القصه این‌که محمد معصوم، صاحب ذوق ادبی و نویسنده توانا در زبان فارسی، عربی و چندین زبان محلی هند بود. «طب نامی»، «مفردات معصومی»، «خمسه نامی» و «تاریخ سند» به زبان فارسی، از مشهورترین تألیفات او است. او شعر فارسی هم می‌سرود که شماری از غزلیاتش را «عمر بن داوودپوته» تصحیح‌کننده کتاب تاریخ سند، در مقدمۀ این کتاب آورده است. بن داوودپوته یک قرن پیش، دیوان اشعار محمد معصوم را نیز پیش یکی از نواده‌گان او به اسم «سیدنورعلی شاه معصومی» دیده است. در بین تألیفات محمد معصوم، تاریخ سند که به «تاریخ معصومی» نیز شناخته می‌شود، شهرت جهانی دارد و کمتر محققی است که آن را نشناسد. با این که تاریخ سند در سال ۱۰۰۹هجری قمری تألیف شده اما با گذشت ۴۳۱ سال از زمان نوشتن آن، هنوز منبع نو و خوبی برای محققین به شمار می‌رود. تاریخ سند بارها در ایران و هند چاپ شده است. ناشر ایرانی این کتاب انتشارات «اساطیر» است که در سال ۱۳۸۲خورشیدی با ویراستاری جدید به زینت طبع آراسته شده است. تاریخ سند، علاوه بر ذکر وقایع سند، حاوی اطلاعات مفیدی دربارۀ جغرافیا و تاریخ خراسان یا افغانستان فعلی به‌ویژه قندهار نیز است. محمد معصوم در مقدمۀ کتاب تاریخ سند، خود را منتسب به خاندان «سید محمد» مشهور به «سیدشیر قلندر» و «سیدحسن ابدال» می‌داند. در حال حاضر مرقد سیدحسن در ارغنداب قندهار قرار دارد که به زیارت «بابا صاحب» یا «بابا ولی» مشهور است. زیارتگاه سید شیرقلندر نیز در قریه «اسپیروان- سفیدروان» منطقه پنجوایی قندهار واقع شده است. محمد معصوم در تاریخ سند، شرح مفصلی از احوالات و کرامات سیدشیرقلندر را آورده است. طبق تصریح تاریخ سند، «سید حسین» مشهور به «زنجیرپا» که به ۱۹ واسطه به امام هفتم شیعیان یعنی امام موسی کاظم(ع) می‌رسد، خواهرزاده سید حسن ابدال و پدر سیدشیرقلندر است. وقتی محمد معصوم به قندهار آمد، علاوه بر تکمیل طاق چهل زینه قندهار، به حکاکان دستور داد شجره‌نامه الشهید سیدحسین زنجیرپا و سخنان امامان شیعه از جمله امام علی(ع) را روی سنگ‌های کوهی که در جنوب شهر کهنه قندهار واقع شده است، بتراشند. این شجره‌نامه، با شجره‌نامه‌یی که دربارۀ خاندان سیدشیرقلندر و جمعی از سادات قندهار در کتاب «المعقبون» جلد دوم صفحه ۲۷۰ مرقوم است، مطابقت دارد. کوه مذکور که محل دفن و چله‌خانه سیدحسین زنجیرپا نیز است، بالاتر از منطقه «محله‌جات» و قریه «چهاردیوار» قرار دارد. در دامنه همین کوه که به «شاه‌مردان» معروف است، مقبره سادات زیادی از جمله زیارتگاه «آقای کلان» و محل دفن شهدای دوره مقاومت علیه ارتش سرخ نیز واقع شده است. تصاویر این منطقه را در کامنت مشاهده فرمایید. کنده‌کاری‌های که در زمان محمد معصوم در این کوه صورت گرفت، تاکنون باقی است و این سروده‌ی «نامی» نیز روی یکی از صخره‌های آن، در سال ۱۰۰۶هجری حکاکی شده است:

«نامی» بگشا چشم و بصیرت دریاب
که بنیاد زمانه همچو نقش است بر آب
با تو بگویم که حاصل دنیا چیست؟
بیدار یک زمان و باقی همه خواب
از حضور فرزندان و بازمانده‌گان محمد معصوم و میر بزرگ در قندهار، چنین به نظر می‌رسد که این پدر و پسر با وجود سکنا در سند، قندهار را نیز سرزمین خود می‌دانستند و هر گاه فرصتی دست می‌داده به قندهار می‌آمدند. اکنون نواده‌گان محمد معصوم در قندهار، مثل اجداد خود، بر طریقه اهل‌بیت پیامبر(ص) اسلام، باقی مانده‌اند. «سید وهاب‌شاه آقا» از بزرگان این خاندان و از فارسی‌زبانان قندهار بود که «مولوی حسن‌جان قندهاری» در کتاب «گلزار قندهار» از او یاد کرده است. مولوی حسن‌جان از عرفای معاصر قندهار و افغانستان که در ایام کودکی خود، سید وهاب‌شاه را دیده بود، شرح حال و کراماتش را در کتاب گلزار قندهار آورده است. طبق نقل مولوی حسن‌جان؛ “وهاب‌شاه آقا صاحب طی‌الارض بود که هر روز پس از تعقیب نماز، به مدت هشت دقیقه از منزل خود، چهارونیم فرسخ راه را تا مرقد جدش سیدشیرقلندر با خواندن یک آیه‌الکرسی طی می‌کرد و با خواندن حمد و سوره بر می‌گشت.”
در حال حاضر، بخشی از این خانواده در قندهار و کابل و تعدادی از آن‌ها در خارج از افغانستان زنده‌گی می‌کنند. دکتر «عبدالرزاق نامی» از دیگر بزرگان این خانواده بود که هشت‌سال پیش در مشهد مقدس فوت کرد و در بلوک ۳۲ «بهشت رضا»ی این شهر دفن شد. او هنوز برخی از آثار اجدادش از جمله نوشته‌های محمد معصوم را پیش خود نگه‌داری می‌کرد. این بود ذکر یکی از خاندان‌های با فضل قندهار و یکی از شخصیت‌های فاضل این دیار و بیان گوشه‌یی از تاریخ شرق خراسان که اکنون افغانستان نامیده می‌شود.