شماری از آگاهان روابط بین‌الملل در پیوند به خروج امریکا از توافق هسته‌یی ایران (برجام) می‌گویند که امریکا در پی تغییر رژیم در ایران است و احتمالاً امریکا فشارهای بیشتری را بر ایران از طریق افغانستان اعمال خواهد کرد.
آنان در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار هم‌چنان بر داشتن سیاست خارجی مستقلِ و بدون اعمال فشار کشورهای خارجی برای افغانستان تأکید دارند و می‌گویند، اگر تعارض منافع ایران و امریکا در افغانستان مدیریت نشود، ممکن افغانستان بدل به میدان جنگ نیابتی میان این دو کشور شود.
هارون میر، آگاه روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار می‌گوید: خارج شدن امریکا از توافق هسته‌یی ایران (برجام)، تصمیم شخصی آقای ترامپ بود و حتا کارشناسان سیاسی امریکا تا کنون نمی‌دانند واقعاً چرا آقای ترامپ از برجام خارج شد.
آقای میر می‌گوید که جمهوری‌خواهانِ امریکا که آقای ترامپ از همان آدرس به قدرت رسیده است، در سیاست خارجی شان بسیار تندرو هستند و بیشتر در پی تغییر رژیم‌ها در کشورهای جهان می‌باشند.
این آگاه روابط بین‌الملل می‌افزاید که جمهوری‌خواهانِ امریکا پیش از این، رژیم‌های عراق و لیبیا را تغییر داده اند و خروج امریکا از برجام، پیش‌زمینه‌یی است برای تغییر رژیم در ایران.
هارون میر می‌گوید که امریکا در پی آن است تا در سیاست خارجی خود تغییر بیاورد و در تعامل با کشورهایی که با سیاست‌های امریکا در سطح نظام بین‌الملل مخالفت می‌کنند، از موضع قدرت و زور وارد شود.
آقای میر با اشاره به این‌که حضور امریکا در برجام، امتیازات فراوانی را برای ایران در قبال داشت، اظهار می‌دارد: «رفع تحریم‌های مالی، اجازۀ بیرون شدن پول‌های ایران از بانک‌ها امریکا از جملۀ مزایای حضور امریکا در برجام بود. تا زمانی که تحریم‌های وضع شده بر ایران رفع نشود، هیچ بانک جهانی حاضر نیست با ایران وارد معامله شود».
هارون میر به این باور است که خروج امریکا از برجام، ضربۀ سنگینِ اقتصادی بر ایران وارد کرده است. او می‌گوید که ایران پس از توافق برجام، توقع داشت در سیاست‌های منطقه‌یی‌اش با امریکا در مواردی کنار بیاید؛ از جمله در سیاست‌هایش در قبال افغانستان، اما پس از خروج امریکا از برجام، امکان این می‌رود که ایرانی‌ها در پی تخریب و ضربه زدن به منافع امریکا در افغانستان برآیند.
آقای میر در پیوند به نقش افغانستان در این میان می‌گوید که افغانستان به خاطر وابسته‌گی اقتصادی‌اش به امریکا، نمی‌تواند در سیاست خارجی‌اش در قبال ایران، تصمیم مستقلانه و بدون در نظر گرفتن منافع امریکا بگیرد.
او می‌افزاید که حکومت افغانستان می‌تواند به لحاظ دیپلوماتیک، روابط خوبش با ایران را حفظ کند و در پی آن باشد که با ایران وارد گفتمان شود و نیز برای طرف‌های درگیر در افغانستان، زمینۀ گفتمان و مذاکره را فراهم کند، هرچند شاید امریکا آن هم رژیم جمهوری‌خواهان به یک کشور جهان سومی گوش نخواهد داد.
همزمان با این، داکتر عبداللطیف نظری، استاد دانشگاه و آگاه روابط بین‌الملل به این باور است که هدف امریکا از خروج از برجام، اهداف سیاسی، امنیتی و ژئوپولیتیک است که خلاصه می‌شود بر اعمال فشار بیشتر بر ایران و جلوگیری از قدرت‌گیری، نفوذیابی و مشروعیت‌یابی ایران در خاورمیانه.
آقای نظری می‌افزاید که امریکا به دلیلِ بیشتر شدن قدرت و نفوذ ایران در مناطقی مانند سوریه، ایران، لبنان و یمن از برجام خارج شده است.
به گفتۀ داکتر نظری: امریکا با خروج از برجام، می‌خواهد کشورهای عربی و نیز اسرائیل را تحریک کند تا ایران را زیر فشار قرار دهند و به گفتۀ خود امریکایی‌ها «یک اتحاد منطقه‌یی را علیه نفوذ سیاسی ایران در منطقه» راه بیندازند.
او هم‌چنان به این باور است که حضور امریکا در توافق هسته‌یی ایران، سودِ قابل ملاحظه‌یی نداشته است، زیرا به گفتۀ آقای نظری: «امریکایی‌ها از زمان عقد این توافق‌نامه تا کنون به تعهدات شان عمل نکرده اند و کارشکنی‌هایی داشتند».
این آگاه روابط بین‌الملل، خروج امریکا از برجام را برای ایران، کشورهای اروپایی، چین و روسیه یک «فرصت» می‌داند و تأکید دارد: اگر اتحادیۀ اروپا، چین و روسیه در برابر تحریم‌های امریکا بر ایران، بأیستند، خروج امریکا از برجام به نفع ایران تمام خواهد شد، اما اگر این کشورها مقاومت نکنند، بحران جدیدی در مناسبات ایران و غرب شکل خواهد گرفت و خاورمیانه به سمت بی‌ثباتی بیشتر حرکت خواهد کرد.
داکتر لطیف نظری اظهار می‌دارد که در صورت پشت کردن همۀ کشورها بر ایران، ممکن است تنش‌های جدید در منطقه شکل گیرد و حتا مناسبات سیاسی منطقه را نیز تحت تأثیر خود قرار دهد.
آقای نظری در پیوند به تأثیرِ تنش‌های احتمالی امریکا و ایران بر افغانستان می‌گوید که تعارض منافع این دو کشور در افغانستان می‌تواند روندهای منفی را در پی داشته باشد.
او بیان داشت که اگر امریکا در پی فشار بر ایران از طریق افغانستان باشد، ممکن است در آینده جنگ‌های نیابی در افغانستان شکل گیرد. این آگاه روابط بین‌الملل به حکومت افغانستان پیشنهاد می‌کند که با همسایه‌های خود نوع روابط خود را تحت تأثیر روابط با امریکا تعریف نکند.
به باور این استاد دانشگاه: به هر اندازه که حکومت افغانستان استقلالیت خود در سیاست خارجی‌اش حفظ کند و بتواند امریکایی‌ها را متقاعد بسازد که در نوع مناسباتش با کشورهای همیسایۀ افغانستان، فشارها را بر حکومت افغانستان اعمال نکند، افغانستان می‌تواند با کشورهای همسایه مناسبات نیک داشته باشیم.
او می‌گوید که با توجه به مشکلات داخلی افغانستان، حکومت وحدت ملی باید مناسبات خود با ایران را باتوجه به منافع ملی و ثبات ملی خود تعریف کند و در آن، هیچ کشور خارجی از جمله امریکا را اجازه ندهد مداخله کند.
برجام چیست؟
«برجام» یا برنامۀ جامع اقدام مشترک، توافقِ بین‌المللی بر سر برنامۀ هسته‌یی ایران است که در تاریخ ۱۴ جولای ۲۰۱۵ میان ایران و کشورهای گروه ۱+۵ (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) در شهر وین صورت گرفت.
مذاکرات طولانی‌مدت میان ایران و ۶ قدرت جهانی برای دستیابی طرفین به «برجام»، همزمان با «توافق موقت ژنو» در نوامبر ۲۰۱۳ آغاز شد. پس از توافق ژنو، دو طرف، مذاکرات را به مدت ۲۰ ماه ادامه دادند تا سرانجام در اپریل سال ۲۰۱۵ به «تفاهم لوزان» به عنوان چارچوبی برای توافق وین دست یافتند.
براساس متن توافق برجام، ایران ذخایر غنی‌سازی متوسط خود را پاکسازی، ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع و همچنین تعداد سانتریفیوژهای خود را تا حدود دو سوم به مدت حداقل ۱۵ سال کاهش خواهد داد.
همچنین براساس برجام، ایران غنی‌سازی بیش از ۳٫۶۷ درصد را متوقف کرده و هیچ تأسیسات غنی‌سازی جدید و یا رآکتور آب سنگین نخواهد ساخت. علاوه بر محدودیت‌هایی در بخش‌های فنی و هسته‌یی تأسیسات هسته‌یی ایران، به منظور بررسی، نظارت و تائید اعمال این محدودیت‌ها از سوی ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تمامی تأسیسات هسته‌یی ایران دسترسی منظم خواهد داشت.
براساس برجام و در ازای اجرای تمامی این تعهدات، ایران از ذیل تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیۀ اروپا و امریکا خارج خواهد شد. متن برجام توسط فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجۀ ایران با حضور رسانه‌ها بین‌المللی قرائت، امضا و اعلام شد که طرفین به توافق جامع دست یافته اند.
پس از دستیابی طرفین به برجام، شورای امنیت سازمان ملل با صدور قطع‌نامۀ مشهور ۲۲۳۱، رسماً از این توافق حمایت کرده و با گنجاندن آن در حقوق بین‌الملل، عمل به برجام را به صورت قانونی الزام‌آور اعلام کرد.