بخش سوم و پایانی/

مقاومت نافرجام فلسطینی‌ها:
جنگجویان فلسطینی در تمام جنگ‌های اعراب در کنار ارتش‌های عربی بودند، اما ناتوانی و شکست پیاپی اعراب، آنان را به سوی ایجاد سازمان‌های مبارز و مسلح فلسطینی برد تا با ادامۀ مقاومت و توسل به نبرد گوریلایی، سرزمین خود را از اسرائیلی‌ها پس بگیرند؛ مقاومتی که در بیشتر از نیم سده بی‌نتیجه ماند.
نخستین سازمان مقاومت را مهاجران فلسطینی مقیم کویت در سال ۱۹۵۰ عیسوی به نام «الفتح» تشکیل کردند که در رهبری آن، یک دانشجوی جوان فلسطینی رشتۀ مهندسی به نام یاسر عرفات قرار گرفت. این سازمان عملیات متعدد چریکی را در برابر اسرائیل انجام داد و به رهبری عرفات، راه‌های مختلف عملیات جنگی و تروریستی را تا مذاکره و توافق صلح با اسرائیل تجربه کرد.
پس از ایجاد سازمان الفتح، سازمان‌های مختلف دیگر فلسطینی با افکار متفاوت ملی‌گرایی و اندیشه‌های ایدئولوژیک مارکسیستی و سپس اسلامی به وجود آمدند. مانند سازمان‌های: الصاعقه، جبهۀ دموکراتیک آزادی‌بخش فلسطین، جبهۀ خلق برای آزادی فلسطین، جبهۀ آزادی‌بخش فلسطین، جبهه آزادی‌بخش عربی، سازمان اسلامی حماس، سازمان جهاد اسلامی و غیره.
اعراب؛ سرخورده‌گی از جنگ و بازگشت به مذاکره و صلح با اسرائیل:
کشورهای عربی پس از سه جنگ با اسرائیل، امید خود را به پیروزی نظامی از دست دادند. آن‌ها در صدد مذاکره و راه‌حل سیاسی و تأمین روابط با اسرائیل شدند. انور السادات، رییس‌جمهور مصر با مناخیم بگین، نخست‌وزیرِ اسرائیل توافق‌نامۀ صلح را به میان‌جگیری ایالات متحدۀ امریکا در ۱۷ دسمبر ۱۹۷۸در کمپ دیوید امریکا امضا کرد. اسرائیل را به رسمیت شناخت و اسرائیل از صحرای سینا عقب رفت.
تا پایان سدۀ بیستمِ عیسوی، دیگر فلسطین به عنوان قضیۀ ملی اعراب برای سران دولت‌های عربی اهمیت خود را از دست داد و امروز، فلسطین در سال‌های پایانی دهۀ دوم سدۀ بیست‌ویکم، بیشتر از هر زمان دیگر اهمیت خود را برای اعراب از دست داده و حتا جای دشمن را در چشمان بسیاری از دولت‌های محافظ‌کار عربی به رهبری عربستان سعودی، به عوض اسرائیل، ایران گرفته است.
ملک حسین، پادشاه اردن نیز در سال ۱۹۹۴ عیسوی با اسرائیل پیمان صلح بست و روابط دیپلوماتیک بر قرار کرد. یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین نیز با اسرائیل در سال ۱۹۹۵ عیسوی پیمان صلح اسلو را امضا کرد و کشور اسرائیل را به رسمیت شناخت.
اسرائیل در مقابل پیمان صلح با فلسطینی‌ها، متعهد شد تا در آینده، دولت مستقل فلسطینی را به رسمیت بشناسد. برای مقدمات آن، اسرائیلی‌ها ادارۀ مناطق فلسطینی را در داخل فلسطین مانند نوار غزه و ساحل رود اردن به فلسطینی‌ها داد. مجمع قانون‌گذاری فلسطین در سال ۱۹۹۶ عیسوی، یاسر عرفات را به ریاست ادارۀ خودگردان فلسطین برگزید.
بیت‌المقدس شرقی که از سوی فلسطینی‌ها پایتخت آیندۀ کشور فلسطین خوانده می‌شود، از امضای پیمان بیرون ماند. این پیمان و توافقات دوجانبۀ مصر و اردن با اسرائیل اختلاف را در داخل کشورهای عربی و سازمان‌های فلسطینی تشدید کرد. پس از آن، گروه‌های اسلامی فلسطین مانند حماس و جهاد اسلامی به عنوان نیروهای تندرو و مقتدر، عرض وجود کردند و با مقاومتی که به انتفاضه شهرت یافت، هم با اسرائیل و هم با سازمان آزادی‌بخش فلسطین به جنگ پرداختند.
گروه‌های فلسطینی به ویژه سازمان آزادی‌بخش فلسطین و حماس، پس از کشمکش‌های خونین، به تدویر انتخابات و پذیرش نتیجۀ آن توافق کردند. حماس انتخابات را در سال ۲۰۰۶ برد، اما سازمان مذکور در واقع آن را نپذیرفت. کشورهای غربی نیز نتیجۀ انتخابات را نپذیرفتند و با ادارۀ خودگردانِ فلسطینی به رهبری حماس، کنار نیامدند. عرفات در نوامبر ۲۰۰۴ وفات کرد و جای او را در رهبری ادارۀ خودگردان، محمود عباس گرفت. فسلطینی‌ها نیز دچار تفرقه شدند و به تشکیل دو حکومت جداگانه در ساحل رود اردن و نوار غزه پرداختند….