دیروز جمعه، ۱۱ جوزا برابر بود با روز جهانی کودکان، روزی که حکومت افغانستان نیز با راه‌اندازی برنامه‌هایی از آن گرامی‌داشت می‌کند.
در گزارش تازۀ سازمان جهانی پشتیبان کودکان که به مناسبت روز جهانی کودکان و به‌نام «چهره‌های محروم» منتشر شده، افغانستان در میان بدترین کشورها برای رشد کودکان در جهان، در رده شانزدهم قرار گرفته است. این دومین سال متوالی است که افغانستان در این جایگاه قرار می‌گیرد.
در این گزارش آمده است، پس از پیشرفت چشم‌گیر در سال‌های گذشته، اکنون وضعیت برای کودکان افغانستان بدتر شده است.
در این گزارش آمده است که هفت درصد کودکان در افغانستان، پیش از سن پانزده سال می‌میرند.
۴۰درصد از رشدنکردن سریع رنج می‌برند، بیش از سه‌ونیم میلیون کودک از رفتن به مکتب بازمانده و نزدیک به یک سوم این کودکان کارهای شاق انجام می‌دهد.
بر بنیاد این گزارش، بیش از هفت درصد کودکان قبل از سن پنج سالگی در افغانستان می‌میرند، ۴۰ در صد آنان از عدم رشد سریع رنج می‌برند، بیش از ۳.۵ میلیون طفل نیز از مکتب بازمانده اند و نزدیک به یک سوم مصروف کار هستند.
مسوولان دفتر حمایت اطفال در افغانستان می‌گویند، با در نظرداشت برخی از شاخص‌های مرتبط به دوران طفولیت از لحاظ محرومیت اطفال، افغانستان در صدر جدول قرار گرفته است.
مریم عطایی، سخنگوی سازمان جهانی پشتیبان کودکان، از وضعیت بد کودکان در افغانستان ابراز نگرانی کرده و تأکید کرد که باید حکومت وجامعه جهانی به کودکان توجه جدی کنند.
از سویی هم، ناامنی و شدت گرفتن جنگ در کشور، رقم کودکان کارگر را بیشتر کرده است.
در این گزارش آمده است که اطفال در افغانستان، حق آموزش محافظت و صحت خود را در سال‌های اخیر از دست داده اند.
دفتر بین‌المللی حمایت اطفال در افغانستان با اشاره به بدتر شدن وضعیت کودکان دراین کشور از جامعه جهانی خواستار کمک‌های بشردوستانۀ بیشتر برای رسیده‌گی به وضعیت اطفال شده است.
در ادامۀ گزارش آمده است که سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۸ حدود ۴۳۰ میلیون دالر کمک های بشردوستانه برای افغانستان درخواست کرده که تنها حدود ۳۰ درصد آن تاکنون کمک شده است.
چالش‌های کودکان افغانستان
یکی از چالش‌های جدی که کودکان در افغانستان با آن مواجه‌اند، کارهای شاقه و ناسازگار با رشد جسمی و فکری آنان است. بسیاری از کودکان در سنین بسیار پایین مصروف کارهای شاقه و ناسازگار با رشد جسمی و فکری بوده و نمی‌توانند خود را در رجزخوانی‌هایی که در خصوص حمایت از کودکان در کشور صورت می‌گیرد، سهیم و شریک احساس کنند.
این در حالی است که یکی از مهم‌ترین بسترهای رشد کودکان، زمینه‌سازی تعلیمی و تربیتی برای آنان است. با این‌ که در افغانستان از راه‌یابی شماری زیادی از کودکان به مکاتب به‌حیث یکی از عمده‌ترین دست‌آوردهای دولت محسوب می‌شود، اما نمی‌توان گفت که کودکان در مسیر دستیابی به فرصت‌های تعلیمی با چالشی مواجه نیستند. اگرچه بسیاری از کودکان افغانستان این شانس را به‌دست آورده‌اند که در مکاتب درس بخوانند، اما آمار نشان می‌دهد که شش میلیون کودک در افغانستان از رفتن به مکتب محروم ‌اند.
همین نگرانی‌ها باعث شد تا دکتر میرویس بلخی سرپرست وزارت معارف دیروز در صفحۀ فیسبوکش بنویسد: شاگردان امروز، رهبران فردای کشور اند. در چگونه‌گی شخصیت و افکار رهبران فردا، مکلفیت معارف است تا مسولانه کار کند.
آقای بلخی از طرح‌های این وزارت برای بهتر شدن وضعیت کودکان دانش‌آموز چیز نگفته است.
هم‌چنان، در برخی از ولایت‌های کشور به‌دلیل نبود امنیت، مکاتب فعالیت نمی‌کنند. فعال نبودن مکاتب، از دست رفتن فرصت‌های تعلیمی کودکان محسوب می‌شود که چشم‌انداز دستیابی آنان به فرصت‌های رفاهی در آینده را نیز مبهم می‌سازد.
براساس کنوانیسیون بین‌المللی حقوق طفل، دولت‌ها موظف‌اند که برای دسترسی اطفال به حقوق اساسی مانند تعلیم و تربیه، صحت، تفریح و سرگرمی سالم تلاش کنند. هدف از این‌که ۱۱ جوزا به‌عنوان روز جهانی کودک نام‌گذاری شده است نیز این می‌باشد که حکومت‌ها، والدین و جوامع بشری متوجه شوند که براساس کنوانسیون‌های بین‌المللی موجود در حمایت از حقوق بشر و حقوق کودک، ملزم به حفظ و حمایت از حقوق کودکان می‌باشند.
موجودیت زمینه‌های تفریح سالم که نقش مستقیم در رشد کودکان دارد، یکی از حقوقی است که در کنوانسیون‌های موجود بین‌المللی مورد تصریح قرار گرفته است. اما باید پرسید که آیا در افغانستان کودکان به این حق دسترسی دارند؟ به‌نظر می‌رسد دادن جواب مثبت به این سوال کار آسانی نیست. زیرا وقتی بسیاری از اطفال به حق اساسی تعلیم و تربیت دسترسی نداشته باشند، چگونه می‌توان از دسترسی آنان به تفریح سالم سخن گفت.
آن‌چه واضح است این‌که شماری زیادی از کودکان به‌جای تفریح سالم، مشغول کارهای طاقت‌فرسا مانند کار در خشت‌پزی‌ها، چوپانی، دهقانی و دست‌فروشی و سخت‌تر از همه گدایی ‌اند. با دریغ که این وضعیت در سه سال اخیر بیشتر از هر زمانی دیگری شده است، جاده‌ها، پیش‌روی نانوانی‌ها و مغازه‌ها پُر است از کودکانی که به جای بودن در صنف، برای پیدا کردن لقمه نانی، تگدی‌گری می‌کنند. این نشان می‌دهد که به‌صورت سامان‌مند در راستای تامین حقوق اطفال در کشور کار قابل ملاحظه‌یی صورت نگرفته است.
روز کودکان
روز کودک روزی است که برای یادبود و افتخار کودکان شناخته شده‌است. کشورها و سازمان‌های بین‌المللی مختلف، روزهای متفاوتی را به‌عنوان روز کودک اعلام کرده‌اند و آن را جشن می‌گیرند.
سازمان ملل متحد، ۲۰ نوامبر که برابر می‌شود با ۲۹ عقرب را روز جهانی کودک اعلام کرده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل در چنین روزی در سال ۱۹۵۹ اعلامیهٔ حقوق کودک و در سال ۱۹۸۹ نیز کنوانسیون حقوق کودک را تصویب کرد.
روز جون که برابر است با ۱۱ جوزا هم در سال ۱۹۴۹ در نشست اتحادیهٔ بین‌المللی دمکراتیک زنان در پاریس به‌عنوان روز بین‌المللی کودک اعلام شد، در بسیاری از کشورها از جمله افغانستان، به‌عنوان روز کودک تعیین شد.