وزارت مخابرات کشور اعلام کرده که برنامۀ توزیع شناس‌نامه‌های الکترونیکی را بهار سال آینده آغاز خواهد کرد. قرار گزارش‌های قبلی، در نظر بود که این برنامه در اوایل همین ماه جاری روی دست گرفته شود. اما مثل گذشته، این وعدۀ حکومت جامۀ عمل نپوشید. به‌رغم آن‌که حکومت گفته است مراحل تهیه و برنامه‌ریزیِ این شناس‌نامه‌ها را پشت سر گذاشته‌ و در حال حاضر، منتظر فرصتی مناسب برای توزیع آن‌ است؛ اما به نظر می‌رسد که هنوز این پروسه مشکلاتی دارد که از چشم انداخته شده است.
از آغاز برنامۀ تهیه و توزیع شناس‌نامه‌های برقی، دو نقص عمده در آن مشاهده می‌شد:
۱- ذکر واژۀ افغان به‌جای قومیت اتباع افغانستان
۲- عدم صدور این شناس‌نامه‌ها به سه زبان پارسی، پشتو و انگلیسی.
کارشناسان بارها برای رفع این دو اشکال و نقص تذکر داده‌ بودند. آن‌ها مورد اول را به این دلیل اشکال برشمردند که افغانستان یک کشور چندملیتی است و با آن‌که قانون اساسی همۀ اتباع این کشور را افغان می‌خواند، هنوز ادعاهایی مبنی بر مصادرۀ هویت قومی‌ وجود دارد.
اگر از جنبۀ افراطی این ادعا بگذریم، دست‌کم این منطق به‌جاست؛ درست است که قانون اساسی همه اتباع افغانستان را افغان می‌خواند، اما برای آن‌که هویت همۀ اقوام نادیده گرفته نشود، باید هویت قومی ‌در شناس‌نامه‌ها تذکر داده شود. چون در قانون اساسی نیز این یادآوری وجود دارد. کاربرد صرف واژۀ افغان به جای قومیت، ممکن است بسا غلط‌فهمی‌ها را به وجود بیاورد؛ چنان‌که سایر اقوام تا کنون گمان می‌برند که هویت قومیِ‌ آنان از سوی یک قوم خاص نادیده گرفته شده است.
نقص و اشکالِ دومی ‌نیز ریشه در منازعات قومی ‌و زبانی دارد. طوری ‌که در افغانستان جنجال زبان پارسی و پشتو میان کاربران این زبان‌ها، شاهد زنده این مدعاست. استدلال کارشناسان این است که صدور شناس‌نامه‌ها به سه زبان پارسی، پشتو و انگلیسی باعث رفع جنجال‌های احتمالی خواهد شد. بی‌تردید که با تحقق این امر، پارسی‌زبانان و پشتوزبانان هویت زبانیِ خود را در این شناس‌نامه‌ها خواهند یافت و زبان انگلیسی نیز این شناس‌نامه‌ها را در سطح بین‌المللی از کج‌فهمی ‌نجات خواهد داد.
هرچند اشاره به این مشکلات کاملاً به‌جا و درست است؛ اما حکومتی‌ها پیوسته این هشدارها را نادیده گرفته و استدلال کرده‌اند که اگر اصل استفاده از زبان‌های رایجِ افغانستان در این شناس‌نامه‌ها منطقی باشد، پس باید زبان‌های ازبیکی، پشه‌یی، پامیری و… نیز در آن‌ها به کار روند، که این امر ناممکن می‌باشد.
بی‌گمان که چنین ادعایی بی‌پایه است. دلیل نخست آن‌که ذکر قومیت در این شناس‌نامه‌ها به خودیِ خود می‌تواند هویت همۀ اقوام افغانستان را لحاظ کند و دربارۀ زبان هم باید گفت که همۀ اقوام در افغانستان، به جز زبان‌های محلی‌شان، به یک زبان فرامحلی نیز تکلم می‌کنند که این زبان یا پارسی‌ست و یا پشتو.
به نظر می‌رسد که چنین ادعا و برنامه‌یی طیِ یک انگیزۀ بسیار بیمارِ قومی از سوی حلقه‌یی خاص ‌در نظر گرفته شده است. این گروه به‌هدفِ تحقق برنامه‌های برتری‌جویانه خویش سعی می‌کند با انگشت گذاشتن بر مسایل حساس قومی ‌و زبانی، میان اقوام افغانستان درز ایجاد نماید. این حلقه را برخی از سران اقوام که بیشتر چهره‌های سیاسی‌اند نیز همراهی می‌کنند و اصلاً همان‌هایند که با تأیید چنین برنامه‌هایی، به افکار این گروه رسمیت می‌بخشند.
بنابراین، تردیدی نیست که در رفع اشکالات شناس‌نامه‌های برقی، فرافکنی و تعلل عمدی وجود دارد. چنان‌که تا کنون هیچ مقام مسوولی، دربارۀ رفع این اشکالات ابراز نظر نمی‌کند و به‌درستی نمی‌گوید که این مشکلات رفع شده‌اند یا خیر.
هنوز هم خیلی دیر نشده؛ چندماه فرصت وجود دارد. اگر قصدِ دامن زدنِ به مسایل قومی ‌وجود نداشته باشد، این مشکل رفع‌شدنی است. در غیر آن، چشم به‌راه عواقب بسیار بدِ آن باید بود.