حمله به مراسم میلاد پیامبر اسلام که از سوی یک نهاد مربوط به اهل سنت برگزار شده بود و دیدگاه‌های مخالف با حضور خارجی‌ها و نوع حکومت‌داری فعلی داشت، همه را حیرت‌زده کرده است. در این حملۀ مرگبار، حداقل بیش از ۵۰ تن کشته و نزدیک به ۸۰ تنِ دیگر مجروح شده‌اند.
هرچند این نخستین حمله به مساجد و محافلِ اسلامی در افغانستان نبود، ولی حمله به روز میـلاد پیامبر در فضایی که قرآن تلاوت می‌شد و در مورد سیرۀ پیامبر سخن می‌رفت، بی‌پیشینه بوده است. پیش از این، ما حملاتی را به مساجد و مدارس اهل تشیع و برخی مساجد اهل سنت آن‌هم به دلایلِ سیاسی که یک فرد خاص مورد هدف بوده، شاهد بوده‌ایم.
تا هنوز هیچ گروهی مسوولیتِ حمله به مراسم میلاد پیامبر اسلام را نپذیرفته است، هرچند که باور بسیاری‌ها بر این است که این حمله را طالبان یا گروه‌های هم‌فکر با آن انجام داده است. محمد محق یکی از دین‌پژوهان و اهل نظر در مسایل اسلامی، به دنبال این حادثه در صفحۀ فیسبوکِ خود این نوع حوادث را برای تمدن اسلامی «غدۀ سرطانی» تعبیر کرد و نوشت که برخی گروه‌ها که ادعای جهاد و اسلام را دارند، عملاً این دین را به نابودی سوق می‌دهند. برخی هم نسبت به عاملانِ این حمله با شک و تردید سخن می‌گویند و حتا با ایما و کنایه می‌خواهند بگویند که این حمله یا کارِ دولت بوده است و یا متحدان بین‌المللی آن. برخی نیز با توجه به عدم پذیرش مسوولیتِ این حمله از سوی گروه‌هایی که در افغانستان می‌جنگند و به انتحار کردن و انفجار دادن شهره اند، از «تروریسم خاموش» سخن می‌گویند و باور دارند به دلیل ابعاد زیاد فاجعه، حتا عاملانِ آن نمی‌خواهند که مسوولیت آن را به دلیل تبعاتی که می‌تواند برای‌شان به بار آورد، به گردن بگیرند.
به هرحال، حادثۀ حمله به میلاد پیامبر اسلام در زمانی صورت گرفت که نگاه‌های خوش‌بینانۀ بسیاری‌ها در افغانستان به تلاش‌های صلح از سوی امریکا، روسیه و برخی کشورها و نهادهایی که در این راستا فعالیت دارند، دوخته شده است. این‌که واقعاً تأثیرهای این‌گونه حوادث بر گفت‌وگوهای صلح چه خواهد بود، نمی‌توان از پیش مشخص کرد، اما گمان نمی‌رود که تأثیر چنـدانی بر ارادۀ زمام‌داران افغانستان که مرگ شهروندان کشور دیگر برای‌شان به یک امر عادی و حتا پیش پا افتاده تبدیل شده و یا کشورهایی که در حال نزدیکی با گروه طالبان برای حاضر کردن آن به گفت‌وگوهای صلح هستند، به جا بگذارد. حتا برخی تحلیل‌گران باور دارند که تشدید حملات طالبان در ماه‌های اخیر، عملاً برای امتیازگیری در میز مذاکره صورت می‌گیرد و این یک برنامۀ تنظیم شده و از پیش طراحی شده است.
اما سوالِ مهم پس از حمله به گردهمایی علما در روز میلاد پیامبر اسلام این است که چرا گروه‌هایی که داعیۀ اسلام‌خواهی دارند، به این نوع گردهمایی‌ها حمله می‌کنند؟
پیش از این تذکر رفت که برخی هنوز شک دارند که این حمله را طالبان و یا داعش انجام داده باشند، و به همین دلیل به تیوری توطیه پناه برده و «دشمنان اسلام» را که بیشتر منظورشان کشورهای غربی و به‌ویژه امریکا است، عامل اصلیِ این حمله می‌دانند. چنان که ساعاتی پس از این حمله، یکی از علمای کشور در یک رسانۀ خصوصی در کابل با استناد به آیات قرآن کریم دولت را مقصر ‌دانست. اما از این‌گونه احساساتِ مقطعی که بگذریم و به گونۀ تحلیلی به مسأله نگاه کنیم، چرا نباید پذیرفت که این حمله می‌تواند کار طالبان و داعش و یا دیگر گروه‌هایی باشد که دعوای اسلام‌خواهی دارند؟
در این‌که در میان برخی گروه‌ها و فرقه‌های اسلامی، نوعی تفکر بنیادگرایانه رشد یافته که حتا به مسلمانان رحم نمی‌کند، شکی وجود ندارد. برخی از تیوری‌پردازانِ این نوع تفکر حتا می‌گفتند ریختن خونِ مسلمانانی که در زیر لوای کفر زنده‌گی می‌کنند، جواز دارد و برای این تیوریِ خود به اندازۀ کافی اسناد و شواهد دینی ارایه می‌کردند و می‌کنند.
داعش بسیاری از اماکن اسلامی را در کشورهای عراق و سوریه نابود کرد به این بهانه که این اماکن به محل‌های شرک و بت‌پرستی تدبیل شده‌اند. این گروه حتا اعلام کرد که در صورت رسیدن به مکه، خانۀ خدا را نیز ویران می‌کنـد، چون به باور این گروه مسلمانان از «الله» غافل شده‌اند و خانۀ او را پرستش می‌کنند. طالبان در زمانی که «جهاد» خود را آغاز کردند، علیه کی می‌جنگیدند؟… مگر کسانی که در برابر آن قرار داشتند، مجاهدین نبودند که سال‌ها برای اسلام و ایجاد دولت اسلامی با اتحاد شوروی وقت و دولت تحت حمایتِ آن جنگیده بودند؟ مگر طالبان مردم شمالی را قتل عام نکردند؟ آیا مردم شمالی مسلمان نبودند؟… ایدیولوژی تکفیر و کشتن به‌خاطر هدف‌های سیاسی همواره می‌تواند پوشش‌های این‌چنینی داشته باشد. همین حالا طالبان و داعش ـ اگر واقعاً این گروه در افغانستان محلی از اعراب داشته باشد ـ نمی‌دانند که در حملات‌شان مسلمانان به قتل می‌رسند؟
بدون شک که بر این امر واقف اند، ولی بازهم برای رسیدن به هدف‌های سیاسیِ خود دست از جنایت برنمی‌دارند. گروه‌هایی که زیر نام اسلام سیاسی عمل می‌کنند و در حقیقت هدف‌های سیاسی خاص دارند، همواره می‌توانند برای توجیه عملکرد خود به متون مقدس پناه ببرند. طالبان از روزی که وارد میدان سیاسی افغانستان شده، صدها حمله و انفجار را انجام داده که در نتیجۀ آن مسلمانان متضرر شده‌اند. حمله به مراسم میـلاد پیامبر اسلام هم یکی ازهمین نوع حملات است و هیچ جای تعجب ندارد که بپذیریم که آن را طالبان انجام داده است.
نباید خود را فریب داد و گفت که طالبان و داعش گروه‌های مسلمان اند و چنین اعمالی را انجام نمی‌دهند. این‌گونه برخورد کردن با مسأله، هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. طالبان و یا گروه‌های هم‌فکر با آن اگر دست‌شان برسد، کُل مسلمانان جهان را برای رسیدن به هدف‌های سیاسی خود قربانی می‌کنند.
برای گروه‌های تکفیری و افراطی مقدم بر ارزش‌های اسلامی‌شان، ارزش‌های سیاسی‌شان قرار دارد و در این راه از هیچ جنایتی فروگذاشت نمی‌کنند. تفکر تکفیری و افراط‌گرا از دیرزمانی در میان برخی حلقه‌ها و گروه‌های اسلامی ترویج می‌شود و تا زمانی که آبشخورهای این نوع تفکر خشکانده نشود، این در بر همین پاشنه خواهد چرخید.