ مستقل راه دشوارِ خود را در این عرصه پیدا کند. تا آن زمان، بدون شک طبلِ جنگ همچنان نواخته می‌شود و مدیریتِ گفت‌وگوهای صلح را نیز ارگ ریاست جمهوری و شورای امنیت ملی با هدف‌هایی که خودشان برای خود تعریف کرده اند، به پیش خواهند برد.