بخش دوم و پایانی/

هنگامی که از بسیاری از مردم پرسیده می‌شود که در زنده‌گی‌شان بیشتر از همه از چه می‌ترسند، معمولاً از چیزهایی مانند مار، گژدم، صاعقه یا مرگ نام می‌برند.
ترس یک واکنش طبیعی است، اما وقتی که ترس آن‌قدر جدی شود که زنده‌گی روزمره را مختل کند، به عنوان هراس (فوبیا) شناخته می‌شود. طبق تعریف انجمن روان‌پزشکی امریکا، هراس عبارت است از یک ترسِ نامعقول و بسیار شدید از یک شی یا یک وضعیت. در اغلب موارد، هراس مستلزم حس به خطر افتادن یا ترس از آسیب دیدن است. برای نمونه، کسانی که دارای هراس از مکان‌های بسته هستند، از گرفتار شدن و به دام افتادن در یک مکان یا وضعیت غیرقابل فرار و کلا از بودن در محیط‌های دربسته می‌ترسند.
نشانه‌های هراس
نشانه‌های هراس وقتی آشکار می‌شوند که شخص در معرض شی یا وضعیتی که از آن می‌ترسد، قرار گیرد یا حتا گاهی وقتی که به آن فکر می‌کند، بروز می‌کند. نشانه‌های معمول این هراس‌ها عبارت‌اند از:
ـ سرگیچه
ـ نفس‌تنگی
ـ تهوع
ـ ترس از مرگ آنی.
حس غیرواقعی بودن
در برخی موارد، این نشانه‌ها ممکن است آن‌قدر شدید باشد که به یک حملۀ جدی و تمام و کمال اضطراب بیانجامد. در نتیجۀ این نشانه‌ها و حالت‌ها، برخی افراد به انزوا و گوشه‌گیری روی می‌آورند که این خود به مشکلات جدی در زنده‌گی روزمرۀ آن‌ها می‌انجامد. در موارد دیگر، فرد ممکن است به خاطر توجه مداوم به مرگ قریب‌الوقوع یا بیماری‌های خیالی، به مراقبت پزشکی نیاز پیدا کند.
انواع هراس‌ها
هراس‌ها به سه ردۀ کلی تقسیم می‌شوند:
هراس اجتماعی: ترس از وضعیت‌های اجتماعی، مثلاً ترس از صحبت کردن در جمع
هراس از مکان‌های سربسته: ترس از گرفتار شدن در یک مکان یا موقعیت غیرقابل فرار مثلاً ترس از گرفتار شدن در لیفت.
هراس‌های خاص: ترس از یک چیز خاص.

هراس‌های خاص دارای چهار نوع عمده هستند:
۱ – ترس از محیط و طبیعت: ترس از صاعقه، آب، توفان و…
۲ – ترس از حیوانات: ترس از مار، عنکبوت، جونده‌گان و…
۳ – ترس از عناصر مرتبط با پزشکی: ترس از دیدن خون، پیچکاری، ویزیت پزشک و…
۴ – ترس از یک موقعیت خاص: ترس از راه رفتن روی پُل عابر پیاده، تنها ماندن در خانه، ترس از راننده‌گی و…
شیوع انواع هراس
هراس‌ها حالت بسیار شایعی هستند. برای نمونه، در امریکا بیشتر از ۱۰درصد کل جمعیت، حداقل از یک حالت مشخص هراس دارند و در این کشور، هراس شایع‌ترین اختلال روانی است. معمولاً تعداد زنانی که گرفتار هراس هستند، بسیار بیشتر از مردان است. در بسیاری از موارد، مردم می‌توانند تشخیص دهند که ترس‌شان غیرمنطقی است و در نتیجه، برای غلبه بر هراسِ خود اقدام می‌کنند. طبق «راهنمای آماری اختلالات ذهنی»، تنها حدود ۱۰ درصد هراس‌ها در تمام طول عمر باقی می‌مانند.
درمان هراس
چند رویکرد مختلف برای درمان هراس‌ها وجود دارد. اثربخشی هر درمان به خود فرد و نوع هراس بسته‌گی دارد. در زیر، برخی از روش‌های درمان آورده شده‌اند:
در درمان‌های موسوم به درمان‌های مواجهه‌یی، به منظور کمک به بیمار برای غلبه بر ترسش، او را در معرض چیزی که از آن می‌ترسد، قرار می‌دهند. یک نوع از درمان مواجهه‌یی، غرق کردن یا غرقه‌سازی است که در آن، بیمار برای مدتی طولانی، بدون فرصت یا امکان فرار، با چیزی که از آن می‌ترسد، مواجه می‌شود. هدف از این روش، کمک به فرد در روبه‌رو شدن با آن‌چه از آن هراس دارد و درک این واقعیت که آسیبی از آن به او نمی‌رسد، است.
روش دیگری که غالباً برای درمان هراس به کار گرفته می‌شود، شرطی‌سازی متقابل یا تقابلی نام دارد. در این روش به بیمار یاد داده می‌شود که واکنش متفاوت و تازه‌یی نسبت به چیزی که از آن می‌ترسد، نشان دهد. بیمار یاد می‌گیرد که به جای وحشت‌زده شدن در صورت مواجهه با شی یا حالت مورد نظر، از روش‌های آرامش درمانی استفاده کند و آن را جایگزین اضطراب و ترس کند. این رفتار جدید با واکنش وحشت‌زدۀ قبلی ناسازگار است و در نتیجه، واکنش هراس به تدریج از بین می‌رود. شرطی‌سازی تقابلی، معمولاً در مورد بیمارانی به کار گرفته می‌شود که قادر نیستند درمان‌های مواجهه‌یی را تحمل کنند.

گردآوری: پرتال فرهنگی اجتماعی پرشین‌پرشیا