بخش هفتم و پایانی/

استفاده‌های دینی و هنری از عروسک‌ها نیز شاخه‌یی دیگر از ارزش فرهنگیِ آن است که بیشتر در استفاده از عروسک‌گردانی‌های مذهبی و یا نمایش‌نامه‌های عروسکی جلوه‌گر می‌شود. عروسک با احتساب شکل انسان‌گونه‌اش، نمادی از انسان است که برای انتقال معنای خود در صورت‌های گوناگون چهره نمایانده و تأثیر خویش را می‌گذارد.
نتیجه‌گیری
عروسک به عنوان نمادی فرهنگی؛ کارکردی آموزشی، تفریحی و ارزشی دارد که با توجه به مقتضیات هر فرهنگ، می‌تواند متفاوت باشد. آن‌چه که عروسک را به عنوان دستاوردی از تمدن انسانی بااهمیت جلوه می‌دهد، تأثیری است که بر پایۀ رابطۀ جهان بیرونی کودک و بزرگ‌سال برهم می‌گذارد. عروسک و در کل صنعت اسباب بازی، ساخته‌یی از دنیای بزرگ‌سال است که بنا بر پایگاه اندیشه‌یی انسان بزرگسال به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی بینش کودک موثر بوده و آرای وی را تثبیت کرده یا تغییر می‌دهد.
توجه به بینش و درکِ کودک از هستی و مجموعه‌حرکات و گفتاری که از آن به فرهنگ کودکانه تعبیر می‌شود، این الزام را با خود به همراه می‌آورد که با برنامه‌ریزی فرهنگیِ درست در ارتباط دو انسان بزرگ‌سال و انسان کودک، تعاملی صحیح با در نظر گرفتن شباهت‌ها و تفاوت‌های آنان انجام گیرد. برای مقابله با فرهنگ یک‌سان‌سازی جهان مدرن و پسامدرن و برای جلوگیری از ورود اندیشه‌های فرهنگ‌هایی که از لحاظ تکنولوژیک و سیاسی استیلای قدرت دارند، نمی‌توان با طرح‌های ناقص و کم‌ارزشی همچون ساخت عروسک‌های دارا و سارا و … که از عدم شناخت زیبایی‌شناختی و بار فرهنگی جامعه سر بر می‌آورد، صرفاً با پوشاندن یک لباس محلی بر آن، مدعی ارتباط فرهنگی با دنیای کودکان گردید.
درک کودک از محیط را باید شناخت و با در نظر گرفتن سلایق و علایق ایشان، به ساخت ابزار سرگرمی برای وی همت گماشت. زمانی که شناخت و درک دنیای کودکانه صرفاً به تجربۀ خویشتن از کودکی منوط شود و بدون پژوهش در خصوصیت فرهنگ کودکانۀ حاضر و عدم بررسی سلایق و نیازهای او به ساختِ لوازمِ بازی روی می‌آوریم، نه تنها به هدف خویش که بازتولید فرهنگی و غنای آن است دست نمی‌یابیم، بلکه در کوتاه‌مدت با عدم استقبال تولیدات مواجه شده و در بلند مدت با از دست دادن علایق زیبایی‌شناختی و ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی به نفع نمونه‌های فرهنگ دیگری، به کج‌کارکردهای فرهنگی ساخت سامانِ بازی دچار می‌شویم که تنها هدفش از تولید اسباب بازی و عروسک، تولید به صرف تولید است.

منابع:
۱ـ مقالات شارل بودلر/ بودلر، شارل/ صافاریان، روبرت/ حرفه نویسنده/ چاپ اول ۱۳۸۶
۲ـ دیالکتیک روشن‌گری/ آدورنو، تئودور
۳ـ اسطورۀ عروسک‌ها/ پلازی، ژیل/ فصل‌نامۀ علم و فرهنگ/ انتشارات دانشگاه آکسفورد/ اکتوبر ۲۰۰۷