گزارشگر:روحالله بهزاد/ دو شنبه 17 جدی 1397 - ۱۶ جدی ۱۳۹۷
آنچه این روزها از کاخ سفید شنیده میشود، بیشتر سیاست اعلامی است و ربطی به سیاستهای اِعمالی و پالیسیهای رسمی آن کشور ندارد. پالیسی رسمی و سیاستِ اعمالی امریکا به هیچ عنوان خروج نظامیان این کشور از افغانستان را بر نمیتابد. پالیسیسازان امریکایی خوب میدانند که هزینۀ بیرون شدن، به مراتب بیشتر از هزینۀ ماندن در افغانستان است. واقعیت دیگر این است که امریکا وقتی در کشوری پایگاه میسازد، به آسانی از آن بیرون نمیشود. نمونۀ بارز این مدعا، حضور نظامیان امریکایی در آلمانِ پس از جنگ جهانی دوم تا کنون است. از سوی دیگر، امریکا با افغانستان پیمان استراتژیک امضا کرده است. این پیمان به امریکا اجازه نمیدهد افغانستان را به حال خودش رها کند و بدون هیچ تضمینی، پا پس بکشد. بیرون شدنِ امریکا از افغانستان و پشتِ پا زدن به پیمان امنیتی کابل-واشنگتن، وجهۀ امریکا را در سطح جهان خدشهدار میسازد و تبرِ مخالفان و رقیبان این کشور در سطح جهان را دسته میکند. امریکا به هیچ وجه، وجهۀ بزرگترین دموکراسی جهان را قمار نمیزند.
هدفی را که ترامپ با اظهارات اخیرش دنبال میکند، جلب کمکهای بیشترِ کشورهای منطقه برای مبارزه با تروریسم در افغانستان است. ترامپ میخواهد کشورهای نزدیک با افغانستان، بخشی از هزینهیی را که امریکا در افغانستان میپردازد، آنان بپردازند. ترامپ کشورهای همسایۀ افغانستان را میترساند. او میخواهد به این کشورها حالی کند که بیرون شدن ناتو و امریکا از افغانستان، قلمرو این کشور را تبدیل به پایگاه تروریستان بینالمللی و دشمنان استراتژیک این کشورها میکند و مرزهای هند، پاکستان، روسیه ایران و چین را به مخاطره میاندازد.
در این هیچ تردیدی نیست که دولت در افغانستان، با هزینههای مالی امریکا و حمایت نظامی ناتو استوار است. اگر این حمایتها کاهش یابد و یا قطع شود، دولت فرو میپاشد و افغانستان تبدیل میشود به قلمرو بدون حاکمیت. مسلماً، تبدیل شدن افغانستان به قلمرو فاقد دولت و حاکمیت، در کنار تروریستان داخلی، پای تروریستان بینالمللی را نیز به افغانستان خواهد کشید و مرزهای کشورهای همسایه را تهدید خواهد کرد.
واقعیت دیگر این است که کشورهای همسایۀ افغانستان بهویژه کشورهای رقیبِ امریکا در سطح منطقه و جهان، حتماً این نگرانیها را پیشبین هستند. آنان حتماً در محاسبات شان خطر بیرون شدن امریکاییها و تبدیل شدن افغانستان به پایگاه و پرورشگاه تروریسم بینالمللی را پیشبینی کردهاند. هرچند برخی از کشورهای منطقه از کاهش هرگونه حضور امریکا در افغانستان خوشحال میشوند، اما هیچ کدام قلباً راضی به رها شدن افغانستان از سوی ناتو نیست. آنان میدانند که در نبود امریکا، توانایی و ظرفیت تمویل و حمایتِ اقتصادی-نظامی افغانستان را ندارند. محاسبات کشورهای همسایۀ افغانستان بهویژه کشورهایی که خود را رقیب امریکا در سطح منطقه و جهان تعریف کردهاند، حتماً چنین است که در فردای خروج نظامی ناتو از افغانستان، کنترلِ موج تروریستان هزینهبردارتر از ایستادهگی در برابر سیاستهای مخربِ امریکا خواهد بود.
هدفِ دیگری که ادارۀ ترامپ با اظهارات اخیرش دنبال میکند، این است که کشورهای حامی طالبان در آینده به روند گفتوگوهای صلح افغانستان همکاری کنند. ترامپ میخواهد حالی کند که در صورتِ همکاری نکردن کشورهای حامی طالبان به مأموریت تازۀ این کشور برای پایان جنگ افغانستان، امریکا پای خود را از افغانستان میکشد و تبعات آیندۀ آن را به دوش نمیگیرد. جمهوریخواهان میخواهند این باور را خلق کنند که کشورهای حامی طالبان و کشورهایی که با طالبان رابطه دارند، سدِ تلاشهای جدید امریکا برای رسیدن به توافق صلح و پایان جنگِ افغانستان نشوند.
در این میان، به نظر نمیرسد که اظهارات اخیر ترامپ کمکی به روند صلح افغانستان کند. اظهارات اخیر رییسجمهور امریکا موضع این کشور در برابر طالبان را ضعیف میسازد. نمایندۀ ترامپ پس از این اظهارات نمیتواند به سادهگی طالبان را قناعت به حاضر شدن به میز مذاکره کند. اظهارات ترامپ به طالبان این باور را خلق کرده است که امریکاییها از جنگ خسته شده و بهزودی افغانستان را ترک میکند. طالبان شاید به این باور رسیده باشند که میتوانند بدون امتیازدهی به دولت افغانستان و امریکاییها، با زورِ نظامی پیروز شوند. سخنرانی اخیر ترامپ شاید نشست جده را هم به نفع طالبان پایان دهد، با این توجه که طالبان رسماً اعلم کرده اند که در نشست جده اشتراک نمیکنند و تاهنوز روشن نیست که این نشست چه زمانی و در کجا برگزار خواهد شد. مطمیناً طالبان در نشستی که معلوم نیست در جده و یا جای دیگری برگزار شود، از امریکاییها امتیازهای کلان خواهند خواست. امریکا و افغانستان به هیچوجه نمیتوانند با موضعگیری ضعیف و متزلزل، طالبان را متقاعد به پایان جنگ سازند. برای پایان جنگ افغانستان، نیاز است اجماع داخلی و موضع واحد و مشترک میان افغانستان و امریکاییها شکل بگیرد. هیچ گروه و طرفی نباید تلاش کند امتیاز پایان جنگِ افغانستان را به نفع خود انحصار کند. چنین فکر و چنین تلاشی قطعاً پروسۀ صلح را سلیقهیی و ناکام ساخته و به طالبان میدان بیشتر میدهد.
Comments are closed.